Γιατί μετά το στρες «πονούν» τα εσωτερικά όργανα

Το άγχος αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής ζωής και συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο έντονα μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τη διάθεσή μας ή τον ύπνο, αλλά και τα εσωτερικά όργανα. Έχετε παρατηρήσει πεπτικές διαταραχές, πίεση στο στήθος ή κοιλιακό πόνο μετά από μια αγχωτική μέρα; Αυτές οι ενδείξεις δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας. Η ψυχολογική ένταση και το στρες μπορούν να προκαλέσουν πραγματική σωματική δυσφορία, ακόμη και πόνο στα εσωτερικά όργανα. Στο παρόν άρθρο εξηγείται γιατί συμβαίνει αυτό, με ποιο τρόπο το άγχος επηρεάζει τα όργανα του σώματος και ποιες είναι οι ενδεδειγμένες ενέργειες για να ανταποκριθεί καλύτερα ο οργανισμός στην πίεση.

Η σχέση του στρες με τα εσωτερικά όργανα: πώς αντιδρά το σώμα μας;

Το στρες αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε απειλητικές συνθήκες, ενεργοποιώντας τον μηχανισμό επιβίωσης γνωστό ως «αντίδραση μάχης ή φυγής». Κατά τη φάση αυτή, εκκρίνονται οι ορμόνες του στρες: κορτιζόλη, αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη. Οι ουσίες αυτές προσφέρουν προσωρινά περισσότερη ενέργεια, συγκέντρωση και εγρήγορση. Ωστόσο, η συχνή ή παρατεταμένη έκθεση σε στρες μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο σώμα και ειδικότερα στα εσωτερικά όργανα.

Εξωτερικές σωματικές ενδείξεις ως αντανάκλαση εσωτερικών διεργασιών

Το άγχος ενεργοποιεί το αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο ρυθμίζει ακούσιες λειτουργίες όπως ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή, η αρτηριακή πίεση και η πέψη. Κατά τη διάρκεια του στρες, οι λειτουργίες αυτές τροποποιούνται ώστε να διευκολύνουν την επιβίωση σε δύσκολες συνθήκες. Ωστόσο, η συνεχής ενεργοποίηση του μηχανισμού του στρες επιβαρύνει έντονα τα εσωτερικά όργανα και μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα ή ακόμη και επώδυνα συμπτώματα.

Πώς το στρες επηρεάζει τα διάφορα εσωτερικά όργανα;

Στομάχι και έντερο

Οι πεπτικές διαταραχές είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα μετά από αγχώδεις καταστάσεις. Σε συνθήκες έντονου ή διαρκούς άγχους, το πεπτικό σύστημα ανταποκρίνεται ως εξής:

• Η κινητικότητα του εντέρου μπορεί είτε να μειωθεί είτε να επιταχυνθεί, οδηγώντας σε διάρροια, δυσκοιλιότητα, αυξημένη ανάγκη για αφόδευση και φούσκωμα.
• Εμφανίζονται αίσθημα βάρους στο στομάχι, κωλικοί και αυξημένη οξύτητα, λόγω εντονότερης παραγωγής γαστρικών οξέων, με αποτέλεσμα να προκαλείται κάψιμο, ναυτία ή ακόμη και δημιουργία γαστρικών ελκών.
• Η ευαισθησία στο γαστρεντερικό αυξάνεται, σύμφωνα με μελέτες, και ακόμη και μικρές ποσότητες αερίων ή μυϊκές συσπάσεις μπορεί να εκληφθούν ως πόνος.

Καρδιά και αγγεία

Το στρες επηρεάζει απευθείας το καρδιαγγειακό σύστημα, προκαλώντας αυξημένο καρδιακό ρυθμό, υψηλότερη αρτηριακή πίεση και μεγαλύτερη λειτουργική επιβάρυνση στην καρδιά. Η χρονίως αυξημένη πίεση μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση ή καρδιοπάθειες. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν αίσθηση βάρους στο στήθος, έντονους παλμούς ή παροδικό θωρακικό πόνο ως αντίδραση στο στρες.

Ήπαρ και ενδοκρινικό σύστημα

Το ήπαρ, ανταποκρινόμενο στα επίπεδα των ορμονών του στρες, απελευθερώνει στο αίμα περισσότερη γλυκόζη για να εξασφαλίσει επιπλέον ενέργεια. Αν το άγχος είναι συνεχές ή επαναλαμβανόμενο, αυξάνεται η επιβάρυνση για το πάγκρεας και το σύνολο του ενδοκρινικού συστήματος, διαταράσσοντας τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και ενισχύοντας φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

Ουροποιητικό σύστημα

Το άγχος μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης, με αποτέλεσμα την αυξημένη επιθυμία για ούρηση ή ακόμα και κατακράτηση ούρων. Σε κάποιους ανθρώπους το στρες εκδηλώνεται με πόνο στο κάτω μέρος της κοιλιάς, που σχετίζεται με ψυχολογική πίεση.

