18 τρόποι ανακούφισης του χρόνιου πόνου

Η αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου εξαρτάται από τα διαφορετικά του αίτια, συνεπώς η θεραπεία εξατομικεύεται για κάθε ασθενή με συνδυασμό μεθόδων. Σπάνια ένας μόνο τρόπος θεραπείας φέρνει πλήρη ανακούφιση, γι’ αυτό οι ειδικοί συχνά προτείνουν ταυτόχρονα πολλαπλές θεραπείες.

Φαρμακευτική αγωγή και τοπικά σκευάσματα

Όταν ο πόνος είναι ήπιος, μπορεί να υποχωρήσει με αναλγητικά χωρίς συνταγή, όπως η παρακεταμόλη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα – ασπιρίνη, ιβουπροφαίνη ή ναπροξένη. Η παρακεταμόλη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ανακουφίζουν από πόνους λόγω μυϊκής τάσης ή δυσκαμψίας, ενώ τα αντιφλεγμονώδη δρουν επιπλέον κατά του οιδήματος και της φλεγμονής. Για τοπική θεραπεία του πόνου ή της φλεγμονής μπορούν να εφαρμοστούν αλοιφές, λοσιόν ή σπρέι, απευθείας στο δέρμα πάνω από την πάσχουσα περιοχή.

Όταν τα απλά φάρμακα δεν επαρκούν, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ισχυρότερα σκευάσματα, όπως συνταγογραφούμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά ή ορισμένα αντικαταθλιπτικά, ειδικά για χρόνιους πόνους μυοσκελετικής φύσης. Σε κάποιες περιπτώσεις, προστίθεται μια μικρής διάρκειας αγωγή με ισχυρά αναλγητικά, ενώ σε σοβαρούς πόνους σε αρθρώσεις ή στη σπονδυλική στήλη γίνεται χρήση τοπικών ενέσεων κορτικοστεροειδών. Ενίοτε εφαρμόζονται νευρικοί αποκλεισμοί, όπου το αναλγητικό εγχέεται στο νεύρο που σχετίζεται με τον έντονο πόνο, πάντως αυτή η μέθοδος προτείνεται κατά περίπτωση με οδηγίες γιατρού.

Τεχνολογικές λύσεις και επεμβατικές μέθοδοι

Σε ορισμένες περιπτώσεις εφαρμόζονται πιο εξελιγμένες τεχνικές για την αντιμετώπιση του πόνου. Για παράδειγμα, οι ασθενείς μπορούν να ελέγχουν τη δόση των αναλγητικών με ειδική αντλία, που διοχετεύει το φάρμακο στη φλέβα, κάτω από το δέρμα ή κοντά στο νευρικό σύστημα.

Ενέσεις σε σημεία ενεργοποίησης πόνου

Για θεραπεία μυϊκών σπασμών ή επώδυνων περιοχών χορηγούνται τοπικές ενέσεις. Κατά τη διαδικασία, ο γιατρός εγχέει τοπικό αναισθητικό και σε ορισμένες περιπτώσεις κορτικοστεροειδή ή φυσιολογικό ορό στην πάσχουσα ζώνη. Αυτό θεωρείται αποτελεσματικό για χρόνιες μυϊκές εντάσεις, ιδίως στον αυχένα, τη ράχη ή τα άκρα, αλλά και σε καταστάσεις όπως ινομυαλγία, κεφαλαλγία τάσης ή μυοπεριτονιακό άλγος.

Μποτουλινική τοξίνη

Η βοτουλινική τοξίνη (Botox) χρησιμοποιείται ενέσιμα στην αντιμετώπιση διαρκούς κεφαλαλγίας τύπου ημικρανίας. Η απόφαση για χρήση της λαμβάνεται εξατομικευμένα και συνήθως πραγματοποιούνται κύκλοι ενέσεων σε σημεία της κεφαλής και του αυχένα ανά τρεις μήνες.

Χειρουργικά εμφυτεύματα

Όταν οι υπόλοιπες θεραπείες δεν επαρκούν, σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να προταθούν χειρουργικά εμφυτεύματα για την ανακούφιση του πόνου. Δύο βασικές κατηγορίες τέτοιων συστημάτων είναι:

• Αντλίες φαρμάκων (ενδορραχιαία συστήματα), οι οποίες παρέχουν το φάρμακο απευθείας στη σπονδυλική στήλη, επιτρέποντας μικρότερη δόση με λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
• Διεγέρτες νωτιαίου μυελού – μια συσκευή τοποθετείται στο σώμα και στέλνει ηλεκτρικά ερεθίσματα χαμηλής συχνότητας στο νωτιαίο μυελό ή στα νεύρα, συμβάλλοντας στην παρεμπόδιση των σημάτων πόνου στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αυτά τα συστήματα μπορεί να είναι πλήρως εμφυτευμένα ή να διαθέτουν και εξωτερικά μέρη.

