Ιλαρά (Rubeola): συμπτώματα, αιτίες, θεραπεία

Η διάγνωση της ιλαράς βασίζεται στην αξιολόγηση του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και στη λεπτομερή παρατήρηση του εξανθήματος. Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι οι μικρές λευκές κηλίδες στον βλεννογόνο του στόματος, γνωστές ως κηλίδες του Koplik. Σε περιπτώσεις αμφιβολίας, μπορούν να διενεργηθούν αιματολογικές εξετάσεις για επιβεβαίωση της διάγνωσης.

Πώς αντιμετωπίζεται η ιλαρά και τι μπορείτε να κάνετε στο σπίτι

Δεν υπάρχει εξειδικευμένη φαρμακευτική θεραπεία για τον ιό της ιλαράς. Για την ταχύτερη ανάρρωση και τη μείωση του κινδύνου επιπλοκών συνιστάται επαρκής ξεκούραση και κατανάλωση άφθονων υγρών. Αν και αποτελεσματικά αντιϊικά φάρμακα δεν υπάρχουν, ορισμένες ενέργειες συμβάλλουν στη μείωση τόσο της έντασης των συμπτωμάτων όσο και της πιθανότητας νόσησης, ειδικά αν έχετε έρθει σε επαφή με φορέα του ιού.

Ενέργειες μετά από έκθεση στον ιό της ιλαράς

• Εμβολιασμός μετά την επαφή: Ακόμα και χωρίς προηγούμενο εμβολιασμό, η χορήγηση του εμβολίου για την ιλαρά εντός 72 ωρών από την έκθεση μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου ή να περιορίσει τα συμπτώματα.
• Ενέσιμη ανοσοσφαιρίνη: Υπάρχουν καταστάσεις, όπως στην εγκυμοσύνη, σε μικρά παιδιά ή σε άτομα με μειωμένη ανοσολογική άμυνα, όπου η ενέσιμη χορήγηση ειδικής πρωτεΐνης μέσα στις πρώτες 6 ημέρες μετά την έκθεση βοηθά στην ενίσχυση της άμυνας και μπορεί να κάνει την εξέλιξη της νόσου πιο ήπια.

Σε περιπτώσεις όπου η ιλαρά προκαλεί βακτηριακές επιπλοκές όπως μέση ωτίτιδα ή πνευμονία, ο γιατρός μπορεί να προτείνει τη χρήση αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση δευτερογενών λοιμώξεων που προκαλούνται από βακτήρια.

Μέτρα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων στο σπίτι

• Αντιπυρετικά φάρμακα: Η χρήση φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή όπως παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη ή ναπροξένη βοηθά στον έλεγχο του πυρετού (απαγορεύεται η ασπιρίνη σε παιδιά).
• Βιταμίνη Α: Σε παιδιά με ανεπάρκεια βιταμίνης Α, αυξάνεται ο κίνδυνος για επιπλοκές. Η συμπληρωματική χορήγηση μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της εικόνας της ασθένειας.
• Ξεκούραση: Η επαρκής ανάπαυση δίνει στον οργανισμό τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τον ιό.
• Υγρά: Λόγω του πυρετού και της εφίδρωσης, είναι απαραίτητη η επαρκής ενυδάτωση με νερό ή άλλα ροφήματα για την πρόληψη της αφυδάτωσης.
• Υγραντήρας αέρα: Διατηρώντας την υγρασία στο χώρο, διευκολύνεται η αναπνοή, ειδικά σε περίπτωση πονόλαιμου ή βήχα.
• Χαμηλός φωτισμός ή γυαλιά ηλίου: Η ιλαρά προκαλεί συχνά αυξημένη ευαισθησία στο φως, συνεπώς ο έντονος φωτισμός μπορεί να προκαλέσει ενόχληση στα μάτια.

