Φαινόμενο του placebo: Τι είναι;

Η ψυχολογική στάση ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός ανταποκρίνεται στα φάρμακα ή ακόμη και σε ουσίες χωρίς δραστικό συστατικό. Σε επιστημονικές μελέτες, όταν συμμετέχοντες λάμβαναν ένα εικονικό χάπι με την ενημέρωση πως λειτουργεί ως διεγερτικό, παρατηρούνταν ταχύτεροι παλμοί, υψηλότερη αρτηριακή πίεση και αυξημένη εγρήγορση. Αντίθετα, αν τους αναφερόταν πως το ίδιο χάπι βοηθά στον ύπνο, το αποτέλεσμα ήταν επιβράδυνση των λειτουργιών του σώματος και έντονη υπνηλία.

Η πεποίθηση για το αποτέλεσμα ενός θεραπευτικού μέτρου παίζει καθοριστικό ρόλο. Όσο περισσότερο ένα άτομο πιστεύει ότι η αγωγή θα έχει αποτέλεσμα, τόσο πιθανότερο είναι να βιώσει πραγματικές αλλαγές. Έρευνες δείχνουν επίσης ότι η σχέση ανάμεσα στον ασθενή και τον γιατρό μπορεί να ενισχύσει αυτό το αποτέλεσμα, καθώς η επαγγελματική επικοινωνία συμβάλλει συχνά σε θετικότερες επιδράσεις.

Πώς λειτουργούν οι αρνητικές προσδοκίες

Ανάλογο φαινόμενο παρατηρείται και όταν κάποιος αναμένει ανεπιθύμητες συνέπειες. Αν κάποιος πιστεύει πως ίσως εμφανιστεί πονοκέφαλος, ναυτία ή εξάντληση, αυξάνονται οι πιθανότητες αυτά τα συμπτώματα να εκδηλωθούν πράγματι. Η επίδραση των σκέψεων στην υγεία καταδεικνύει για ακόμη μια φορά τη δύναμη του νου πάνω στο σώμα.

Το φαινόμενο του placebo δεν περιορίζεται στη φαντασία

Η δράση του placebo δεν αποτελεί απλώς προϊόν φαντασίας. Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός ανταποκρίνεται με πραγματικές φυσιολογικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα με την αυξημένη παραγωγή ενδορφινών, οι οποίες λειτουργούν ως φυσικά αναλγητικά. Αυτές οι παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι η πεποίθηση και η ψυχολογική προδιάθεση μπορούν να πυροδοτήσουν απτά σωματικά αποτελέσματα.

Προκλήσεις και προοπτικές

Η διάκριση μεταξύ του placebo και της πραγματικής φαρμακευτικής επίδρασης αποτελεί πρόκληση στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας μιας θεραπείας, οδηγώντας συχνά σε δυσκολίες κατά τη διάρκεια κλινικών μελετών. Η επιστημονική κοινότητα ερευνά μεθόδους για να διαχωρίζονται με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτοί οι δύο παράγοντες, γεγονός που θα επιτρέψει πιο αξιόπιστη εκτίμηση της ωφελιμότητας των φαρμάκων και θα συμβάλλει στη μείωση του κόστους των ερευνών. Περαιτέρω μελέτες ίσως δημιουργήσουν νέες προοπτικές για την αξιοποίηση του placebo στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων.