Γιατί πονάει ο κόκκυγας όταν καθόμαστε πολλή ώρα;

Η πολύωρη παραμονή μπροστά από την οθόνη, η συμμετοχή σε συναντήσεις ή απλώς η απόλαυση της ξεκούρασης συνεπάγεται, συχνά, παρατεταμένη καθιστική στάση. Πολλοί παρατηρούν ένα δυσάρεστο σύμπτωμα: μετά από κάποιο διάστημα νιώθουν πόνο χαμηλά στους γλουτούς, στην περιοχή του κόκκυγα. Πού οφείλεται αυτό το φαινόμενο; Τι αποκαλύπτει για τη στάση του σώματος και τον τρόπο ζωής μας, πώς μπορεί να αποφευχθούν οι μακροπρόθεσμες συνέπειες και πότε απαιτείται προσοχή; Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται οι κυριότερες αιτίες αυτού του πόνου, προτάσεις πρόληψης και θεραπευτικές επιλογές.

Τι είναι ο κόκκυγας και γιατί παρουσιάζει ευαισθησία;

Ο κόκκυγας, γνωστός και ως coccyx, αποτελεί μια μικρή και εύθραυστη αλυσίδα οστών στη βάση της σπονδυλικής στήλης. Παρόλο που δίνει την εντύπωση ότι είναι αμελητέος, συμβάλλει ουσιαστικά στη σταθερότητα του σώματος κατά το κάθισμα, καθώς σε αυτόν συνδέονται διάφοροι μύες, σύνδεσμοι και τένοντες. Η συγκεκριμένη θέση του και το μικρό του μέγεθος τον καθιστούν ιδιαίτερα ευαίσθητο στην πίεση και στους τραυματισμούς.

Πώς η καθιστική θέση επηρεάζει τον κόκκυγα;

Όταν καθόμαστε, το κύριο βάρος του σώματος στηρίζεται στη λεκάνη και μέρος της πίεσης ασκείται στον κόκκυγα. Ο κίνδυνος τραυματισμού είναι αυξημένος εάν η επιφάνεια του καθίσματος είναι σκληρή ή ακατάλληλη. Επίσης, η παρατεταμένη ακινησία περιορίζει την αιμάτωση της περιοχής, μειώνοντας την παροχή οξυγόνου στους ιστούς και ευνοεί τη συσσώρευση ουσιών που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και άλγος.

Βασικές αιτίες πόνου στον κόκκυγα κατά το παρατεταμένο κάθισμα

Λανθασμένη στάση σώματος και θέση καθίσματος

Συνήθως, ο πόνος στην περιοχή προκύπτει λόγω ακατάλληλης στάσης. Όταν κάθεται κανείς σκυφτός, «βουλιάζει» στην καρέκλα ή ασκεί κυρίως πίεση στην πίσω πλευρά της λεκάνης, ο κόκκυγας καταπονείται περισσότερο από το φυσιολογικό. Τα φαινόμενα αυτά εντοπίζονται συχνότερα όταν το κάθισμα δεν προσφέρει σωστή στήριξη ή επαρκή μαλακότητα, ιδίως εάν η καρέκλα δεν έχει πλάτη ή όταν είναι χαμηλή ή υπερβολικά σκληρή. Η χρονίως λανθασμένη θέση προκαλεί ενόχληση και μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, γνωστή ως κοκκυγοδυνία.

Παράγοντες που επιδεινώνουν την κατάσταση και ανατομικές ιδιαιτερότητες

Ορισμένα εκ γενετής ή επίκτητα χαρακτηριστικά αυξάνουν την ευαισθησία. Για παράδειγμα, σε μερικούς ανθρώπους ο κόκκυγας έχει πιο απότομη γωνία ή είναι πιο προεξέχων, με αποτέλεσμα να καταπονείται άνισα. Στις γυναίκες, λόγω πλατύτερης λεκάνης και χαμηλότερης γωνίας κόκκυγα, η ενόχληση είναι συχνότερη, ειδικά μετά τον τοκετό. Εξίσου σημαντικός είναι ο σωματικός βάρος: σε άτομα με παραπάνω κιλά, η καθιστική πίεση στη λεκάνη είναι μεγαλύτερη, ενώ τα πολύ αδύνατα άτομα διαθέτουν λιγότερη προστατευτική επίστρωση λίπους στους γλουτούς, με αποτέλεσμα τα οστά να εφάπτονται ευκολότερα σε σκληρή επιφάνεια.

Προηγούμενοι τραυματισμοί και φλεγμονές

Ο πόνος στην περιοχή ενδέχεται να εμφανιστεί ή να ενταθεί ύστερα από τραυματισμό, για παράδειγμα μετά από πτώση στους γλουτούς ή κάκωση του κόκκυγα. Ακόμα και αν ο πόνος δεν εκδηλωθεί αμέσως, η διαρκής καταπόνηση μπορεί να επιδεινώσει τυχόν προϋπάρχουσα βλάβη. Αντίστοιχα εύκολα αναπτύσσονται φλεγμονώδεις διεργασίες, ειδικά εφόσον έχει προηγηθεί τραύμα ή δημιουργηθεί κύστη στην περιοχή.

