Αιτίες παροδικής τύφλωσης και προσωρινής απώλειας όρασης

Η απώλεια όρασης, είτε ολοκληρωτική είτε μερική, συχνά αποτελεί ένδειξη άλλης υποκείμενης ιατρικής κατάστασης. Τα αίτια και οι ενέργειες που πρέπει να ληφθούν εξαρτώνται από το αν πρόκειται για ολική αδυναμία όρασης ή αν η όραση επηρεάζεται μερικώς.

Ξαφνική πλήρης ή σχεδόν πλήρης απώλεια όρασης

Όταν η απώλεια της όρασης εμφανίζεται απροειδοποίητα και απότομα, υποδηλώνει μία επικίνδυνη κατάσταση που χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κάθε λεπτό έχει σημασία, καθώς η ταχεία έναρξη της θεραπείας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της όρασης.

Η αιφνίδια απώλεια όρασης συνήθως οφείλεται σε απόφραξη της κεντρικής ή κάποιας κλάδου της αρτηρίας του αμφιβληστροειδούς λόγω θρόμβου. Αυτή η κατάσταση αυξάνει τον κίνδυνο για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς η διακοπή της ροής του αίματος στο μάτι είναι παρόμοια με τη «θρόμβωση» σε άλλα αγγεία. Εάν συμβεί το ίδιο στον εγκέφαλο, εξελίσσεται σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η απώλεια όρασης αναπτύσσεται μόνο στο ένα μάτι και διαρκεί περίπου 20 με 30 λεπτά. Η αίσθηση περιγράφεται ως σκοτείνιασμα ή σαν να υπάρχει ένα πέπλο μπροστά από το μάτι, γνωστή ως αμαύρωση παροδική. Χωρίς άμεση κατάλληλη θεραπεία, ελλοχεύει ο κίνδυνος μόνιμης απώλειας όρασης.

Για την επαναφορά της κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή μπορεί να χορηγηθούν φάρμακα που διαλύουν θρόμβους ή να γίνει αγγειοπλαστική επέμβαση. Το περιστατικό αποτελεί ευκαιρία για αξιολόγηση και άμεση τροποποίηση παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Προσωρινή ή μερική διαταραχή όρασης

Και σε αυτούς τους ασθενείς απαιτείται ταχεία αξιολόγηση, ιδιαίτερα όταν τα συμπτώματα διαρκούν μερικά λεπτά ή ώρες. Η πιο συχνή αιτία παροδικής μερικής απώλειας της όρασης είναι η ημικρανία, αν και λιγότερο συχνοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη αν δεν υπάρξει έγκαιρη θεραπεία.

Ημικρανία και οφθαλμική ημικρανία

Η ημικρανία συνοδεύεται συχνά από «αύρα» με λάμψεις, τρεμόπαιγμα φώτων ή τυφλά σημεία, επηρεάζοντας συνήθως και τα δύο μάτια. Η σπανιότερη μορφή, η αμφιβληστροειδική ημικρανία, οδηγεί σε προσωρινή μερική ή πλήρη απώλεια όρασης σε ένα μάτι. Τα συμπτώματα ολοκληρώνονται σε 10 έως 30 λεπτά και εμφανίζονται είτε λίγο πριν είτε κατά τη διάρκεια του πονοκεφάλου. Κατά κανόνα, δεν προκαλεί μόνιμη οφθαλμική βλάβη.

Σπασμός αγγείων του αμφιβληστροειδούς

Η ξαφνική σύσφιξη των αγγείων του αμφιβληστροειδούς, γνωστή ως αγγειόσπασμος, διακόπτει προσωρινά τη ροή του αίματος και την όραση, συνήθως στο ένα μάτι. Αίτια μπορεί να είναι η αμφιβληστροειδική ημικρανία, η σκλήρυνση των αγγείων ή η αυξημένη αρτηριακή πίεση.

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει φάρμακα που βελτιώνουν την κυκλοφορία, όπως ασπιρίνη ή αναστολείς διαύλων ασβεστίου, καθώς και θεραπεία της βασικής αιτίας της διαταραχής.

