Ανθεκτική επιληψία: αιτίες, συμπτώματα, θεραπεία και επιπλέον πληροφορίες

Όταν οι αιτίες των κρίσεων είναι δύσκολο να εντοπιστούν ή όταν οι θεραπείες δεν αποδίδουν, συχνά απαιτούνται αναλυτικές εξετάσεις για τη διάγνωση της επιληψίας. Ο θεράπων ιατρός μπορεί να ζητήσει αξονική τομογραφία εγκεφάλου, μέσω της οποίας αποτυπώνονται οι δομές του εγκεφάλου και εντοπίζονται τυχόν αλλοιώσεις ή παθολογίες.

Επιπλέον, η μαγνητική τομογραφία παρέχει πολύτιμες πληροφορίες. Η εξέταση αυτή, αξιοποιώντας μαγνητικά πεδία και ραδιοκύματα, προσφέρει λεπτομερείς εικόνες του εγκεφάλου και μπορεί να αποκαλύψει τις περιοχές που σχετίζονται με τις κρίσεις.

Βήματα διάγνωσης και διαμόρφωση θεραπευτικής στρατηγικής

Για να εντοπιστούν με ακρίβεια οι εστίες από τις οποίες εκδηλώνονται κρίσεις που δύσκολα ελέγχονται, είναι απαραίτητες εξετάσεις όπως η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη στην προετοιμασία χειρουργικής αντιμετώπισης. Αφού ολοκληρωθούν τα διαγνωστικά τεστ, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή να καταγράφει συστηματικά τα συμπτώματα και να δοκιμάσει διαφορετικές φαρμακευτικές αγωγές ή δοσολογίες, με στόχο να βρεθεί ο καταλληλότερος συνδυασμός.

Ερωτήσεις που αξίζει να συζητηθούν με τον γιατρό

• Ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες των κρίσεών μου;
• Ποια ειδικά διαγνωστικά εργαλεία απαιτούνται για ακριβή διάγνωση;
• Υπάρχει ανάγκη να με παρακολουθήσει ειδικός για την επιληψία;
• Ποιοι θεραπευτικοί τρόποι είναι κατάλληλοι για τη δική μου περίπτωση;
• Ποιες ενέργειες πρέπει να κάνω για να μειώσω τον κίνδυνο τραυματισμού κατά τη διάρκεια κρίσης;
• Υπάρχουν περιορισμοί που επηρεάζουν τις καθημερινές μου δραστηριότητες;

Επιλογές θεραπείας για την επιληψία

Τροποποίηση ή συνδυασμός φαρμάκων

Όταν η υπάρχουσα αγωγή δεν επιφέρει αποτέλεσμα, ο γιατρός ενδέχεται να προτείνει αλλαγή σε άλλα αντιεπιληπτικά σκευάσματα ή συνδυασμούς διαφορετικών φαρμάκων. Υπάρχει ευρεία γκάμα επιλογών, συνεπώς, σε συνεργασία με τον θεράποντα, μπορεί να προσδιοριστεί η πιο κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Χειρουργικές επεμβάσεις

Σε περιπτώσεις όπου δύο ή τρία διαφορετικά φαρμακευτικά σχήματα δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα, η χειρουργική θεραπεία αποτελεί δυνατότητα. Ιδιαίτερα όταν η εστία της επιληψίας εντοπίζεται σε συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, ο γιατρός μπορεί να προτείνει αφαίρεση του τμήματος αυτού ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κρίσεις.

Αν και αρκετοί ασθενείς ανησυχούν για πιθανές επιπτώσεις στη σκέψη ή την προσωπικότητα μετά τη χειρουργική επέμβαση, στην πραγματικότητα πολλοί παρατηρούν σημαντική μείωση στην συχνότητα ή στη βαρύτητα των κρίσεων και αρκετές φορές αυτές παύουν εντελώς. Συνήθως η τομή εντοπίζεται σε περιοχή του τριχωτού κεφαλής, με αποτέλεσμα ο ουλώδης ιστός να μην είναι εμφανής.

Η παραμονή στη μονάδα εντατικής θεραπείας διαρκεί λίγες ημέρες μετά την επέμβαση και η νοσηλεία στο νοσοκομείο μπορεί να συνεχιστεί για μερικές εβδομάδες. Οι περισσότεροι επανέρχονται στις δραστηριότητές τους εντός ενός έως τριών μηνών. Παρά την επιτυχία της επέμβασης, κάποιοι χρειάζεται να συνεχίσουν τη λήψη φαρμάκων για αρκετά χρόνια ή εφ’ όρου ζωής.

Επικουρικές μέθοδοι: διατροφή και νευρική διέγερση

Μία από τις επικουρικές θεραπείες στην επιληψία αποτελεί η κετογονική δίαιτα, ένα διατροφικό πλάνο υψηλό σε λιπαρά και πολύ χαμηλό σε υδατάνθρακες με περιορισμένη πρόσληψη πρωτεϊνών. Η συγκεκριμένη δίαιτα εφαρμόζεται αποκλειστικά υπό ιατρική επίβλεψη και απαιτεί συνεχή παρακολούθηση. Η αυστηρότητά της συχνά συνεπάγεται την ανάγκη λήψης συμπληρωμάτων βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων.

Δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως οι αιτίες για τις οποίες η κετογονική δίαιτα δρα ευεργετικά, ορισμένες έρευνες ωστόσο δείχνουν ότι ιδίως στα παιδιά ο αριθμός των κρίσεων περιορίζεται ή μπορεί να ελαττωθεί η φαρμακευτική δοσολογία.

