Διαβήτης κύησης: συμπτώματα, αίτια, διάγνωση και θεραπεία

Ο διαβήτης κύησης είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η διάγνωση αυτή εμφανίζεται συνήθως στο δεύτερο μισό της κύησης και η έγκαιρη ανίχνευση και σωστή αντιμετώπιση της είναι καθοριστική για την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου.

Πότε πραγματοποιείται ο έλεγχος για διαβήτη κύησης

Η εξέταση αίματος για διαβήτη κύησης συνήθως διενεργείται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης. Σε περιπτώσεις όπου η γυναίκα ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου, όπως με ιστορικό παχυσαρκίας ή ύπαρξη διαβήτη στην οικογένεια, ο έλεγχος μπορεί να προγραμματιστεί νωρίτερα.

Πώς διαγιγνώσκεται ο διαβήτης κύησης

Η βασική μέθοδος διάγνωσης είναι η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Αρχικά, η γυναίκα λαμβάνει ένα πόσιμο διάλυμα με 50 γραμμάρια γλυκόζης. Μετά από μία ώρα γίνεται αιμοληψία για τη μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης. Αν το αποτέλεσμα είναι αυξημένο, ακολουθεί πιο αναλυτική εξέταση διάρκειας τριών ωρών. Για αυτήν την εξέταση απαιτείται νηστεία τουλάχιστον οκτώ ωρών. Μετά τη λήψη διαλύματος με 100 γραμμάρια ζάχαρης, το αίμα λαμβάνεται κάθε μία ώρα ώστε να αξιολογηθεί η ανταπόκριση του οργανισμού.

Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιείται εναλλακτική δοκιμασία: πρώτα μετράται η γλυκόζη αίματος μετά από οκτάωρη νηστεία, στη συνέχεια η γυναίκα πίνει διάλυμα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης, και εντός δύο ωρών πραγματοποιούνται ακόμη δύο δειγματοληψίες.

Τι αποτελέσματα υποδεικνύουν διαβήτη κύησης

Αν η συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα είναι πάνω από 130–140 mg/dL (7,2–7,7 mmol/l), το αποτέλεσμα θεωρείται αυξημένο. Σε επίπεδα πάνω από 200 mg/dL (11,1 mmol/l), η πιθανότητα ύπαρξης διαβήτη κύησης είναι ιδιαίτερα υψηλή.

Αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου αλλά τα αποτελέσματα της εξέτασης είναι εντός φυσιολογικών ορίων, ο ιατρός συχνά συστήνει επανέλεγχο σε μεταγενέστερο στάδιο της κύησης για να διασφαλίσει ότι δεν αναπτύχθηκε διαβήτης αργότερα.

Αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης

Μετά τη διάγνωση του διαβήτη κύησης, η άμεση διαχείριση της γλυκόζης κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Ο γιατρός συνήθως προτείνει:

• Τακτική μέτρηση του σακχάρου στο αίμα αρκετές φορές ημερησίως
• Έλεγχο για κετόνες στα ούρα, ένδειξη μη επαρκούς ρύθμισης του διαβήτη
• Υιοθέτηση μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής
• Συστηματική σωματική άσκηση

Παράλληλα, παρακολουθείται η αύξηση του σωματικού βάρους της εγκύου και η ανάπτυξη του εμβρύου. Αν τα μέτρα αυτά δεν επαρκούν, μπορεί να χορηγηθεί ινσουλίνη ή άλλες φαρμακευτικές θεραπείες.

