Δοκιμές αντισωμάτων για τον κορονοϊό (COVID-19): Πώς λειτουργούν και πώς πραγματοποιούνται

Όταν οι επιστήμονες εντοπίζουν ποιοι έχουν αναρρώσει από COVID-19, μπορούν να εξαγάγουν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τη σοβαρότητα της νόσου στους περισσότερους ανθρώπους, αλλά και να κατανοήσουν τι συμβαίνει σε περιπτώσεις επαναλοίμωξης. Τα δεδομένα αυτά, συνδυαζόμενα με άλλες πληροφορίες, συμβάλλουν στην καλύτερη εκτίμηση του ποιοι ενδέχεται να αποκτήσουν ανοσία απέναντι στον ιό.

Ανοσία κατά την εγκυμοσύνη

Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι οι έγκυες που έχουν εμβολιαστεί για τον COVID-19 ανέπτυξαν αντισώματα κατά του SARS-CoV-2 τόσο στο αίμα τους όσο και στο αίμα του ομφάλιου λώρου. Αυτό υποδηλώνει ότι ορισμένη ανοσολογική προστασία μπορεί να περάσει και στο βρέφος. Επιπλέον, όσες είχαν λάβει ενισχυτική δόση παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα προστατευτικών αντισωμάτων.

Ποιοι πρέπει να εξεταστούν για αντισώματα COVID-19;

Η εξέταση για αντισώματα μπορεί να πραγματοποιηθεί από όσους δεν έχουν συμπτώματα την περίοδο της δειγματοληψίας. Η εξέταση αυτή ενδείκνυται κυρίως σε:

• Άτομα που έχουν νοσήσει από COVID-19 και επιθυμούν να επιβεβαιώσουν αν έχουν αναπτύξει προστατευτικά αντισώματα.
• Όσους δεν προσβλήθηκαν ποτέ από COVID-19, αλλά θέλουν να μάθουν αν εκτέθηκαν στον ιό.
• Εμβολιασμένους που θέλουν να διαπιστώσουν αν στο αίμα τους υπάρχουν αντισώματα.

Διαδικασία ανίχνευσης αντισωμάτων COVID-19

Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν κατόπιν συνεννόησης με ιατρό, σε φαρμακείο ή σε ιατρικό εργαστήριο. Ο ενδιαφερόμενος προσέρχεται για αιμοληψία, από την οποία συλλέγεται δείγμα αίματος. Στη συνέχεια, στο εργαστήριο ελέγχεται αν περιέχονται αντισώματα στο δείγμα. Το κόστος της εξέτασης διαφέρει, αλλά χωρίς ασφαλιστική κάλυψη κυμαίνεται συνήθως από 70 έως 100 ευρώ.

Οικιακά τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων

Τα τελευταία χρόνια διατίθενται στην αγορά τεστ αντισωμάτων για χρήση στο σπίτι. Σε αυτά, ένα μικρό δείγμα αίματος λαμβάνεται από το δάκτυλο και αποστέλλεται στο εργαστήριο για ανάλυση. Τα οικιακά τεστ όμως δεν είναι πάντοτε διαθέσιμα ευρέως, ενώ ορισμένες εταιρείες έχουν διακόψει προσωρινά τη διαθεσιμότητα νέων παραγγελιών.

Υπάρχουν εξελίξεις ως προς τη δημιουργία ταχύτερων μεθόδων, ώστε να είναι δυνατή η λήψη αποτελεσμάτων μέσα σε περίπου 15 λεπτά στο σπίτι, αλλά οι τεχνολογίες αυτές βρίσκονται ακόμη σε στάδιο ανάπτυξης.

Ερμηνεία αποτελεσμάτων των αντισωμάτων

Θετικό αποτέλεσμα

Ένα θετικό αποτέλεσμα δείχνει ότι έχει ενεργοποιηθεί κάποια μορφή ανοσολογικής προστασίας έναντι του ιού, αν και δεν είναι γνωστό για πόσο διάστημα ή με ποια ισχύ διατηρείται αυτή η προστασία. Στην περίπτωση του εμβολιασμού, είναι ιδιαίτερα πιθανό ότι τα αντισώματα ανιχνεύονται λόγω του εμβολίου. Εάν το άτομο δεν έχει εμβολιαστεί και εμφανιστούν αντισώματα, τότε μάλλον έχει προσβληθεί από τον ιό στο παρελθόν.

Αρνητικό αποτέλεσμα

Όταν δεν ανιχνεύονται αντισώματα στο δείγμα, αυτό μπορεί να οφείλεται σε:

• Το άτομο δεν έχει μολυνθεί προηγουμένως με τον ιό.
• Υπήρξε λοίμωξη, αλλά ο οργανισμός δεν είχε ακόμη προλάβει να παράγει αντισώματα, ή το επίπεδο τους ήταν πολύ χαμηλό για να ανιχνευθεί.
• Ο τύπος αντισωμάτων που διεγείρει ο εμβολιασμός ενδέχεται να μην είναι ανιχνεύσιμος με τον συγκεκριμένο τύπο τεστ.

Ασυμφωνίες μεταξύ διαφορετικών τεστ

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα αποτελέσματα διαφέρουν μεταξύ εξετάσεων. Οι διαφορές μπορεί να σχετίζονται με:

• Την τεχνική της κάθε εξέτασης, καθώς μπορεί να ανιχνεύουν διαφορετικά είδη αντισωμάτων ή να διαφέρουν στην ευαισθησία τους.
• Το επίπεδο ακρίβειας και ευαισθησίας κάθε μεθόδου.
• Τον χρόνο διεξαγωγής της δοκιμής σε σχέση με την αρχική έκθεση ή λοίμωξη, καθώς τα επίπεδα αντισωμάτων μπορεί να έχουν ήδη μειωθεί.

