Φοβίες: Είδη και συμπτώματά τους

Όταν οι ιατρικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν κάποια σωματική αιτία για τα συμπτώματα, συστήνεται να απευθυνθεί κάποιος σε ειδικό ψυχικής υγείας, όπως ψυχίατρο, ψυχολόγο ή άλλον εξειδικευμένο επαγγελματία. Αυτοί οι ειδικοί διαθέτουν γνώσεις στην αναγνώριση και αντιμετώπιση διαφόρων ψυχικών διαταραχών. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια ή ειδικά τεστ, ώστε να διαπιστωθεί αν ο άνθρωπος αντιμετωπίζει συγκεκριμένη φοβία.

Πώς γίνεται η αναγνώριση των ειδικών φοβιών

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στις περιγραφές των συμπτωμάτων από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά και στην αξιολόγηση πόσο επηρεάζουν την καθημερινή του λειτουργικότητα. Ο γιατρός εξετάζει αν ο φόβος και το άγχος προκαλούν σημαντικές δυσκολίες, όπως παρεμπόδιση στη μάθηση, την εργασία, τις καθημερινές δραστηριότητες ή την κοινωνική ζωή. Εάν αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν διαρκώς τη ζωή του ατόμου, είναι πιθανή η διάγνωση ειδικής φοβίας.

Τρόποι αντιμετώπισης των ειδικών φοβιών

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για την αντιμετώπιση αυτών των φόβων, οι οποίες συχνά εφαρμόζονται συνδυαστικά:

• Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία αποτελεί το πλέον διαδεδομένο θεραπευτικό μέσο. Τις περισσότερες φορές, εφαρμόζεται σταδιακή έκθεση, δηλαδή το άτομο έρχεται προοδευτικά σε επαφή με το αντικείμενο του φόβου του και μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος του. Με την πάροδο του χρόνου, η ένταση του φόβου συνήθως υποχωρεί.
• Σε περιπτώσεις έντονου ή συγκεκριμένου άγχους, όπως για παράδειγμα πριν από μία πτήση, μπορεί να χορηγηθούν ηρεμιστικά φάρμακα για μικρό χρονικό διάστημα ώστε να μειωθεί το έντονο συναισθηματικό φορτίο. Ενίοτε χρησιμοποιούνται και ορισμένα αντικαταθλιπτικά ή β-αποκλειστές, που βοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους. Η μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή προτείνεται σπάνια, εκτός εάν συνυπάρχουν και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές.
• Οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή και άλλες μέθοδοι διαχείρισης του στρες, μπορούν να συμβάλουν στην ανακούφιση του άγχους που προκύπτει εξαιτίας της φοβίας.

Πορεία και υποστήριξη

Οι περισσότεροι που ταλαιπωρούνται από ειδικές φοβίες βλέπουν σημαντική βελτίωση, καθώς με τη σωστή θεραπεία, με ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή, τα συμπτώματα μειώνονται ή εξαφανίζονται εντελώς.

Είναι δυνατή η πρόληψη των ειδικών φοβιών;

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι εφικτό να προληφθούν πλήρως οι φοβίες. Ωστόσο, η έγκαιρη παρέμβαση μετά από ένα τραυματικό περιστατικό, όπως για παράδειγμα μετά από επίθεση ζώου, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης σοβαρών αγχωδών διαταραχών. Η γρήγορη πρόσβαση σε υποστήριξη και θεραπευτική αντιμετώπιση είναι σημαντική ώστε να αποφευχθούν σοβαρότερες συνέπειες στο μέλλον.