Επιπτώσεις της χρόνιας ακινησίας

Η παρατεταμένη ακινησία, εκτός από τη μείωση της κυκλοφορίας του αίματος, οδηγεί σε σκλήρυνση των παρακείμενων μυϊκών και συνδεσμικών δομών. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ακόμη και στην περίπτωση που χρησιμοποιείται μαλακό κάθισμα ή εξειδικευμένο μαξιλάρι, όταν το πρόβλημα καταστεί χρόνιο. Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από 70% όσων αναζητούν ιατρική βοήθεια για χρόνια κοκκυγοδυνία απασχολούνται σε καθιστική εργασία ή παραμένουν συχνά καθιστοί χωρίς διακοπή.

Πότε ο πόνος απαιτεί αυξημένη προσοχή;

Ελαφριά ενόχληση ή δυσφορία μετά από πολύωρο κάθισμα είναι συνήθη φαινόμενα και συνήθως υποχωρούν με αλλαγή θέσης ή ένα σύντομο διάστημα ορθοστασίας. Ωστόσο, όταν ο πόνος ενταθεί, διαρκεί πάνω από μερικές ημέρες, είναι συνεχής, επεκτείνεται σε γειτονικούς ιστούς ή συνοδεύεται από οίδημα, πυρετό ή ερυθρότητα του δέρματος, υπάρχει υποψία φλεγμονής ή άλλης σοβαρής πάθησης (όπως κύστη, λοίμωξη ή ακόμη και όγκος). Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται άμεση επικοινωνία με ιατρό.

Διαδεδομένες παρανοήσεις σχετικά με τον πόνο στον κόκκυγα

• Μύθος: Αιτία του πόνου αποτελεί αποκλειστικά ο τραυματισμός. Πραγματικότητα: Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα προκαλείται από λανθασμένη στάση ή μακροχρόνια ακινησία, ενώ ο τραυματισμός αποτελεί μόλις έναν από τους πιθανούς λόγους.
• Μύθος: Η άσκηση πάντα βελτιώνει την κατάσταση. Πραγματικότητα: Δεν είναι όλοι οι τύποι φυσικής δραστηριότητας κατάλληλοι. Ορισμένα αθλήματα, όπως η πολύωρη ποδηλασία, μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα εάν υπάρχει προδιάθεση για πόνο στην ίδια περιοχή.
• Μύθος: Το πρόβλημα ποτέ δεν είναι σοβαρό. Πραγματικότητα: Ο πόνος στον κόκκυγα μπορεί να είναι πρόδρομος σημαντικών δομικών αλλοιώσεων ή σπανιότερων νευρολογικών παθήσεων.

Πώς να περιορίσετε την ενόχληση στον κόκκυγα όταν κάθεστε;

Βασικές συστάσεις πρόληψης

• Πραγματοποιείτε συχνά σύντομα διαλείμματα – κάθε 30 με 45 λεπτά σηκωθείτε, περπατήστε ή κάντε διατάσεις.
• Φροντίστε το εργασιακό περιβάλλον να είναι εργονομικό – καθίσματα με μια μικρή κλίση ή επένδυση μειώνουν την πίεση στον κόκκυγα.
• Αποφεύγετε να κάθεστε σε ιδιαίτερα σκληρές ή χαμηλές επιφάνειες.
• Προτιμήστε ειδικά ορθοπεδικά μαξιλάρια με άνοιγμα για την προστασία του κόκκυγα (όπως το εργονομικό μαξιλάρι καθίσματος).
• Φροντίστε για το σωματικό σας βάρος – με διατήρηση κατάλληλου δείκτη μάζας σώματος μειώνεται η φόρτιση των δομών της λεκάνης.

Θεραπευτική προσέγγιση και συμβολή ειδικών

Ήπια συμπτώματα συχνά υποχωρούν εντός μερικών ημερών με μείωση της πίεσης, εφαρμογή τοπικής ψύξης και – μετά από ιατρική οδηγία – χρήση αντιφλεγμονωδών σκευασμάτων. Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, ενδείκνυνται φυσικοθεραπευτικές τεχνικές, εξειδικευμένες διατάσεις και ασκήσεις κινησιοθεραπείας. Σε σπάνια περιστατικά, όπως η δημιουργία αποστήματος ή πολύπλοκων κύστεων, εφαρμόζονται και χειρουργικές λύσεις. Ο ορθοπαιδικός, ο νευρολόγος ή ο ειδικός αποκατάστασης εντοπίζουν με ακρίβεια την αιτία του πόνου και προτείνουν το κατάλληλο πλάνο θεραπείας.

Συμπέρασμα – πότε είναι απαραίτητο να αναζητήσετε βοήθεια;

Περαστικός πόνος στον κόκκυγα μετά από εκτεταμένο κάθισμα είναι συχνά ήπιος και αντιμετωπίζεται εύκολα. Όμως, σε περιπτώσεις συχνών ή εντεινόμενων επεισοδίων, καθώς και σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα, απαιτείται ιατρική αξιολόγηση. Με σωστά προληπτικά μέτρα και εργονομική οργάνωση του χώρου εργασίας, όχι μόνο ελαττώνεται η ενόχληση, αλλά και βελτιώνεται συνολικά η ποιότητα ζωής, η παραγωγικότητα και η υγεία.