Ελιές, φακίδες και δερματικές βλάβες: τύποι, αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης

Συχνά στην επιφάνεια του δέρματος εμφανίζονται διάφοροι σχηματισμοί που κατά κανόνα δεν εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι σπίλοι (ελιές), οι φακίδες, οι δερματικές πολύποδες, οι υπερμελαγχρωματικές κηλίδες (γνωστές και ως γεροντικές κηλίδες), καθώς και οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις. Παρότι οι καταστάσεις αυτές συνήθως δεν επηρεάζουν σοβαρά τον ανθρώπινο οργανισμό, είναι ωφέλιμο να γνωρίζει κανείς τα χαρακτηριστικά τους καθώς και τις ενδείξεις για ιατρική αξιολόγηση.

Φακίδες: χαρακτηριστικά του καλοκαιριού στο δέρμα

Οι φακίδες αποτελούν μικρά, καφέ σημάδια που εντοπίζονται στο πρόσωπο, τον λαιμό, το στήθος ή τα χέρια. Εμφανίζονται εντονότερα κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, και συχνότερα παρατηρούνται σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και ξανθά ή κόκκινα μαλλιά. Οι φακίδες είναι ευδιάκριτες αλλά δεν εγκυμονούν κανενός είδους κίνδυνο για την υγεία.

Χρειάζεται να αντιμετωπιστούν οι φακίδες;

Δεν απαιτείται καμία θεραπευτική παρέμβαση για τις φακίδες, καθώς δεν αποτελούν πάθηση. Παρόλα αυτά, όσοι ενδιαφέρονται για τη φροντίδα της επιδερμίδας πρέπει να φροντίζουν για τη σωστή αντηλιακή προστασία χρησιμοποιώντας αντηλιακά ευρέος φάσματος με οξείδιο του ψευδαργύρου (περιεκτικότητα τουλάχιστον 8%, με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 30). Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους έχουν επιδερμίδα που καίγεται ή εμφανίζει φακίδες εύκολα, λόγω αυξημένης ευαισθησίας στην επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Σε περιπτώσεις που οι φακίδες προκαλούν ενόχληση για αισθητικούς λόγους, υπάρχει η δυνατότητα απόκρυψής τους μέσω μακιγιάζ ή μεθόδων όπως συγκεκριμένοι τύποι λέιζερ, θεραπεία με υγρό άζωτο ή χημικά peelings.

Πώς προκύπτουν οι φακίδες;

Οι βασικοί παράγοντες στην εμφάνιση των φακίδων είναι η κληρονομικότητα και η έκθεση στις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες.

Υπερμελαγχρωματικές κηλίδες (lentigo): τι ακριβώς είναι;

Οι υπερμελαγχρωματικές κηλίδες, γνωστές και ως lentigo ή γεροντικές κηλίδες, παρουσιάζονται ως επίπεδοι, σκουρόχρωμοι ή κιτρινοκαφέ αποχρωματισμοί του δέρματος. Εμφανίζονται συνήθως σε περιοχές που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως τα χέρια, το πρόσωπο και οι ώμοι, ιδιαίτερα σε άτομα με ανοιχτό χρώμα επιδερμίδας.

Πώς μπορεί να περιοριστεί η εμφάνιση των υπερμελαγχρωματικών κηλίδων;

Για να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης των κηλίδων αυτών, συνίσταται ο περιορισμός της έκθεσης στον ήλιο, κυρίως κατά τις ώρες έντονης ηλιακής ακτινοβολίας (10:00 με 14:00). Κατά την παραμονή σε εξωτερικούς χώρους συστήνεται χρήση αντηλιακών με ισχυρά φυσικά φίλτρα (όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου), ελαφριά ρούχα που καλύπτουν το δέρμα, πλατύγυρα καπέλα και αποφυγή χρήσης τεχνητού μαυρίσματος (solarium).

Ποιοι τρόποι θεραπείας υπάρχουν για τις υπερμελαγχρωματικές κηλίδες;

• Κρυοθεραπεία (κατάψυξη των κηλίδων)
• Αφαίρεση με λέιζερ
• Ειδικές αλοιφές ή κρέμες με ρετινοειδή ή συστατικά με λευκαντική δράση

Από τι προκαλούνται οι υπερμελαγχρωματικές κηλίδες;

Η κυριότερη αιτία είναι η ηλιακή ακτινοβολία, καθώς οι κηλίδες εντοπίζονται κατά κύριο λόγο σε δέρμα που δεν καλύπτεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις στην εμφάνισή τους συμβάλλει η κληρονομικότητα. Σπανιότερα, δυνατόν να εμφανιστούν μετά από ορισμένες ιατρικές θεραπείες, όπως ακτινοθεραπεία.

Δερματικές πολύποδες: τι τους χαρακτηρίζει;

Οι δερματικές πολύποδες (γνωστοί και ως ακροχορδόνες) είναι μαλακές, μικρές προσεκβολές που κρέμονται από το δέρμα με μία λεπτή βάση. Εντοπίζονται συχνά στον λαιμό, στις μασχάλες, κάτω από το στήθος, στη βουβωνική χώρα ή στην πλάτη, και δεν συνδέονται με κίνδυνο για την υγεία.

Οι πολύποδες παρατηρούνται κυρίως στις γυναίκες, ειδικά σε περιπτώσεις αύξησης βάρους, ενώ η εμφάνισή τους γίνεται συχνότερη με την πάροδο της ηλικίας. Αν και συνήθως δεν προκαλούν ενόχληση, μπορεί να ερεθιστούν από ρούχα, κοσμήματα ή τριβή με το δέρμα.

