Γιατί είναι δύσκολο να συγκεντρωθείς μετά από μια κουραστική μέρα

Πολλοί άνθρωποι, μετά από μια απαιτητική και μακρά ημέρα με συνεχόμενες υποχρεώσεις, διαπιστώνουν πως δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ακόμη και στις πιο απλές δραστηριότητες το βράδυ, πόσο μάλλον να λάβουν αποφάσεις ή να ασχοληθούν με δημιουργικές εργασίες. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό; Πρόκειται για κάτι φυσιολογικό ή αποτελεί ένδειξη αδυναμίας αυτοελέγχου; Οι επιστημονικές μελέτες εξηγούν με σαφήνεια πως ο εγκέφαλος κουράζεται από την ημερήσια εισροή πληροφοριών και η ικανότητα συγκέντρωσης μειώνεται, ακόμα και αν προσπαθούμε να την διατηρήσουμε. Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται αναλυτικά οι λόγοι για τους οποίους η συγκέντρωση το βράδυ γίνεται πρόκληση και τι μπορούμε να κάνουμε για να τη διατηρήσουμε περισσότερο.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ημέρας

Κόπωση: ο εχθρός του σώματος και του εγκεφάλου

Η κόπωση είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που δυσκολεύουν τη συγκέντρωση μετά από μια φορτωμένη μέρα. Τόσο η σωματική όσο και η ψυχική κόπωση επηρεάζουν το φλοιό του εγκεφάλου – ειδικά τη μετωπιαία περιοχή που σχετίζεται με τη λήψη αποφάσεων, τον προγραμματισμό και τη διατήρηση της προσοχής. Όταν γίνεται έντονη χρήση αυτών των περιοχών, η απόδοσή τους μειώνεται βαθμιαία. Οι νευρώνες που καταπονούνται δεν μεταδίδουν τα σήματα τόσο καλά, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η εκτέλεση των εργασιών και η σκέψη να γίνεται πιο ασταθής.

Υπερβολική πληροφοριακή φόρτιση και αποδυνάμωση νοητικού φιλτραρίσματος

Η μείωση των δυνατοτήτων συγκέντρωσης κατά τις βραδινές ώρες οφείλεται συχνά στο υπερβολικό πλήθος πληροφοριών. Σε καθημερινή βάση λαμβάνουμε εκατοντάδες ειδοποιήσεις, μηνύματα και εργασίες. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσο περισσότερη πληροφορία επεξεργάζεται ο εγκέφαλος κατά τη διάρκεια της ημέρας, τόσο μειώνεται η ικανότητά του να απομονώνει το περιττό και να ξεχωρίζει το σημαντικό. Όταν ο νοητικός μηχανισμός φιλτραρίσματος εξαντληθεί, ο νους διασπάται σε πολλές σκέψεις και η συγκέντρωση φθίνει.

Συναισθηματική και ψυχολογική πίεση

Άγχος και στρες: αόρατοι αντίπαλοι

Το άγχος και το στρες εμφανίζονται συχνά στη καθημερινότητα, ειδικά όταν ασκούνται επαγγέλματα με έντονη ευθύνη ή υπάρχει συνεχής επικοινωνία με συνεργάτες ή πελάτες. Η παρατεταμένη έκθεση σε στρες, ιδίως όταν δεν υπάρχει χρόνος για αποφόρτιση και ξεκούραση, εξαντλεί τόσο το σώμα όσο και τον νου. Έτσι, η προσοχή διασπάται πιο εύκολα, αφού ο εγκέφαλος γίνεται πιο δεκτικός σε εξωτερικά ερεθίσματα και η συγκέντρωση λιγοστεύει.

Ελλιπής ύπνος και δυσκολία στη συγκέντρωση

Παρότι ο ύπνος συνδέεται κυρίως με τη σωματική ανάπαυση, έχει καθοριστική σημασία και για την πνευματική λειτουργία. Η αϋπνία δυσκολεύει την ικανότητα συγκέντρωσης, επηρεάζει την εργασιακή μνήμη και μειώνει τη διάρκεια που το άτομο μπορεί να παραμείνει προσηλωμένο σε μια δραστηριότητα. Ακόμα και ένας κακός ύπνος για μια βραδιά μπορεί να επιφέρει σημαντική μείωση της συγκέντρωσης για την επόμενη ημέρα, ιδιαίτερα προς το τέλος της.

Ευθύνεται όντως η έλλειψη θέλησης;

Μύθοι γύρω από την αδυναμία συγκέντρωσης

Επικρατεί η εντύπωση πως όταν το βράδυ η προσοχή χαλαρώνει, το άτομο απλά δεν έχει αρκετή θέληση ή αυτοπειθαρχία. Αυτό όμως δεν ισχύει. Οι δυνατότητες του εγκεφάλου έχουν όρια και η αυτοσυγκράτηση εξαρτάται από τους ψυχικούς και σωματικούς πόρους. Όταν αυτοί εξαντλούνται, ακόμα και όσοι διαθέτουν υψηλό κίνητρο δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη συγκέντρωσή τους.