Συνιστάται πάντα να συζητάτε τα αποτελέσματα με τον γιατρό σας.

Επεξήγηση ευαισθησίας και ειδικότητας

Ένα τεστ με υψηλή ευαισθησία μπορεί να ανιχνεύσει σχεδόν όλους όσους έχουν αναπτύξει αντισώματα και σπάνια παραλείπει θετικά αποτελέσματα. Αντίστοιχα, ένα τεστ με μεγάλη ειδικότητα εντοπίζει με ακρίβεια τα άτομα χωρίς αντισώματα, όμως είναι πιθανό σε σπάνιες περιπτώσεις να καταγραφούν θετικά αποτελέσματα σε άτομα που δεν διαθέτουν όντως αντισώματα.

Πιθανά σφάλματα των εξετάσεων αντισωμάτων

Οι εξετάσεις αντισωμάτων δεν παρέχουν πάντοτε αλάνθαστα αποτελέσματα. Η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων του ιού μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των τεστ και ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα δεν θεωρούνται απολύτως ακριβή.

Ψευδώς θετικά ευρήματα

Σε ορισμένες περιπτώσεις το τεστ ενδέχεται να εμφανίσει θετικό αποτέλεσμα σε άτομα που είχαν μολυνθεί από διαφορετικά στελέχη κορονοϊού, ή το ίδιο το τεστ να μην είναι αρκετά ακριβές. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει λανθασμένη αίσθηση προστασίας, γι’ αυτό είναι σημαντικό να συνεχίζονται τα προληπτικά μέτρα και, εάν εμφανιστούν συμπτώματα, να αναζητηθούν και άλλοι τρόποι διάγνωσης.

Ψευδώς αρνητικά ευρήματα

Είναι πιθανό μια εξέταση να μην ανιχνεύσει αντισώματα, παρότι ο οργανισμός τα έχει ήδη αναπτύξει. Συνήθως αυτό συμβαίνει όταν το τεστ πραγματοποιείται πολύ νωρίς και το ανοσοποιητικό σύστημα δεν έχει παράγει επαρκώς ανιχνεύσιμα αντισώματα. Εάν υπάρχουν αμφιβολίες για το αποτέλεσμα, καλό είναι να συζητηθεί με τον ιατρό και ενδεχομένως να επαναληφθεί η εξέταση.

Σημαντικές πληροφορίες για τα τεστ αντισωμάτων COVID-19

Οι εξετάσεις αντισωμάτων για τον COVID-19 αποκαλύπτουν εάν ο οργανισμός έχει παραγάγει τα ειδικά αντισώματα για την αντιμετώπιση του ιού. Αν και η παρουσία αντισωμάτων υποδηλώνει κάποια μορφή ανθεκτικότητας, δεν αποτελεί απόδειξη οριστικής προστασίας. Η έρευνα συνεχίζεται ώστε να διευκρινιστεί σε ποιο βαθμό και για πόσο διάστημα τα αντισώματα προλαμβάνουν την επαναλοίμωξη. Για τον καλύτερο σχεδιασμό προστασίας, είναι καλό να συμβουλεύεστε τον θεράποντα ιατρό σχετικά με το εμβόλιο ή τις ενισχυτικές δόσεις.

Πώς διεξάγεται ο εντοπισμός αντισωμάτων;

Το τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων αποτελεί αιματολογική εξέταση με σκοπό να διαπιστωθεί αν το ανοσοποιητικό έχει αναπτύξει αντισώματα κατά του ιού SARS-CoV-2. Έτσι, αξιολογείται αν υπήρξε ανοσολογική απόκριση μετά από λοίμωξη ή εμβολιασμό. Τα τεστ αυτά δεν ελέγχουν αν είστε αυτή τη στιγμή φορέας του κορονοϊού.

Η λήψη δείγματος πραγματοποιείται είτε από δάκτυλο είτε από φλέβα, ανάλογα με τον τύπο του τεστ. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι διαθέσιμα την ίδια ημέρα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η ανάλυση διαρκεί λίγες ημέρες. Κάποια τεστ παρέχουν απάντηση ως «θετικό» ή «αρνητικό», ενώ άλλα αναφέρουν και την ακριβή ποσότητα αντισωμάτων στο αίμα.

Τι σημαίνει ένα θετικό αποτέλεσμα αντισωμάτων;

Ένα θετικό αποτέλεσμα δείχνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αναπτύξει έναν βαθμό ικανότητας αναγνώρισης και αντιμετώπισης του ιού, χωρίς αυτό να εγγυάται πλήρη προστασία. Η επιστημονική έρευνα συνεχίζεται ως προς τη διάρκεια και την αποτελεσματικότητα των αντισωμάτων. Η ύπαρξή τους παρέχει συμπληρωματική προστασία ύστερα από νόσηση ή εμβολιασμό, αλλά ο κίνδυνος επαναλοίμωξης παραμένει.

Πώς διαπιστώνεται η ύπαρξη αντισωμάτων COVID-19;

Άτομα που παρουσίασαν νόσο ή συμπτώματα COVID-19 χωρίς εργαστηριακή επιβεβαίωση ή εμβολιάστηκαν, είναι πολύ πιθανό να έχουν αναπτύξει αντισώματα. Για πιο αξιόπιστη επιβεβαίωση, συστήνεται η διενέργεια ειδικής εξέτασης αίματος για τα αντισώματα.