Πιθανές επιπλοκές

Ο διαβήτης κύησης αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης συγκεκριμένων επιπλοκών κατά την κύηση:

• Αυξημένος κίνδυνος καισαρικής τομής λόγω μεγαλύτερου σωματικού βάρους του εμβρύου
• Υπογλυκαιμία, δηλαδή πτώση του σακχάρου στο αίμα, τόσο στη μητέρα όσο και στο νεογνό, ιδίως όταν χορηγούνται φάρμακα
• Προεκλαμψία, μια σοβαρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υψηλή αρτηριακή πίεση, παρουσία πρωτεΐνης στα ούρα και οιδήματα, η οποία εγκυμονεί κινδύνους για τη μητέρα και το παιδί και αυξάνει τις πιθανότητες πρόωρου τοκετού ή μαιευτικών δυσκολιών

Διατροφή στην εγκυμοσύνη με διαβήτη κύησης

Για την προάσπιση της υγείας της γυναίκας και της ομαλής ανάπτυξης του εμβρύου είναι απαραίτητη η συμμόρφωση σε ειδικό διατροφικό πρόγραμμα:

• Περιορίστε την κατανάλωση ζάχαρης, όπως μπισκότα, καραμέλες και παγωτά, επιλέγοντας αντ’ αυτών φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης
• Καταναλώστε τρία μικρά βασικά γεύματα και 2–3 σνακ κάθε μέρα, σε σταθερές ώρες
• Περίπου το 40% της ημερήσιας ενέργειας να προέρχεται από σύνθετους υδατάνθρακες, το 20% από πρωτεΐνες και το 25–40% από λιπαρά με έμφαση στα ακόρεστα λιπαρά οξέα
• Εντάξτε στη διατροφή σας 20–35 γραμμάρια φυτικών ινών ημερησίως, κυρίως μέσω ψωμιού, ζυμαρικών, ρυζιού ολικής άλεσης, λαχανικών, φρούτων και βρώμης
• Η συνολική πρόσληψη λιπαρών να μην υπερβαίνει το 40% των ημερήσιων θερμίδων, ενώ τα κορεσμένα λιπαρά να περιορίζονται κάτω από 10%
• Διατηρήστε ποικιλία στη διατροφή για την κάλυψη των αναγκών σε βιταμίνες και μέταλλα, και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για τυχόν ανάγκη συμπληρωμάτων

Ενδεικτικές επιλογές για πρωινό

• Βρώμη μαγειρεμένη σε νερό ή αποβουτυρωμένο γάλα
• Δύο φρυγανιές ολικής άλεσης με ελαφρύ βούτυρο ή άπαχη τυρόπηγμα
• Βραστό ή ομελέτα αυγό
• Γιαούρτι μαζί με ξηρούς καρπούς

Υγιεινά σνακ

• Ελληνικό γιαούρτι με ξηρούς καρπούς, σπόρους ή φρούτα
• Ανάλατοι ξηροί καρποί ή σπόροι χωρίς πρόσθετο αλάτι

Σε περίπτωση πρωινού εμετού, μπορείτε πριν σηκωθείτε από το κρεβάτι να καταναλώνετε μπισκότα, ξερό ψωμί, δημητριακά ή κράκερ. Κατά τη διάρκεια της ημέρας προτιμήστε μικρά και συχνά γεύματα και αποφύγετε τα βαριά, πλούσια ή τηγανητά φαγητά που δυσκολεύουν την πέψη.

Εάν κάνετε χρήση ινσουλίνης, είναι σημαντικό να γνωρίζετε πώς να διαχειριστείτε τυχόν ξαφνική πτώση του σακχάρου και να έχετε πάντα μαζί σας τρόφιμα που περιέχουν απλούς υδατάνθρακες για άμεση δράση.

Σωματική δραστηριότητα στην εγκυμοσύνη

Η φυσική άσκηση βοηθά στη ρύθμιση του σακχάρου και στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας κατά την εγκυμοσύνη. Εφόσον το επιτρέπει ο γιατρός, δραστηριότητες όπως περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση και ποδηλασία μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της εγκύου. Συστήνεται τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση εβδομαδιαίως. Αν δεν υπήρχε προηγούμενα αυξημένη δραστηριότητα, ενδείκνυται σταδιακή αύξηση της διάρκειας των ασκήσεων.