Σωματική δραστηριότητα και φυσικοθεραπεία

Η φυσικοθεραπεία βοηθά στη βελτίωση του εύρους κίνησης, την αποκατάσταση της λειτουργικότητας και τη μείωση του πόνου μέσα από ειδικές τεχνικές διατάσεων, ενδυνάμωσης και χαλάρωσης. Ανάλογα με την περίπτωση, ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να εφαρμόσει και μεθόδους ηλεκτροδιέγερσης.

Σωματική δραστηριότητα

Η βραχυπρόθεσμη αποχή από προπονήσεις μπορεί να είναι ωφέλιμη σε περιόδους έξαρσης, ωστόσο ο περιορισμός της κινητικότητας για μεγάλο διάστημα εξασθενεί τους μύες και αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού. Η τακτική σωματική άσκηση – όπως ποδηλασία, κολύμβηση, βάδισμα, γιόγκα ή ήπιες διατάσεις – μπορεί σταδιακά να μειώσει τον χρόνιο πόνο, να ενισχύσει την μυϊκή δύναμη, τον τόνο και την ευλυγισία. Ταυτόχρονα, η φυσική δραστηριότητα διεγείρει την παραγωγή ενδορφινών στον οργανισμό.

Ηλεκτροδιέγερση και βιοηλεκτρικές μέθοδοι

Θεραπεία TENS

Η διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (TENS) εφαρμόζεται συχνά για την ανακούφιση εστιασμένου πόνου. Μέσω ηλεκτροδίων τοποθετημένων στο δέρμα διοχετεύεται ηλεκτρικό ρεύμα διαφορετικής έντασης, το οποίο ερεθίζει τις απολήξεις των νεύρων και παρεμβαίνει στη μεταβίβαση μηνυμάτων πόνου προς τον εγκέφαλο. Η μέθοδος αυτή συχνά χρησιμοποιείται για νευροπαθητικό πόνο.

Βιοηλεκτρική θεραπεία

Η εφαρμογή βιοηλεκτρικής θεραπείας στηρίζεται στον αποκλεισμό της μεταφοράς ερεθισμάτων πόνου στον εγκέφαλο και στην ενίσχυση της παραγωγής ενδορφινών στον οργανισμό. Τέτοιες τεχνικές βοηθούν σε χρόνιους ή οξείς πόνους – όπως σε πλάτη, μύες, αρθρώσεις, κεφαλαλγίες, νευραλγία, ινομυαλγία ή ακόμη και σκληρόδερμα. Συνήθως αυτή η θεραπεία εφαρμόζεται παράλληλα με άλλες μορφές αγωγής.

Ψυχολογικές και εναλλακτικές προσεγγίσεις

Ψυχολογική υποστήριξη

Ο επίμονος πόνος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το συναισθηματικό επίπεδο, προκαλώντας αυξημένο άγχος, θλίψη, ανάπτυξη κατάθλιψης ή αϋπνία. Η ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική διευκολύνει τη διαχείριση της έντασης, συμβάλλει στον έλεγχο του πόνου, ενισχύει την ποιότητα ζωής και υποστηρίζει την αυτοπεποίθηση στο χειρισμό καθημερινών δυσκολιών.

Η ενημέρωση για τις διαθέσιμες στρατηγικές αντιμετώπισης είναι επίσης χρήσιμη, ενώ τα εκπαιδευτικά προγράμματα βοηθούν τους ασθενείς να ενισχύσουν την ικανότητα αυτοδιαχείρισης του χρόνιου πόνου και των αποτελεσμάτων του.

Εναλλακτικές τεχνικές

Τελευταία αυξάνεται το ενδιαφέρον για συμπληρωματικές θεραπευτικές μεθόδους – διαλογισμό, ασκήσεις χαλάρωσης, οπτικοποίηση, βιοανάδραση και ύπνωση. Αυτές οι προσεγγίσεις ενισχύουν την ικανότητα ελέγχου των σωματικών αντιδράσεων, μειώνουν το στρες και βοηθούν στην αντίληψη του πόνου. Η τακτική πρακτική του διαλογισμού ή της γιόγκα συνδέεται με παρατεταμένη μείωση του στρες και χαλάρωση των μυών.

Βελονισμός

Ο βελονισμός εφαρμόζεται με τοπικό ερεθισμό συγκεκριμένων σημείων στο σώμα, συχνά κοντά σε νεύρα. Εικάζεται ότι προάγεται η έκκριση ενδορφινών – των φυσικών αναλγητικών ουσιών του οργανισμού, ενώ παράλληλα αναστέλλεται η μετάδοση των σημάτων πόνου. Αυτή η μέθοδος προτείνεται για διάφορα σύνδρομα χρόνιας οδύνης – όπως κεφαλαλγίες, προβλήματα πλάτης, μυϊκούς πόνους, αρθρίτιδα και δυσμηνόρροια. Συνήθως εντάσσεται ως συμπληρωματικό κομμάτι της συνολικής θεραπείας.

