Εγκεφαλικές βλάβες: αίτια, συμπτώματα και θεραπεία

Όταν τραυματιστεί η περιοχή του αγκώνα, συχνά παραμένει ερεθισμός ή αλλοίωση του δέρματος. Όμως, τι ακριβώς συμβαίνει όταν πρόκειται για βλάβες στον εγκέφαλο, πώς προκύπτουν και ποια είναι η σοβαρότητά τους; Το παρακάτω κείμενο αναλύει το συγκεκριμένο θέμα υγείας, που συχνά προκαλεί ανησυχία.

Τι ορίζεται ως βλάβη στον εγκέφαλο

Ως βλάβη του εγκεφάλου θεωρείται κάθε ανωμαλία ή τραυματισμός σε τμήμα του εγκεφαλικού ιστού. Αν και ο όρος αυτός είναι γενικός, στην πραγματικότητα περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία βλαβών. Αυτές οι βλάβες διαφέρουν τόσο ως προς το μέγεθος όσο και ως προς την προέλευσή τους, και κυμαίνονται από μικρές και ήπιες έως σοβαρές ή επικίνδυνες για τη ζωή.

Αίτια των εγκεφαλικών βλαβών

Οι βλάβες στον εγκέφαλο μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες, όπως κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, λοιμώξεις, έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος ή άλλους παράγοντες. Σε πολλές περιπτώσεις, η ακριβής αιτία είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.

Ποια συμπτώματα εκδηλώνονται

Ο τύπος, το μέγεθος και η θέση της βλάβης στον εγκέφαλο καθορίζουν τα συμπτώματα που εμφανίζονται. Υπάρχουν όμως ορισμένα σημεία που παρατηρούνται συχνά σε πολλές μορφές εγκεφαλικής βλάβης:

• Πονοκέφαλοι
• Πόνος ή δυσκαμψία στον αυχένα
• Ναυτία, εμετός, μειωμένη όρεξη
• Διαταραχές όρασης ή πόνος στα μάτια
• Αλλαγές στη διάθεση, την προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά
• Διαταραχές μνήμης, σύγχυση
• Σπασμοί
• Πυρετός
• Δυσκολίες στην κίνηση

Κύριες κατηγορίες εγκεφαλικών βλαβών

Παρόλο που όλες οι βλάβες έχουν κοινό σημείο την προσβολή του εγκεφαλικού ιστού, ποικίλουν σημαντικά μεταξύ τους. Ακολουθούν οι πιο συχνές μορφές:

• Αποστήματα: Πρόκειται για βλάβες που οφείλονται σε λοίμωξη και χαρακτηρίζονται από τη συσσώρευση πύου στο εσωτερικό τους. Εμφανίζονται σπάνια, αλλά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία. Συνήθως αναπτύσσονται μετά από λοιμώξεις σε γειτονικά όργανα, όπως τα αυτιά, τα ιγμόρεια ή τα δόντια, ή έπειτα από τραύμα στο κεφάλι.
• Αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες: Αυτές οι ανωμαλίες εμφανίζονται κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη, όταν αρτηρίες και φλέβες στον εγκέφαλο συνενώνονται με μη φυσιολογικό τρόπο. Εξαιτίας της αυξημένης ροής αίματος μέσα από ασθενέστερα αγγεία, μπορεί να προκληθεί ρήξη και αιμορραγία. Τα πρώτα συμπτώματα είναι συχνά οι σπασμοί.
• Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (έμφραγμα εγκεφάλου): Σε αυτή την κατάσταση, η μειωμένη ροή αίματος οδηγεί σε θάνατο μέρους των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι από τις πιο σοβαρές μορφές εγκεφαλικών βλαβών.
• Εγκεφαλική παράλυση: Η διαταραχή αυτή συνήθως προκύπτει κατά την εμβρυϊκή ζωή ή στη διάρκεια του τοκετού. Οι εγκεφαλικές βλάβες που προκαλούνται επηρεάζουν την κίνηση του παιδιού και δυσχεραίνουν την επικοινωνία και άλλες δεξιότητες, αν και η νοητική ικανότητα συχνά παραμένει φυσιολογική.
• Πολλαπλή σκλήρυνση: Πρόκειται για μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση όπου το ανοσοποιητικό προσβάλλει το περίβλημα των νευρικών ινών (μυελίνη) στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό, επηρεάζοντας την επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου και σώματος.
• Όγκοι: Μπορεί να σχηματιστούν νεοπλάσματα στον εγκέφαλο είτε από τους ίδιους τους εγκεφαλικούς ιστούς (καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι) είτε ως μεταστάσεις από άλλα μέρη του σώματος. Η εξέλιξή τους (γρήγορη ή αργή) και η επικινδυνότητα εξαρτώνται από την τοποθεσία, το μέγεθος και το είδος του όγκου.

Πώς γίνεται η διάγνωση των εγκεφαλικών βλαβών

Ο τρόπος διάγνωσης βασίζεται στα εκδηλούμενα συμπτώματα. Συνήθως χρησιμοποιούνται εξετάσεις όπως η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία, που παρέχουν σαφή εικόνα της θέσης, του μεγέθους και της φύσης της βλάβης. Σε περιπτώσεις που υπάρχει υποψία λοίμωξης, μπορεί να ζητηθούν αιματολογικές ή άλλες εργαστηριακές εξετάσεις.

Μέθοδοι θεραπείας των εγκεφαλικών βλαβών

Η επιλεγόμενη θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο της βλάβης και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Σε ορισμένα περιστατικά, επαρκεί ο τακτικός ιατρικός έλεγχος χωρίς άμεση παρέμβαση, όταν η βλάβη είναι σταθερή και δεν προκαλεί συμπτώματα. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση, με τις σύγχρονες τεχνικές να επιτρέπουν αφαίρεση ακόμη και δύσκολα προσβάσιμων εστιών.

Για τη θεραπεία όγκων, μπορεί να χορηγηθεί χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Σε περιπτώσεις λοιμώξεων, χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά ή άλλα αντιμικροβιακά φάρμακα. Όταν υπάρχει εμπλοκή του ανοσοποιητικού, εφαρμόζονται σκευάσματα που ρυθμίζουν τη φλεγμονή ή την ανοσοαπόκριση. Ενάντια σε διάφορα συμπτώματα προβλέπεται πρόσθετη θεραπευτική αγωγή.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα

Η ποικιλία στις μορφές και τα συμπτώματα των εγκεφαλικών βλαβών απαιτεί εξατομικευμένη αξιολόγηση κάθε περιστατικού. Είναι σημαντικό να συζητούνται όλα τα σχετικά ερωτήματα και οι ενδεχόμενες θεραπευτικές επιλογές με τον ειδικό γιατρό, ώστε να επιλεγεί η πλέον κατάλληλη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση για κάθε ασθενή.