Πώς σας επηρεάζει η έλλειψη φωτός – Βιταμίνη D ή νευρικά σήματα;

Το φως αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα με σημαντική επίδραση στην ψυχική διάθεση, τα ενεργειακά επίπεδα και τη γενικότερη υγεία μας. Συχνά γίνεται αναφορά στις συνέπειες της έλλειψής του κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τις μεγάλες βραδινές ώρες ή όταν κανείς εργάζεται σε γραφεία με φτωχό φωτισμό. Είναι όμως ο αντίκτυπος της έλλειψης φωτός περιορισμένος μόνο στη μικρότερη παραγωγή βιταμίνης D ή περιλαμβάνει ευρύτερες λειτουργίες, όπως τη μετάδοση νευρικών σημάτων και τη ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού; Αξίζει να αναλύσουμε τα αίτια και τα συμπτώματα που προκαλεί η ανεπαρκής έκθεση στο φως, καθώς και τις μεθόδους με τις οποίες μπορούμε να προφυλάξουμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία.

Γιατί το φως είναι απαραίτητο για τον οργανισμό;

Το φως δεν εξυπηρετεί μόνο την όραση, αλλά αποτελεί βασικό στοιχείο για πολλές διεργασίες του σώματος. Μεταξύ των σημαντικότερων επιδράσεών του περιλαμβάνονται η παραγωγή βιταμίνης D στο δέρμα, ο έλεγχος του κιρκαδιανού ρυθμού και η ρύθμιση της ενέργειας και της διάθεσης. Όλες αυτές οι λειτουργίες παίζουν κρίσιμο ρόλο στην υγεία, την ικανότητα συγκέντρωσης, τον ύπνο και την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ο ρόλος της βιταμίνης D στον οργανισμό

Η σύνθεση της βιταμίνης D, που συχνά ονομάζεται και βιταμίνη του ήλιου, βασίζεται στην επίδραση των υπεριωδών ακτινών B (UVB) στο δέρμα. Η βιταμίνη D είναι σημαντική όχι μόνο για την υγεία των οστών, αλλά και για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού, των μυών, της καρδιάς και του αγγειακού συστήματος. Τους σκοτεινούς μήνες του χρόνου ή σε περιοχές με χαμηλή ηλιοφάνεια, η φυσική παραγωγή της βιταμίνης D στο δέρμα περιορίζεται αισθητά.

Φως: επίδραση στο νευρικό σύστημα και στον βιολογικό ρυθμό

Μια επίσης βασική λειτουργία του φωτός αφορά τη μεταφορά πληροφοριών μέσω του οπτικού συστήματος προς τον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τον εσωτερικό ρυθμό του οργανισμού και τη διάθεση. Αυτή η διεργασία ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου και εγρήγορσης, την έκκριση ορμονών και τη σύνθεση συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη και η μελατονίνη. Συνολικά, το νευρικό σύστημα εξαρτάται από το φως όσο και από τα θρεπτικά συστατικά.

Πώς η έλλειψη φωτός επιδρά στην υγεία;

Η ανεπάρκεια φωτός δεν περιορίζεται μόνο σε ένα επίπεδο, αλλά μπορεί να επηρεάσει διάφορες πτυχές της υγείας. Ενώ συνήθως δίνεται έμφαση στον κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D, ο ανεπαρκής φωτισμός σχετίζεται επίσης με αλλαγές στη λειτουργία του νευρικού συστήματος, στη διάθεση και στην προσοχή.

Σωματικές συνέπειες: όχι μόνο η βιταμίνη D

• Μειωμένη παραγωγή βιταμίνης D. Η παρατεταμένη έλλειψη υπεριωδών ακτινών B οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα αυτής της βιταμίνης στο αίμα, αυξάνοντας την πιθανότητα ραχίτιδας στα παιδιά, οστεομαλακίας ή οστεοπόρωσης στους ενήλικες.
• Εξασθένηση της άμυνας του οργανισμού. Έρευνες αποδεικνύουν πως η παραμονή χωρίς έκθεση στον ήλιο για μεγάλο διάστημα ή κατά τη διάρκεια του χειμώνα αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων του αναπνευστικού και κρυολογημάτων.
• Αίσθημα κόπωσης και μυϊκή αδυναμία. Η βιταμίνη D συμμετέχει και στη λειτουργία των μυών. Η έλλειψή της συνδέεται με επίμονο αίσθημα κόπωσης και πόνους στους μύες.

Ψυχολογικές και νευρολογικές αλλαγές

• Διαταραχές του βιολογικού ρυθμού. Η ανεπαρκής έκθεση στο φυσικό φως απορρυθμίζει το εσωτερικό ρολόι του σώματος, επηρεάζοντας την ποιότητα του ύπνου, δυσκολεύοντας την έναρξη του ύπνου και προκαλώντας αίσθημα μη ξεκούρασης το πρωί.
• Εποχικές διαταραχές της διάθεσης. Τα χαμηλά επίπεδα φωτός συνδέονται με πτώση της διάθεσης, τη λεγόμενη εποχική κατάθλιψη, που επηρεάζει τη χημεία του εγκεφάλου και τα επίπεδα της σεροτονίνης.
• Μειωμένη προσοχή και επιβράδυνση νοητικών λειτουργιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι κατά τις περιόδους μειωμένης ηλιοφάνειας αυξάνεται η συχνότητα προβλημάτων συγκέντρωσης, αργής σκέψης και υπνηλίας στη διάρκεια της ημέρας.