Ποιοι μέθοδοι υπάρχουν για την αφαίρεση δερματικών πολυπόδων;

Ένας δερματολόγος μπορεί να αφαιρέσει τον πολύποδα με χειρουργικό τρόπο (κόβοντας με ψαλίδι ή νυστέρι), με κρυοθεραπεία ή με ηλεκτροκαυτηρίαση.

Σπίλοι (ελιές): παρακολουθείστε τις αλλαγές

Οι σπίλοι αποτελούν συσσωρεύσεις κυττάρων μελανίνης στο δέρμα και μπορεί να έχουν αποχρώσεις από ανοιχτό καφέ έως σκούρο καφέ ή μαύρο. Εμφανίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, μόνοι ή σε ομάδες. Συνήθως δημιουργούνται από την παιδική ηλικία έως την ηλικία των 25 ετών, ενώ η όψη και ο αριθμός τους μπορεί να αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων.

Πώς διακρίνεται ένας επικίνδυνος σπίλος;

Οι περισσότερες ελιές δεν είναι ανησυχητικές. Χρήζει όμως προσοχής κάθε αιφνίδια αλλαγή σε μέγεθος, χρώμα, αιμορραγία, εκροή υγρού, κνησμό ή πόνο. Είναι σημαντικό να γίνεται τακτική αυτοεξέταση, ελέγχοντας με καθρέφτη ή με βοήθεια άλλου τα χέρια, το πρόσωπο, την πλάτη, τα πόδια και όλες τις εκτεθειμένες στον ήλιο επιφάνειες.

Κίνδυνο παρουσιάζουν σπίλοι με ασυνήθιστη εικόνα ή νέοι σπίλοι που δημιουργούνται σε μεγαλύτερη ηλικία. Κάθε αλλαγή σε σπίλο πρέπει να αξιολογείται από δερματολόγο.

Η μέθοδος abcde στην αξιολόγηση σπίλων

• Ασυμμετρία – το ένα μισό του σπίλου διαφέρει έντονα από το άλλο
• Όρια – ασαφή, ακανόνιστα ή οδοντωτά άκρα
• Χρώμα – ανομοιογενής κατανομή ή εμφάνιση πολλών αποχρώσεων
• Διάμετρος – μεγαλύτερη από αυτή της γόμας ενός μολυβιού (περίπου 6 χιλιοστά)
• Μεταβολή – αλλαγή μεγέθους, σχήματος ή χρωματισμού

Η παρουσία οποιουδήποτε από τα παραπάνω χαρακτηριστικά απαιτεί εκτίμηση από δερματολόγο, δεδομένου ότι μπορεί να υποκρύπτει κάποια κακοήθεια.

Κατηγορίες σπίλων

• Συγγενείς σπίλοι – εμφανίζονται ήδη στη γέννηση, έχουν μεγαλύτερο μέγεθος και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος
• Δυσπλαστικοί σπίλοι – μεγαλύτεροι, με ακανόνιστα όρια και ανομοιόμορφο χρώμα· όταν συνυπάρχουν πολλοί τέτοιοι σπίλοι, αυξάνει κατακόρυφα ο κίνδυνος μελανώματος

Αντιμετώπιση σπίλων

Για την αξιολόγηση ενός σπίλου είναι απαραίτητη η κλινική εξέταση από δερματολόγο. Σε ύποπτες περιπτώσεις γίνεται βιοψία (η λήψη και ανάλυση ολόκληρου του σπίλου). Εφόσον ανιχνευτούν κακοήθη κύτταρα, αφαιρείται όχι μόνο ο σπίλος, αλλά και οι γειτονικοί ιστοί, προκειμένου να μην υπάρξει περαιτέρω εξάπλωση.

Πώς δημιουργούνται οι σπίλοι;

Οι ελιές σχηματίζονται από τη συγκέντρωση μελανοκυττάρων σε συγκεκριμένο σημείο του δέρματος. Με τα χρόνια, λόγω έκθεσης στον ήλιο ή κατά την εφηβεία, οι σπίλοι ενδέχεται να σκουραίνουν.

Σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις: σημαντικά στοιχεία

Οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις έχουν χαρακτηριστικά σκούρου χρώματος και τραχείας ή προεξέχουσας υφής πλάκες, συνήθως εμφανίζονται στην πλάτη, το στήθος, το τριχωτό της κεφαλής, τα χέρια και τα πόδια. Αναπτύσσονται από τα κερατινοκύτταρα της επιδερμίδας. Ο αριθμός τους αυξάνεται με το πέρασμα των ετών, ωστόσο δεν συνιστούν κίνδυνο και σπάνια εξελίσσονται σε κακοήθεια.

Ποιοι παράγοντες προκαλούν τις σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις;

Οι ακριβείς αιτίες παραμένουν αδιευκρίνιστες, αλλά συνηθέστερα παρατηρούνται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Ποια είναι η αντιμετώπιση των σμηγματορροϊκών υπερκερατώσεων;

Επειδή οι σχηματισμοί αυτοί δεν αποτελούν απειλή και δεν μεταδίδονται, δεν χρειάζεται απαραίτητα να αφαιρεθούν. Αν υπάρχει αισθητικό πρόβλημα ή η προστριβή με ρούχα προκαλεί ερεθισμό, μπορούν να αφαιρεθούν με χειρουργική επέμβαση, με κατάψυξη ή με ηλεκτροκαυτηρίαση.