Μασάζ και χειροπρακτική θεραπεία

Το μασάζ διευκολύνει τη μείωση της μυϊκής τάσης, την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος και την πτώση των επιπέδων των ορμονών του στρες. Αν και λείπουν σαφή δεδομένα για τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα, η μέθοδος αυτή μπορεί να φανεί χρήσιμη σε ήπιους πόνους πλάτης ή αυχένα στην καθημερινότητα.

Η χειροπρακτική και η οστεοπαθητική χρησιμοποιούνται κυρίως στη διαχείριση πόνου στη ράχη. Η αποτελεσματικότητά τους παραμένει αντικείμενο συζητήσεων, γι’ αυτό η έναρξη τέτοιας θεραπείας απαιτεί συνεννόηση με ειδικό.

Θεραπευτική αφή

Η θεραπευτική επαφή ή το Reiki έχουν στόχο να ενεργοποιήσουν τους μηχανισμούς αυτοϊασης του σώματος και να αποκαταστήσουν τη σωματική και ενεργειακή ισορροπία. Αυτές οι μέθοδοι βασίζονται στη στενή σχέση επαγγελματία-ασθενή, αν και η φυσική επαφή δεν είναι πάντα απαραίτητη. Οι επιστημονικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους είναι περιορισμένες, με τις συστάσεις να στηρίζονται κυρίως σε θετικές αναφορές ασθενών.

Διατροφικά συμπληρώματα, βότανα και διατροφικές συνήθειες

Τα συμπληρώματα διατροφής με ιχθυέλαια ή SAMe φαίνεται να ανακουφίζουν ορισμένες περιπτώσεις χρόνιου πόνου, αν και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες. Πολλοί καταφεύγουν σε φυτικά σκευάσματα όπως φλοιός ιτιάς, αρπαγόφυτο, uncaria tomentosa, τζίντζερ ή κουρκουμά. Τα φυτικά αυτά συμπληρώματα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με φαρμακευτικές αγωγές, συνεπώς είναι σημαντικό να ενημερώνεται ο γιατρός για τυχόν παράλληλη λήψη τους.

Πιστεύεται ότι μια διατροφή χαμηλή σε ζωικά λιπαρά και πλούσια σε φυτικές τροφές με αντιφλεγμονώδη δράση μπορεί να συμβάλει στην ανακούφιση του πόνου. Για παράδειγμα, η απώλεια βάρους και η ενίσχυση της σωματικής δραστηριότητας προσφέρουν συχνά βελτίωση της κατάστασης σε πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα, αν και δεν υπάρχουν ακόμη οριστικά συμπεράσματα για τα οφέλη συγκεκριμένων διατροφικών αλλαγών στη διαχείριση του χρόνιου πόνου.

Ειδικά ιατρεία πόνου

Πολλές φορές άτομα που έχουν δοκιμάσει αρκετές επιλογές αντιμετώπισης συνεχίζουν να βιώνουν έντονο και περιοριστικό χρόνιο πόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι βοηθητική η παραπομπή σε ειδικό ιατρείο πόνου, έναν εξειδικευμένο χώρο που προσφέρει συνδυαστικές λύσεις και υποστηρίζει την επανάκτηση του ελέγχου της ζωής. Συνήθως εκεί δραστηριοποιούνται ομάδες διαφόρων επαγγελματιών υγείας – γιατροί, ψυχολόγοι, φυσικοθεραπευτές και άλλοι.

Σκοπός των ιατρείων πόνου είναι όχι μόνο η μείωση των συμπτωμάτων αλλά και η εκμάθηση τεχνικών αντιμετώπισης και η επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες. Έρευνες δείχνουν πως μετά από επίσκεψη σε τέτοια κέντρα, οι ασθενείς με χρόνια οδύνη εντοπίζουν ουσιαστική βελτίωση στην καθημερινότητά τους και μαθαίνουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τον πόνο.

Τι να θυμάται κάποιος

Για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου είναι σημαντικό να κατανοηθεί πως δεν υπάρχει ενιαία λύση για όλους. Συνήθως η αποτελεσματική ανακούφιση επιτυγχάνεται μέσω συνδυασμού διαφόρων προσεγγίσεων και κάθε νέα θεραπευτική επιλογή πρέπει να συζητείται με τον θεράποντα γιατρό. Η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς στη διαδικασία και η αναζήτηση της καταλληλότερης εξατομικευμένης στρατηγικής συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.