Ποιες επιπλοκές μπορεί να εμφανίσει η ιλαρά

Αυτή η λοιμώδης νόσος ενδέχεται να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, ιδίως σε παιδιά κάτω των πέντε ετών και σε ενήλικες άνω των 20 ετών. Οι πιο συχνές είναι:

• Μέση ωτίτιδα: Συχνά ως αποτέλεσμα βακτηριακής λοίμωξης που προκαλεί ο ιός της ιλαράς και ενδέχεται να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια ακοής.
• Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος: Ο ιός ευθύνεται συχνά για φλεγμονή στον λάρυγγα, τους βρόγχους ή τις φωνητικές χορδές.
• Διάρροια: Λιγότερο από ένας στους δέκα ασθενείς εμφανίζει διαταραχές του πεπτικού.
• Πνευμονία: Υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης των πνευμόνων.
• Εγκεφαλίτιδα: Αν και σπάνιο, ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν αυτή τη δυνητικά επικίνδυνη φλεγμονή του εγκεφάλου, η οποία μπορεί να προκαλέσει κώφωση ή μόνιμη βλάβη στον εγκέφαλο. Η συχνότητα είναι περίπου ένας στους χίλιους.
• Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη: Μόλυνση κατά τη διάρκεια της κύησης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης ή ακόμα και εμφάνιση επικίνδυνων για τη ζωή καταστάσεων.
• Υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα: Μια εξαιρετικά σπάνια αλλά θανατηφόρα νόσος του εγκεφάλου που ενδέχεται να εκδηλωθεί 7 έως 10 χρόνια μετά την προσβολή με ιλαρά και επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Τρόποι πρόληψης της ιλαράς

Η ιλαρά αποτελεί μεταδοτική ασθένεια, όμως η αποτροπή της είναι εφικτή. Ο εμβολιασμός είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος προστασίας και συμβάλλει στον περιορισμό της μετάδοσης. Το ευρέως διαδεδομένο συνδυασμένο εμβόλιο για ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά (MMR) έχει σταματήσει τη διασπορά αυτών των ασθενειών σε πολλές χώρες. Ωστόσο, περιστατικά εξακολουθούν να σημειώνονται, κυρίως σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού ή σε περιοχές με συχνές επιδημίες.

Η διπλή δόση του εμβολίου MMR προσφέρει προστασία που φθάνει περίπου το 97%. Η πρώτη χορηγείται σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 12 και 15 μηνών και η δεύτερη μεταξύ 4 και 6 ετών. Το εμβόλιο είναι κατάλληλο για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αλλά υπάρχουν ομάδες (όπως οι έγκυες, άτομα με μειωμένη ανοσολογική απόκριση και όσοι παρουσιάζουν αλλεργία σε κάποιο συστατικό) που δεν μπορούν να εμβολιαστούν. Αυτές οι ομάδες παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης.

Πότε ο εμβολιασμός αντενδείκνυται ή πρέπει να αναβληθεί

• Αλλεργική αντίδραση σε συστατικό του εμβολίου
• Νόσοι ή καταστάσεις που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα
• Οικογενειακό ιστορικό διαταραχών της ανοσολογικής λειτουργίας
• Διαταραχές πήξης αίματος ή τάση για εύκολη δημιουργία εκχυμώσεων
• Ορισμένες χρόνιες παθήσεις, όπως η φυματίωση
• Λήψη άλλου εμβολίου εντός του τελευταίου μήνα
• Παρούσα οξεία ασθένεια ή αδιαθεσία

Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, προγραμματισμού κύησης ή πρόσφατης μετάγγισης αίματος, ίσως χρειαστεί να καθυστερήσει ο εμβολιασμός. Ο γιατρός θα σας υποδείξει τον κατάλληλο χρόνο για τη χορήγηση του εμβολίου.

Πρόσθετα μέτρα προστασίας

Όταν ο εμβολιασμός δεν είναι εφικτός, η πιστή τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής αποτελεί βασικό μέσο πρόληψης. Πλένετε τα χέρια σας συχνά με σαπούνι, φροντίζετε οι πληγές και οι εκδορές να είναι καλυμμένες, αποφεύγετε να αγγίζετε το πρόσωπό σας με άπλυτα χέρια και μην μοιράζεστε μαχαιροπίρουνα, χαρτομάντηλα ή προσωπικά αντικείμενα υγιεινής.