Εναλλακτική συνέχεια αποτελεί η τροποποιημένη δίαιτα Atkins, η οποία είναι πιο ευέλικτη συγκριτικά με την κετογονική: δεν χρειάζεται να μετράται το θερμιδικό περιεχόμενο ή να περιορίζονται τα υγρά, ενώ δεν απαιτείται ακριβής έλεγχος της ποσότητας ή του βάρους των πρωτεϊνών. Το βασικότερο σε αυτή την προσέγγιση είναι ο περιορισμός των υδατανθράκων.

Επιπρόσθετα, εφαρμόζεται δίαιτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, όπου δίνεται βαρύτητα στην κατανάλωση υδατανθράκων που απορροφώνται αργά και στη ρύθμιση της ποσότητάς τους.

Ηλεκτρική διέγερση νεύρων

• Η εστιακή διέγερση πραγματοποιείται τοποθετώντας προσωρινά ηλεκτρόδια στο εξωτερικό μέρος του εγκεφάλου, τα οποία περνούν ήπια ηλεκτρικά σήματα. Αν αποδειχθεί ωφέλιμη, τα προσωρινά ηλεκτρόδια μπορούν να αντικατασταθούν από μόνιμα για συνεχή διέγερση.
• Η διέγερση με κλειστό κύκλωμα επιτυγχάνεται με εμφύτευση συσκευής κάτω από το δέρμα, η οποία συνδέεται με ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο. Το σύστημα καταγράφει τη δραστηριότητα και μόλις ανιχνευθούν ενδείξεις επικείμενης κρίσης, αποστέλλει σύντομο ηλεκτρικό ερέθισμα που μπορεί να προλάβει ή να διακόψει το επεισόδιο.
• Η βαθιά διέγερση του εγκεφάλου περιλαμβάνει την τοποθέτηση λεπτών ηλεκτροδίων σε επιλεγμένα σημεία, τα οποία συνδέονται με διεγέρτη κάτω από την κλείδα. Η συσκευή αυτή αποστέλλει περιοδικά σήματα που ρυθμίζουν τη συχνότητα των ανώμαλων κυμάτων του εγκεφάλου.
• Η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου πραγματοποιείται με μικρή εμφυτευμένη συσκευή κάτω από την αριστερή κλείδα, συνδεδεμένη με το νεύρο στον τράχηλο. Η συσκευή στέλνει τακτικά ήπιες ηλεκτρικές παρορμήσεις. Σε πολλούς ασθενείς, με αυτή τη μέθοδο επιτυγχάνεται μείωση στη συχνότητα ή την ένταση των κρίσεων.

Νεότερες θεραπείες και κλινικές μελέτες

Είναι καλό να ενημερωθείτε από τον γιατρό σχετικά με την πιθανότητα συμμετοχής σε κλινικές δοκιμές που ερευνούν καινοτόμες φαρμακευτικές ή άλλες θεραπευτικές επιλογές για την επιληψία. Μέσω των κλινικών μελετών υπάρχει η ευκαιρία εφαρμογής πρωτοποριακών και μη διαδεδομένων λύσεων.

Καθημερινή διαχείριση: αντιμετώπιση του στρες

Σε ορισμένες περιπτώσεις το άγχος της καθημερινότητας μπορεί να επιδεινώνει τη συχνότητα των κρίσεων. Συζήτηση με ψυχολόγο ή σύμβουλο μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από το στρες και να συμβάλει στην ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισής του.

Η ψυχολογική υποστήριξη από οικείους και άτομα με αντίστοιχες εμπειρίες αποδεικνύεται καθοριστική. Οι ομάδες υποστήριξης δίνουν τη δυνατότητα ενημέρωσης και ανταλλαγής εμπειριών, παρέχοντας πολύτιμες συμβουλές και μειώνοντας το αίσθημα μοναξιάς.

Πρακτικές πληροφορίες για τη διαβίωση με δυσκολότερα ελεγχόμενη επιληψία

Παρά το γεγονός ότι η ανθεκτική επιληψία μπορεί να φαίνεται ιδιαίτερα περίπλοκη, πολλοί ασθενείς τελικά βρίσκουν μια θεραπεία που τους βοηθά. Σε κάποιες περιπτώσεις αρκεί η εύρεση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, ενώ σε άλλες ουσιαστική βελτίωση προσφέρουν η ηλεκτρική διέγερση ή μια επιτυχής επέμβαση. Η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου, για παράδειγμα, οδηγεί σε μείωση των επεισοδίων περίπου στο 40% των ασθενών που την εφαρμόζουν. Εάν είναι εφικτή η απομάκρυνση της εγκεφαλικής εστίας, μερικοί απαλλάσσονται πλήρως από τις κρίσεις, ενώ άλλοι παρατηρούν σημαντική ελάττωση και ηπιότερα συμπτώματα.

Ο ρόλος της συναισθηματικής υποστήριξης και των κοινωνικών σχέσεων

Η στήριξη από το περιβάλλον αποτελεί βασικό στοιχείο προς την εξεύρεση της κατάλληλης θεραπείας. Η συναισθηματική βοήθεια διευκολύνει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών, ενώ η συζήτηση με κάποιον που εμπιστεύεστε ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα. Ο γιατρός μπορεί να παραπέμψει σε ομάδες υποστήριξης για άτομα με επιληψία και τις οικογένειές τους, εφόσον κάποιος αναζητά επιπλέον ενημέρωση ή αλληλεπίδραση.