Γιατί σας πονάει το κεφάλι μετά από πολύωρη ενασχόληση με οθόνες

Ο πονοκέφαλος που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη χρήση υπολογιστή, κινητού ή tablet είναι ένα συχνό φαινόμενο που επηρεάζει τόσο ενήλικες όσο και παιδιά. Το πρόβλημα αυτό παρατηρείται συχνά κατά την εργασία σε γραφείο, τη μελέτη ή ακόμη και την ψυχαγωγία στο σπίτι μέσω οθονών. Τί προκαλεί όμως αυτήν την ενόχληση; Ευθύνεται η ίδια η οθόνη, το φως που εκπέμπεται, ή ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις συσκευές; Σε αυτή την ανάλυση θα παρουσιαστούν οι βασικές αιτίες για τους πονοκεφάλους που συνδέονται με τη συνεχή θέαση οθόνης, τα ιατρικά δεδομένα και πρακτικές συμβουλές για τη μείωση της ενόχλησης στην καθημερινότητα.

Κύριες αιτίες πονοκεφάλου από την παρακολούθηση οθόνης

Ψηφιακή κόπωση των ματιών

Η ψηφιακή κόπωση των ματιών, γνωστή και ως σύνδρομο οπτικής κόπωσης από υπολογιστές, αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους λόγους εμφάνισης πονοκεφάλου λόγω οθόνης. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται όταν κοιτάζουμε για μεγάλο διάστημα χωρίς διάλειμμα ψηφιακές συσκευές. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ξηροφθαλμία, κοκκίνισμα, θολή όραση και αίσθηση κόπωσης στα μάτια.

Κατά τη χρήση ψηφιακών συσκευών, τα μάτια αναγκάζονται να εστιάζουν συνεχώς, να διακρίνουν μικρές διαφορές γραμματοσειράς και λεπτομέρειες, και να προσαρμόζονται σε αντιθέσεις φωτός. Επιπροσθέτως, αρκετοί ξεχνούν να ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά τους τακτικά, γεγονός που μειώνει την παραγωγή δακρύων και οδηγεί σε ξηρότητα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες ευαισθητοποιούν το οπτικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσουν πόνο τόσο στα μάτια όσο και στο κεφάλι.

Επίδραση του μπλε φωτός από τις οθόνες

Αν και συνηθίζεται να θεωρείται το μπλε φως που εκπέμπουν οι οθόνες επιβλαβές, δεν υπάρχουν αποδείξεις μέχρι στιγμής ότι ευθύνεται άμεσα για την πρόκληση πονοκεφάλου. Ωστόσο, το μπλε φως επηρεάζει τον κύκλο ύπνου, καθώς μειώνει τις ποσότητες μελατονίνης που παράγει ο οργανισμός. Η έλλειψη ύπνου μπορεί με την πάροδο του χρόνου να προκαλέσει ή να εντείνει τους πονοκεφάλους. Έτσι, η διάρκεια έκθεσης σε οθόνες, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο, είναι σημαντικότερη απ’ το ίδιο το φως.

Μη εργονομική τοποθέτηση οθόνης και θέσης εργασίας

Η ακατάλληλη ρύθμιση του ύψους της οθόνης ή η πολύ μικρή απόσταση από τα μάτια αναγκάζει τους μυς του αυχένα και της κεφαλής να βρίσκονται σε συνεχή ένταση. Αυτό το είδος στατικής στάσης του σώματος μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση πονοκεφάλων τύπου τάσης. Παρόμοια συμπτώματα προκύπτουν όταν κάποιος κάθεται καμπουριαστά ή διατηρεί σταθερή τη θέση του κεφαλιού για πολύ ώρα.

Επιπλέον παράγοντες που σχετίζονται με τον πονοκέφαλο λόγω οθόνης

• Ακατάλληλη διόρθωση όρασης: Όταν χρησιμοποιείτε γυαλιά με λάθος βαθμούς ή ανεπαρκή διοπτρία, τα μάτια καταπονούνται περισσότερο. Ακόμα και ήπιες μορφές μυωπίας ή αστιγματισμού αυξάνουν τον κίνδυνο.
• Ημικρανία: Το τρεμόπαιγμα της οθόνης, η ένταση του φωτός ή ακόμη και η μορφή γραμματοσειράς μπορεί να λειτουργήσουν ως ερεθίσματα για κρίση ημικρανίας.
• Έλλειψη διαλειμμάτων: Η συνεχόμενη εργασία ή χρήση οθόνης χωρίς αλλαγή δραστηριότητας προκαλεί κόπωση τόσο στα μάτια όσο και στο νευρικό σύστημα.
• Αφυδάτωση: Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών αυξάνει την ένταση του πονοκεφάλου, ειδικά όταν η δραστηριότητα απαιτεί συγκέντρωση μπροστά σε οθόνη.

Μύθοι και αλήθειες για τις οθόνες και τον πονοκέφαλο

Μύθος: Η οθόνη προκαλεί άμεση βλάβη στον εγκέφαλο

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν άμεσα τις οθόνες με βλάβες στον εγκεφαλικό ιστό ή με μακροχρόνιες επιπτώσεις. Συνήθως αιτία είναι έμμεσοι παράγοντες, όπως η ένταση στους μύες, την όραση ή το νευρικό σύστημα.

