Διογκωμένοι λεμφαδένες: Αίτια, διάγνωση, θεραπεία και πότε να αναζητήσετε επείγουσα ιατρική βοήθεια

Οι διογκωμένοι λεμφαδένες αποτελούν ένδειξη ότι το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται ενεργά ενάντια σε κάποια λοίμωξη ή νόσο. Συνήθως, όταν ο οργανισμός αναρρώσει, το μέγεθος των λεμφαδένων επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα.

Λειτουργία και ρόλος των λεμφαδένων

Οι λεμφαδένες είναι μικροί, στρογγυλοί ή σχήματος φασολιού αδένες που βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλο το σώμα. Ορισμένες ομάδες τους είναι συγκεντρωμένες και μπορεί να γίνουν αντιληπτές με την αφή, ιδιαίτερα όταν αυξάνεται ο όγκος τους. Οι λεμφαδένες ανήκουν στο λεμφικό σύστημα, μαζί με τη σπλήνα, τις αμυγδαλές και τους αδενοειδείς, και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην άμυνα έναντι βλαπτικών μικροοργανισμών.

Η κύρια αποστολή των λεμφαδένων είναι να φιλτράρουν τη λέμφο, το υγρό που κυκλοφορεί από τα κύτταρα προς τους ιστούς. Μέσα στη λέμφο περιλαμβάνονται επίσης θρεπτικά συστατικά, λίπη, μέταλλα και πρωτεΐνες. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που βρίσκονται στους λεμφαδένες εξουδετερώνουν μικρόβια, ιούς και άλλους πιθανούς παθογόνους οργανισμούς.

Πού εντοπίζονται οι λεμφαδένες;

Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν περίπου 600 λεμφαδένες. Οι πιο γνωστές περιοχές εντοπισμού τους είναι ο τράχηλος, αλλά βρίσκονται επίσης στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα και γύρω από το σαγόνι. Μερικοί είναι κοντά στην επιφάνεια του δέρματος και μπορούν να ψηλαφηθούν, ενώ άλλοι βρίσκονται βαθύτερα στο εσωτερικό και δεν είναι ορατοί ούτε αντιληπτοί με την αφή.

Συμπτώματα διόγκωσης λεμφαδένων

Τα πιο συχνά σημάδια διόγκωσης λεμφαδένων είναι τα εξής:

• Οι λεμφαδένες γίνονται ψηλαφητοί και το μέγεθός τους προσεγγίζει το μέγεθος φασολιού ή μεγαλύτερο
• Ενδέχεται να εμφανίζουν ευαισθησία ή πόνο

Ανάλογα με το αίτιο της διόγκωσης, μπορεί να υπάρξουν και άλλα συμπτώματα:

• Ρινική καταρροή, πονόλαιμος ή πυρετός που συνδέονται με λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος
• Ταυτόχρονη διόγκωση σε διάφορες περιοχές του σώματος, πιθανή ένδειξη αυτοάνοσων νοσημάτων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Σκληροί, ακίνητοι λεμφαδένες που μεγαλώνουν γρήγορα, κατάσταση που ίσως σχετίζεται με κάποιους τύπους όγκων

Αίτια αύξησης μεγέθους των λεμφαδένων

Οι λεμφαδένες περιέχουν μεγάλο αριθμό λεμφοκυττάρων, δηλαδή κύτταρα του ανοσοποιητικού που καταπολεμούν ιούς, βακτήρια και λοιπά παθογόνα. Όταν ο οργανισμός νοσεί, παράγονται περισσότερα από αυτά τα κύτταρα, γεγονός που οδηγεί σε διόγκωση των λεμφαδένων.

Οι πιο συνηθισμένες αιτίες διόγκωσης είναι:

• Ιογενείς λοιμώξεις όπως ένα κοινό κρυολόγημα
• Βακτηριακές λοιμώξεις, για παράδειγμα φλεγμονές στα αφτιά, στο δέρμα ή στα δόντια
• Φαρυγγίτιδα από στρεπτόκοκκο
• Ιλαρά
• Μονοπυρήνωση

Σπανιότερα, υπεύθυνες μπορεί να είναι πιο σοβαρές παθήσεις όπως:

• Φυματίωση, κυρίως με προσβολή των πνευμόνων
• Νόσος Lyme, που μεταδίδεται με τσιμπήματα από τσιμπούρια
• Ανωμαλίες του ανοσοποιητικού, όπως ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Ορισμένες λοιμώξεις που μεταδίδονται σεξουαλικά ή μέσω αίματος
• Όγκοι όπως λεμφώματα (καρκίνος του λεμφικού συστήματος) ή λευχαιμία (καρκίνος του αίματος)

Πότε απαιτείται επίσκεψη σε γιατρό;

Σε γενικές γραμμές, οι λεμφαδένες συρρικνώνονται μετά την υποχώρηση της λοίμωξης. Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη:

• Ταχεία αύξηση στο μέγεθος των λεμφαδένων
• Έντονο οίδημα των λεμφαδένων
• Σκληροί, ακίνητοι λεμφαδένες κατά την αφή
• Το πρήξιμο παραμένει για περισσότερες από 5 ημέρες σε παιδιά ή 2 έως 4 εβδομάδες σε ενήλικες
• Ερυθρότητα, θερμότητα ή παρουσία πύου στο δέρμα που καλύπτει το σημείο των λεμφαδένων
• Οίδημα του χεριού ή του ποδιού
• Ανεξήγητη μείωση του σωματικού βάρους
• Παρατεταμένος πυρετός
• Νυχτερινή εφίδρωση

Εάν παρουσιαστούν τέτοια συμπτώματα, είναι απαραίτητη η συμβουλή γιατρού.

Διαγνωστική διαδικασία για τα αίτια της διόγκωσης των λεμφαδένων

Ο γιατρός αρχικά λαμβάνει το ιστορικό υγείας και εξετάζει τους διογκωμένους λεμφαδένες. Η εντόπιση και τα συνοδευτικά συμπτώματα συμβάλλουν στον προσανατολισμό ως προς το πιθανό αίτιο.

Όταν χρειάζεται, προτείνονται περαιτέρω εξετάσεις όπως:

• Εξετάσεις αίματος
• Ακτινογραφία
• Υπέρηχος για να εξεταστεί το εσωτερικό των λεμφαδένων
• Μαγνητική τομογραφία
• Βιοψία λεμφαδένα, δηλαδή εξέταση δείγματος ιστού
• Αξονική τομογραφία, η οποία συνδυάζει πολλά ακτινολογικά στιγμιότυπα
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, η οποία ίσως διευκολύνει την ανίχνευση ορισμένων νόσων

Τι μπορεί να γίνει στο σπίτι;

Όταν οι λεμφαδένες έχουν διογκωθεί λόγω ήπιας λοίμωξης, κατά κανόνα υποχωρούν χωρίς ειδική αγωγή. Μπορείτε να περιορίσετε τη δυσφορία με τα ακόλουθα μέσα:

• Ζεστές κομπρέσες: Εφαρμόζετε μια υγρή, ζεστή πετσέτα στο σημείο της διόγκωσης για ανακούφιση από τον πόνο
• Ξεκούραση: Αφιερώστε περισσότερο χρόνο στη ξεκούραση ώστε να ενισχύσετε την ανάρρωση
• Χορήγηση αναλγητικών και αντιπυρετικών χωρίς ιατρική συνταγή, όπως παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη. Χρήση ασπιρίνης σε παιδιά ή εφήβους μόνο μετά από ιατρική σύσταση

Αντιμετώπιση σε σοβαρότερες περιπτώσεις

Εάν η αύξηση των λεμφαδένων σχετίζεται με σοβαρή πάθηση, η θεραπεία καθορίζεται ανάλογα:

• Αντιβιοτική αγωγή σε βακτηριακές λοιμώξεις
• Αντιφλεγμονώδη φάρμακα σε αυτοάνοσα νοσήματα που προκαλούν διόγκωση λεμφαδένων
• Χειρουργικές επεμβάσεις, ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία σε περιπτώσεις όγκων

Βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζετε

Η αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων αποτελεί απόδειξη της αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε νόσο ή λοίμωξη. Υπάρχουν περίπου 600 λεμφαδένες στο ανθρώπινο σώμα και αποτελούν ουσιώδες μέρος της φυσικής άμυνας. Στις περισσότερες περιπτώσεις το οίδημα υποχωρεί χωρίς παρέμβαση, όμως εάν επιμένει ή ενταθεί, απαιτείται ιατρική εκτίμηση.