Πριν ξεκινήσετε ή αλλάξετε το πρόγραμμα άσκησης, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Αν ασκούσασταν πριν την εγκυμοσύνη, ο γιατρός θα ενημερώσει για το αν μπορείτε να συνεχίσετε τις ίδιες δραστηριότητες ή χρειάζεται να μειώσετε την ένταση. Σε κάθε προπόνηση να έχετε μαζί σας υδατάνθρακες ταχείας απορρόφησης για να αντιμετωπίσετε τυχόν πτώση του σακχάρου.

Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος διαβήτη κύησης

Πριν ή κατά την έναρξη της εγκυμοσύνης, ορισμένες πρακτικές συμβάλλουν στην πρόληψη:

• Κατανάλωση ισορροπημένων και θρεπτικών γευμάτων
• Τακτική φυσική δραστηριότητα
• Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους

Επιπτώσεις του διαβήτη κύησης στο βρέφος

Όταν ο διαβήτης κύησης ελέγχεται επαρκώς, τα περισσότερα νεογνά γεννιούνται υγιή χωρίς σημαντικά προβλήματα. Αμέσως μετά τον τοκετό, ο γιατρός ελέγχει τα επίπεδα γλυκόζης του νεογνού και σε περιπτώσεις χαμηλού σακχάρου μπορεί να χορηγηθεί γλυκόζη ενδοφλέβια για να ανακτηθούν οι φυσιολογικές τιμές.

Ο διαβήτης κύησης αυξάνει την πιθανότητα το βρέφος να γεννηθεί με μεγαλύτερο βάρος ή να εμφανίσει ίκτερο. Ο ίκτερος συνήθως υποχωρεί γρήγορα με κατάλληλη θεραπεία. Επίσης, τα παιδιά που γεννώνται από μητέρες με διαβήτη κύησης διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο στο μέλλον να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2, ωστόσο η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση βοηθούν στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου.

Η εγκυμοσύνη με διαβήτη μπορεί να ολοκληρωθεί λίγο νωρίτερα, συνήθως συστήνεται τοκετός μεταξύ της 37ης και 38ης εβδομάδας ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι για τη μητέρα και το παιδί. Πλήρης διάρκεια κύησης θεωρείται από 39 εβδομάδες και πάνω.

Υποχωρεί ο διαβήτης κύησης μετά τον τοκετό;

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα επίπεδα γλυκόζης επιστρέφουν στα φυσιολογικά πλαίσια εντός έξι εβδομάδων μετά τη γέννα. Ωστόσο, το ιστορικό διαβήτη κύησης αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον. Μείωση του κινδύνου επιτυγχάνεται με τακτικό έλεγχο του σακχάρου κάθε λίγα χρόνια.

• Διατηρείτε το βάρος σε επίπεδα που σας ξακαθαρίζει ο γιατρός σας
• Εντάξτε πολλά λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης και άπαχες πρωτεΐνες στη διατροφή σας
• Ασκήστε κάποιο είδος δραστηριότητας συνεχώς, καθώς η κίνηση περιορίζει τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο διαβήτη

Εφόσον προγραμματίζετε μελλοντική εγκυμοσύνη, έχετε υπόψη ότι αυξάνεται η πιθανότητα επανεμφάνισης διαβήτη κύησης. Συζητήστε με τον ιατρό σας για τις αλλαγές που μπορεί να προτείνει στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας.

Βασικά συμπεράσματα

Ο διαβήτης κύησης είναι μια παροδική αύξηση του σακχάρου στο αίμα κατά την κύηση, που συνήθως δεν δίνει εμφανή συμπτώματα. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ή το γενετικό υπόβαθρο. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει συστηματική παρακολούθηση γλυκόζης, ισορροπημένη διατροφή και δραστήρια καθημερινότητα. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα υποχωρεί μετά τον τοκετό, παραμένει η ανάγκη προσοχής στη μελλοντική υγεία της μητέρας και του παιδιού.