Αλήθεια: Το οπτικό σύστημα καταπονείται όταν κοιτάζουμε οθόνη

Οι μύες των ματιών εργάζονται πιο εντατικά και, όταν η θέση τους ή η διόρθωση όρασης δεν είναι σωστή, τα συμπτώματα χειροτερεύουν. Η απόκριση στον χρόνο έκθεσης διαφέρει ανά άτομο, επομένως οι ατομικές ιδιαιτερότητες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.

Τρόποι μείωσης της πιθανότητας πονοκεφάλου από οθόνη

Εφαρμόστε τον κανόνα 20-20-20

Κάθε είκοσι λεπτά, κάντε παύση για είκοσι δευτερόλεπτα και κοιτάξτε ένα αντικείμενο τουλάχιστον έξι μέτρα μακριά. Αυτή η πρακτική προσφέρει στα μάτια την ευκαιρία να χαλαρώσουν και περιορίζει την κόπωση.

Ρυθμίστε σωστά την οθόνη και τον χώρο εργασίας

• Η κάτω άκρη της οθόνης πρέπει να βρίσκεται στο ύψος των ματιών ή το κέντρο της οθόνης ελαφρώς πιο χαμηλά από τη νοητή ευθεία των ματιών.
• Τοποθετήστε την οθόνη σε απόσταση μεταξύ 50 και 70 εκατοστών από τα μάτια.
• Χρησιμοποιήστε εργονομική καρέκλα και διασφαλίστε ότι η πλάτη παραμένει ίσια.
• Ο φωτισμός του χώρου πρέπει να είναι επαρκής, χωρίς να προκαλεί θάμπωμα. Η έντονη αντίθεση μεταξύ φωτός οθόνης και περιβάλλοντος ερεθίζει τα μάτια.

Προστατέψτε τα μάτια σας με συχνό ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων

Το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων ενυδατώνει με φυσικό τρόπο τα μάτια. Σύμφωνα με ήσυχες αισθητηριακές μελέτες, κατά τη χρήση οθόνης οι άνθρωποι ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά τους μέχρι και 60% λιγότερο. Υπενθυμίζετε στον εαυτό σας να το κάνετε συχνότερα, ιδίως στις μεγάλες περιόδους εργασίας.

Ελέγξτε την όρασή σας τακτικά

Εάν εμφανίζεται συχνά πονοκέφαλος κατά τη χρήση οθόνης, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε οφθαλμίατρο. Ακόμη και ελαφρές διαταραχές όρασης, όπως μη διαπιστωμένη μυωπία, αστιγματισμός ή μικρή εσωτροπία, εντείνουν την κόπωση και τον πόνο.

Ενυδατωθείτε επαρκώς

Η αφυδάτωση αποτελεί παράγοντα που εντείνει τον κίνδυνο κεφαλαλγίας. Πριν αποδώσετε την δυσφορία στην οθόνη, εξασφαλίστε ότι λαμβάνετε τα απαιτούμενα υγρά σε ημερήσια βάση.

Περιορίστε τη χρήση οθόνης πριν τον ύπνο

Όταν ο πονοκέφαλος εμφανίζεται τα βράδια ή μετά τον ύπνο, προσπαθήστε να μην χρησιμοποιείτε οθόνες μία ή δύο ώρες πριν κοιμηθείτε. Αυτό βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και μειώνει τη γενικότερη κόπωση.

Πότε είναι αναγκαία η επίσκεψη σε γιατρό;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πονοκέφαλος μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρότερων παθήσεων, όπως ημικρανίας, διαταραχών όρασης ή νευρολογικών προβλημάτων. Συμβουλευθείτε ειδικό αν επισυμβαίνουν τα παρακάτω:

• Ο πονοκέφαλος γίνεται διαρκώς εντονότερος ή παραμένει για παρατεταμένο διάστημα.
• Παρουσιάζονται δυσκολίες στην όραση, διπλωπία ή άλλες αλλαγές στην όραση.
• Παράλληλα προκύπτουν ναυτία, εμετός, πυρετός ή άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα.

Συμπέρασμα

Ο πονοκέφαλος που εμφανίζεται μετά από πολύωρη χρήση οθόνης σχετίζεται συνήθως με την οπτική κόπωση, τη λάθος στάση σώματος, τον ακατάλληλο φωτισμό ή διαταραχές όρασης. Δώστε σημασία στην εργονομία του χώρου εργασίας, κάντε διαλείμματα, διατηρήστε τον οργανισμό ενυδατωμένο και παρακολουθείτε την υγεία των ματιών σας. Αν ο πονοκέφαλος επιμένει ή επιδεινώνεται, η συμβουλή από ιατρό είναι απαραίτητη, ώστε να αναγνωριστούν έγκαιρα πιθανά προβλήματα υγείας και να διατηρηθεί η καθημερινή ευεξία.