Γλαύκωμα κλειστής γωνίας

Όταν η ίριδα του οφθαλμού προεξέχει και εμποδίζει την απορροή του ενδοφθάλμιου υγρού, η εσωτερική πίεση του ματιού αυξάνεται επικίνδυνα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έντονο πόνο στο μάτι, ναυτία, παροδική θολή όραση ή εμφάνιση δακτυλίων γύρω από φωτεινές πηγές. Το προσβεβλημένο μάτι εμφανίζει συχνά διασταλμένη κόρη που δεν αντιδρά στο φως. Αν δεν υπάρξει άμεση θεραπεία, ο κίνδυνος μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης είναι υψηλός.

Η αρχική προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει κολλύρια ή δισκία, όπως προσταγλανδίνες ή β-αναστολείς, με στόχο τη μείωση της πίεσης. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή, πραγματοποιείται ιριδοτομή, δηλαδή δημιουργείται μια μικρή οπή στην ίριδα για την αποκατάσταση της απορροής του υγρού και τη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Επιπτώσεις της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας

Σε άτομα άνω των 50 ετών, η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα αποτελεί μια σοβαρή αιτία απώλειας της όρασης. Πρόκειται για φλεγμονή των τοιχωμάτων των αρτηριών, ειδικά στην περιοχή της κεφαλής, με συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ευαισθησία στο τριχωτό της κεφαλής, πόνος στη γνάθο, πυρετός και αίσθημα αδυναμίας. Ακόμη και με θεραπεία, συνήθως επηρεάζεται το ένα μάτι, ενώ η μη έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια όρασης μέσα σε μία ή δύο εβδομάδες.

Για την ταχεία αντιμετώπιση χορηγούνται συστηματικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα, κυρίως κορτικοστεροειδή, τα οποία μπορεί να συνεχιστούν για αρκετούς μήνες ή χρόνια αν χρειαστεί. Σε ορισμένους ασθενείς ενδείκνυται και βιολογική θεραπεία.

Σπάνια αίτια παροδικής απώλειας όρασης

• Απόφραξη φλέβας αμφιβληστροειδούς – η παρεμπόδιση της ροής του αίματος σε κάποια φλέβα του αμφιβληστροειδούς σχετίζεται με αγγειακά νοσήματα ή διαβήτη, οδηγώντας σε οίδημα ή συγκέντρωση υγρού στο μάτι. Σε κάποιες περιπτώσεις προηγούνται σύντομα επεισόδια βελτίωσης της όρασης. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιφλεγμονώδη σκευάσματα, φάρμακα που αναστέλλουν την ανάπτυξη νέων αγγείων ή χρήση λέιζερ.

• Επιληπτικές κρίσεις – σε ορισμένους με επιληψία, οι κρίσεις επηρεάζουν το τμήμα του εγκεφαλικού φλοιού που σχετίζεται με την όραση, προκαλώντας προσωρινή απώλεια όρασης κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την κρίση.

• Παπιληδοίδημα – η αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης οδηγεί σε διόγκωση του οπτικού νεύρου προκαλώντας διαταραχές στην όραση, όπως διπλωπία, θολή όραση ή πρόσκαιρη τύφλωση. Συνήθως συνυπάρχουν πονοκέφαλος και ναυτία. Αιτίες μπορεί να είναι όγκος, απόστημα, θρόμβος, λοίμωξη ή υπέρταση.

• Φαινόμενο Uhthoff – αυτό το σύμπτωμα εμφανίζεται αποκλειστικά σε άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση και είναι εξαιρετικά σπάνιο. Με την αύξηση της θερμοκρασίας σώματος, π.χ. ύστερα από πυρετό, σωματική άσκηση ή ζεστό μπάνιο, επιδεινώνονται τα οφθαλμικά και νευρολογικά συμπτώματα, όπως προσωρινή μείωση της όρασης σε ένα ή και στα δύο μάτια, κόπωση, μουδιάσματα ή ζάλη. Η αντιμετώπιση επικεντρώνεται στη διαχείριση της πολλαπλής σκλήρυνσης και στην πρόληψη των επιπλοκών.