Είναι αρκετά τα συμπληρώματα βιταμίνης D;

Η επιστήμη επιβεβαιώνει πως η διατήρηση επαρκών επιπέδων βιταμίνης D είναι σημαντική για την υγεία, και για αυτό συχνά συστήνεται η χρήση συμπληρωμάτων στους σκοτεινούς μήνες. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί πως το φως δεν δρα μόνο μέσω της βιταμίνης D. Η νευρολογική ανταπόκριση του οργανισμού στο φυσικό φως δεν μπορεί να καλυφθεί μόνο με τη λήψη συμπληρωμάτων.

Η φυσική ηλιακή ακτινοβολία λειτουργεί ως ο βασικός ρυθμιστής του κιρκαδιανού κύκλου, φροντίζοντας για την ομαλή κατανομή των φάσεων ύπνου και εγρήγορσης και τη ρύθμιση της ορμονικής λειτουργίας. Η φωτοθεραπεία ή οι βόλτες στην ύπαιθρο, ακόμη και τις συννεφιασμένες ημέρες, αποδεικνύονται εξίσου σημαντικές με τα διατροφικά συμπληρώματα. Η συνολική αντιμετώπιση απαιτεί συνδυασμό επαρκούς λήψης θρεπτικών συστατικών και επαφής με το φως για την υποστήριξη του νευρικού συστήματος.

Συμβουλές για να εξασφαλίσετε επαρκή έκθεση στο φως

• Βγείτε έξω όσο συχνότερα γίνεται. Ακόμη και μια μικρή βόλτα στη διάρκεια της ημέρας, διάρκειας 15 έως 30 λεπτών, προσφέρει οφέλη, καθώς το φυσικό φως, ακόμη και υπό νεφοσκεπή ουρανό, είναι ισχυρότερο από κάθε τεχνητό φωτισμό εσωτερικού χώρου.
• Επιλέξτε πηγές φυσικού φωτός. Αν εργάζεστε σε γραφείο, προσπαθήστε να καθίσετε κοντά σε παράθυρο ή να βγαίνετε τακτικά έξω. Κατά τη διάρκεια των διακοπών, αναζητήστε υπεύθυνα την έκθεση στον ήλιο, φροντίζοντας ταυτόχρονα για την προστασία του δέρματος.
• Εξετάστε το ενδεχόμενο φωτοθεραπείας. Σε περιπτώσεις εποχικής κατάθλιψης ή διαταραχών ύπνου, συμβουλευτείτε ειδικό σχετικά με τη χρήση ειδικών λαμπτήρων φωτός, που έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν σημαντικά στην βελτίωση της διάθεσης.
• Παρακολουθήστε τα επίπεδα της βιταμίνης D με εξετάσεις αίματος. Έρευνες αναδεικνύουν πως ένα σημαντικό ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού εμφανίζει ανεπάρκεια και η χορήγηση συμπληρωμάτων αποτελεί ουσιαστική λύση κυρίως στους σκοτεινούς μήνες.

Μύθοι γύρω από την έλλειψη φωτός: τι πρέπει να γνωρίζετε

• Η βιταμίνη D δεν αρκεί από μόνη της. Ενώ τα συμπληρώματα είναι ωφέλιμα, δεν παρέχουν την ολοκληρωμένη επίδραση του φωτός στον εγκέφαλο και το βιολογικό ρολόι.
• Ο ήλιος το χειμώνα δεν είναι άχρηστος. Ακόμη και με χαμηλότερη ποσότητα υπεριωδών ακτινών B, τις ηλιόλουστες χειμερινές ημέρες μπορεί κανείς να συλλέξει μέρος της απαραίτητης φωτεινότητας που απαιτείται για τη ρύθμιση του ρυθμού και τη βελτίωση της διάθεσης.
• Ο τεχνητός φωτισμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει το φυσικό φως. Ακόμη και τα ισχυρά φωτιστικά εσωτερικού χώρου δεν φτάνουν την ένταση του ηλιακού φωτός, επομένως η παραμονή στην ύπαιθρο παραμένει η καλύτερη επιλογή.

Ενσωμάτωση του φωτός στην καθημερινότητα

Η έλλειψη φωτός μπορεί να επιδράσει στο σώμα και το πνεύμα, όχι μόνο μέσω της παραγωγής βιταμίνης D αλλά και μέσω των μηχανισμών του νευρικού συστήματος. Είναι απαραίτητο να διασφαλίζουμε τόσο την επαρκή λήψη συμπληρωμάτων όσο και τη συχνή έκθεση στο φυσικό φως, να αξιολογούμε τη διάθεση κατά τους σκοτεινούς μήνες και να απευθυνόμαστε σε ειδικούς σε περίπτωση αμφιβολιών για την υγεία μας. Η καθαρή ηλιακή ακτινοβολία λειτουργεί απλά, αποτελεσματικά και φυσικά στην ενίσχυση της υγείας των οστών, της εγκεφαλικής λειτουργίας, της διάθεσης και των επιπέδων ενέργειας.