Γιατί ο πόνος ή η δυσφορία γίνονται πιο έντονα μετά από άγχος;

Όταν το σώμα βρίσκεται υπό πίεση, τα ενεργειακά του αποθέματα διοχετεύονται στην αντιμετώπιση της απειλής: μεγαλύτερη ροή αίματος και οξυγόνου κατευθύνεται προς τους μύες και λιγότερη προς το πεπτικό και ουροποιητικό σύστημα. Ο πόνος προκύπτει από την αυξημένη ευαισθησία του νευρικού συστήματος, καθώς και από την εντονότερη ρύθμιση της λειτουργίας των οργάνων. Μετά το πέρας της έντασης, όταν το σώμα χαλαρώνει, οι συνέπειες γίνονται πιο εμφανείς – τα συμπτώματα εκδηλώνονται συχνότερα τότε. Επομένως, δεν είναι σπάνιο να εμφανίζεται πόνος στην κοιλιά, στο στήθος ή στη λεκάνη μετά από έντονες περιόδους άγχους ή το βράδυ στο σπίτι.

Συνηθισμένοι μύθοι για το στρες και τον πόνο στα όργανα

• Το να βιώνει κανείς σωματική ενόχληση λόγω συναισθημάτων δεν σημαίνει ότι αυτά είναι φανταστικά· οι πόνοι και η δυσφορία έχουν πραγματική βιολογική βάση.
• Η σύλληψη ότι το στρες επηρεάζει μόνο άτομα με «αδύναμο χαρακτήρα» είναι λανθασμένη· ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό όριο ανθεκτικότητας και ακόμη και οι ψυχικά ισχυροί μπορεί να αναπτύξουν σωματικά συμπτώματα υπό πίεση.
• Η αποφυγή ή αγνόηση του άγχους δεν αποτελεί λύση, καθώς τα άλυτα συναισθηματικά προβλήματα συχνά οδηγούν σε χρόνιες βλάβες της υγείας.

Τι να κάνετε όταν η αιτία των συμπτωμάτων είναι το στρες;

Προτεραιότητα στην παρατήρηση του σώματος

Εάν ύστερα από δυσκολίες ή έντονο στρες παρατηρήσετε ενοχλήσεις στην κοιλιά, στο στήθος ή σε άλλα σημεία, είναι σημαντικό να εστιάσετε στην αίσθηση του σώματος και να εντοπίσετε τα συναισθήματα. Αν ο πόνος είναι έντονος, επιμένει για μεγάλο διάστημα ή συνοδεύεται από συμπτώματα όπως εμετό, αποπροσανατολισμό, ζαλάδα ή αιμορραγία, απαιτείται άμεση επικοινωνία με γιατρό, καθώς ενδέχεται να υποκρύπτεται σοβαρή νόσος.

Τρόποι για να μειώσετε τη δυσφορία που προκαλεί το στρες

• Εφαρμόζετε τεχνικές χαλάρωσης όπως ασκήσεις αναπνοής, διαλογισμό, προοδευτική χαλάρωση των μυών ή γιόγκα σε τακτική βάση – βοηθούν στη μείωση της αντίδρασης του σώματος στο στρες.
• Η σωματική δραστηριότητα μειώνει τα επίπεδα των ορμονών του στρες και συμβάλλει στη βελτίωση του αισθήματος ευεξίας, ενισχύοντας φυσικά την παραγωγή ενδορφινών.
• Η διατήρηση ποιοτικού ύπνου είναι ιδιαίτερα σημαντική· στοχεύστε σε τουλάχιστον 7 έως 8 ώρες καλού ύπνου για να βελτιώσετε την ανθεκτικότητα στο άγχος.
• Η κοινωνική επαφή και η συζήτηση με οικεία πρόσωπα διευκολύνουν τη διαχείριση των προβλημάτων και μειώνουν την ένταση.

Πότε πρέπει να ζητήσετε ιατρική συμβουλή;

Τα συμπτώματα που οφείλονται στο στρες συνήθως υποχωρούν μετά την ανάπαυση, την αλλαγή περιβάλλοντος ή τη χρήση τεχνικών χαλάρωσης. Αν όμως οι ενοχλήσεις εντείνονται, διαρκούν περισσότερες από λίγες ημέρες ή συνοδεύονται από ανησυχητικά σημάδια (αύξηση θερμοκρασίας, αιμορραγία, εμετό, έντονη αδυναμία ή νυχτερινά συμπτώματα), είναι απαραίτητη η επικοινωνία με γιατρό. Σημαντικά προβλήματα, όπως η οξεία καρδιακή προσβολή ή η φλεγμονή του εντέρου, μπορεί να εκδηλωθούν σε στιγμές έντονου στρες και, για λόγους ασφαλείας, κάθε νέο ή ασυνήθιστο σύμπτωμα δεν πρέπει να αγνοείται.

Το στρες ως σωματική και όχι μόνο συναισθηματική δοκιμασία

Παρότι συχνά το στρες εκλαμβάνεται ως ψυχολογική πίεση, στην πράξη επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία όλου του σώματος. Ο πόνος ή η δυσφορία στα εσωτερικά όργανα μετά από άγχος αποτελούν προειδοποιητικά σήματα του οργανισμού. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας συνδέεται στενά με την προστασία των εσωτερικών οργάνων. Η τακτική ξεκούραση, η σωματική δραστηριότητα και η αναζήτηση υποστήριξης, όταν το άγχος γίνεται μόνιμο, αποτελούν βασικά μέτρα για την ευεξία.