Η αυτόματη λειτουργία του κουρασμένου εγκεφάλου

Έχει διαπιστωθεί ότι, καθώς η νοητική κόπωση αυξάνεται, ο εγκέφαλος καταφεύγει σε απλούστερες λύσεις που απαιτούν λιγότερη ενέργεια. Αυτό οδηγεί στο να γίνονται πιο παρορμητικές επιλογές το βράδυ, ενώ η προσπάθεια για ουσιαστική συγκέντρωση μειώνεται. Δεν πρόκειται για προσωπική αδυναμία, αλλά για φυσικό βιολογικό μηχανισμό.

Τι είδους καθημερινές συνήθειες ενισχύουν τη συγκέντρωση;

Η αξία των διαλειμμάτων

Η πιο αποτελεσματική τακτική για να αποφευχθεί η απώλεια συγκέντρωσης και η εξάντληση είναι τα συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της εργασίας. Κάθε ώρα, αφιερώστε 5 με 10 λεπτά σε κάτι χαλαρωτικό, μακριά από οθόνες ή απαιτητικές δραστηριότητες. Αυτή η τακτική αναζωογονεί τον εγκέφαλο και βοηθά στη διατήρηση της παραγωγικότητας μέχρι το τέλος της ημέρας.

Οργάνωση χρόνου και προτεραιοτήτων

Ο προγραμματισμός των πιο απαιτητικών εργασιών το πρωί, όταν ο εγκέφαλος λειτουργεί με μεγαλύτερη διαύγεια και ενέργεια, αυξάνει την αποτελεσματικότητα. Είναι προτιμότερο να αφήνονται τα επαναλαμβανόμενα ή ελαφρύτερα καθήκοντα για τις απογευματινές ώρες, όταν τα αποθέματα συγκέντρωσης έχουν ήδη μειωθεί.

Επαρκής ύπνος και σωματική δραστηριότητα

Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί βασικό παράγοντα για την ικανότητα συγκέντρωσης. Επιπλέον, με βάση μελέτες, ακόμη και μια σύντομη βόλτα ή ήπια σωματική άσκηση κατά το μεσημέρι ενισχύει την αιμάτωση του εγκεφάλου και ξεκαθαρίζει τη σκέψη για το υπόλοιπο της ημέρας. Επίσης, το να απέχει κανείς για μισή ώρα από εργασίες δίχως τη χρήση υπολογιστή ή κινητού προσφέρει σημαντική χαλάρωση.

Τεχνικές μείωσης στρες και διαλογισμός

Μέθοδοι όπως οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής, ο διαλογισμός και οι τεχνικές ενσυνειδητότητας συμβάλλουν σημαντικά στην πνευματική ανάκαμψη και βοηθούν να αποκατασταθεί η ικανότητα συγκέντρωσης. Έχει φανεί ότι η συστηματική εξάσκηση διαλογισμού, ακόμη και μόλις λίγα λεπτά καθημερινά, μπορεί να περιορίσει την ψυχική κόπωση το βράδυ.

Πότε χρειάζεται να ανησυχήσετε;

Όταν οι δυσκολίες στη συγκέντρωση αρχίζουν να επηρεάζουν την καθημερινότητα και χειροτερεύουν την ποιότητα ζωής, είναι καλό να αναζητηθεί συμβουλή από επαγγελματία υγείας. Συμπτώματα όπως αυτά μπορεί να σχετίζονται με κατάθλιψη, μόνιμο άγχος, διαταραχές προσοχής ή και πρώιμα σημάδια άνοιας. Η φροντίδα της πνευματικής υγείας είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική ευεξία.

Συμπέρασμα

Η δυσκολία συγκέντρωσης στο τέλος μιας απαιτητικής ημέρας είναι απολύτως φυσική. Δεν σχετίζεται με έλλειψη θέλησης, αλλά υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος έχει δεχθεί πολλαπλά ερεθίσματα και έχει εξαντλήσει τους νοητικούς του πόρους. Ένα ισορροπημένο πρόγραμμα εργασίας κι ανάπαυσης, ποιοτικός ύπνος, τακτική σωματική άσκηση και καλή διαχείριση του στρες βοηθούν στη διατήρηση πνευματικής διαύγειας και καλύτερης συγκέντρωσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η πτώση της συγκέντρωσης το βράδυ δεν είναι αδυναμία, αλλά ένα μήνυμα του σώματος να φροντίσουμε τον εαυτό μας.