Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες (CVK): χρήση, είδη, διαδικασία, ανάρρωση

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να λαμβάνουν χάπια με νερό για άμεση ανακούφιση. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις, η χορήγηση φαρμάκων ή υγρών απαιτείται απευθείας στη φλέβα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι γιατροί επιλέγουν ειδικά μέσα, ανάλογα με τη διάρκεια της θεραπείας και την κατάσταση του ασθενούς.

Ενδοφλέβιοι καθετήρες και κεντρικές γραμμές

Για σύντομη θεραπεία, όπως μετά από χειρουργική επέμβαση, χρησιμοποιείται συνήθως ένας απλός ενδοφλέβιος καθετήρας, γνωστός στην καθημερινότητα ως ορός. Πρόκειται για έναν λεπτό σωλήνα με μήκος μερικών εκατοστών, που τοποθετείται σε φλέβα του χεριού ή του καρπού.

Σε περιπτώσεις μακρόχρονης θεραπείας, εφαρμόζεται η τοποθέτηση κεντρικής φλεβικής γραμμής, γνωστή και ως κεντρικός φλεβικός καθετήρας. Ο συγκεκριμένος καθετήρας είναι επίσης λεπτός, αλλά πιο μακρύς από τον απλό ορό, και τοποθετείται σε μεγαλύτερη φλέβα του βραχίονα ή του θώρακα. Μπορεί να παραμείνει στη θέση του για εβδομάδες ή ακόμη και χρόνια.

Πότε απαιτείται κεντρική φλεβική γραμμή;

Οι κεντρικές φλεβικές γραμμές χρησιμοποιούνται όταν η θεραπεία διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτή η προσέγγιση συμβάλλει στην αποφυγή επαναλαμβανόμενων νυγμών, πιθανών τραυματισμών των αιμοφόρων αγγείων και δυσφορίας, που μπορεί να προκαλούν οι συνηθισμένοι οροί ή ενέσεις.

Ένας γιατρός μπορεί να συστήσει κεντρικό καθετήρα εάν απαιτούνται συχνές εξετάσεις αίματος, χορήγηση φαρμάκων για άλγος, αντιμετώπιση λοιμώξεων, καρδιολογικές θεραπείες ή ογκολογικές αγωγές. Αυτοί οι καθετήρες χρησιμοποιούνται επίσης για παρατεταμένη χορήγηση αντιβιοτικών, αιμοκάθαρση, παρεντερική διατροφή ή θεραπεία στο σπίτι.

• Συχνές αιματολογικές εξετάσεις
• Χορήγηση χημειοθεραπείας για καρκίνο
• Αιμοκάθαρση λόγω νεφρικής ανεπάρκειας
• Παρατεταμένη χρήση αντιβιοτικών
• Αυτοθεραπεία στο οικιακό περιβάλλον

Η επιλογή του κατάλληλου τύπου καθετήρα εξαρτάται από τη διάρκεια της θεραπείας, τη φύση της πάθησης και τις προσωπικές ανάγκες του κάθε ασθενούς. Τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά θα πρέπει να συζητώνται με τον θεράποντα ιατρό.

Είδη κεντρικών φλεβικών καθετήρων

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι τοποθέτησης κεντρικής φλεβικής γραμμής. Καθεμία έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και ενδείξεις.

Γραμμή Picc

Η γραμμή PICC αποτελεί έναν μακρύ, λεπτό σωλήνα που τοποθετείται σε φλέβα του βραχίονα και φθάνει μέχρι μία μεγάλη φλέβα κοντά στην καρδιά. Η άκρη του με έναν ή δύο διαύλους (που ονομάζονται αυλοί) παραμένει στην περιοχή κοντά στον αγκώνα, από όπου γίνεται η χορήγηση φαρμάκων ή υγρών.

Η διαδικασία πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία, συνήθως με τη βοήθεια υπερήχου ή εξειδικευμένης ακτινολογικής καθοδήγησης για ακριβή τοποθέτηση του καθετήρα. Μετά την τοποθέτηση καλύπτεται η περιοχή με αποστειρωμένο επίδεσμο για προστασία από λοιμώξεις.

Είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται τακτικός καθαρισμός του σωλήνα και αλλαγή του επιδέσμου, ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος επιπλοκών. Νοσηλευτικό ή ιατρικό προσωπικό συνήθως δείχνει πώς γίνεται η φροντίδα στο σπίτι.

Ενδοδερμικό port

Το εμφυτεύσιμο port είναι ένας λεπτός σωλήνας με έναν ή δύο δίσκους, που τοποθετείται πλήρως κάτω από το δέρμα. Συνήθως τοποθετείται στην περιοχή του θώρακα, κοντά στην κλείδα.

Για τη χορήγηση φαρμάκων ή λήψη αίματος, γίνεται διείσδυση με ειδική βελόνα μέσω του δίσκου στο δέρμα. Προ της διαδικασίας μπορεί να εφαρμοστεί αναισθητική κρέμα τοπικά, ώστε να μην γίνεται αισθητός ο νυγμός.

Η τοποθέτηση γίνεται μέσω σύντομης χειρουργικής επέμβασης, με τον ασθενή σε εγρήγορση αλλά και λήψη ηρεμιστικών και αναλγητικών. Ο σωλήνας περνά σε φλέβα με δύο μικρές τομές και ο δίσκος τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Οι τομές συρράπτονται ή κλείνονται με ειδική κόλλα.

Μετά τη διαδικασία διακρίνεται μόνο μια μικρή διόγκωση. Δεδομένου ότι το port βρίσκεται εξ ολοκλήρου κάτω από το δέρμα, οι περιορισμοί στις καθημερινές δραστηριότητες είναι περιορισμένοι – επιτρέπεται το ντους, το μπάνιο ή η άθληση (εκτός από αθλήματα με έντονη σωματική επαφή), αφού επουλωθεί πλήρως η περιοχή με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού. Το port μπορεί να παραμένει για αρκετά χρόνια και απαιτεί λιγότερη φροντίδα σε σχέση με άλλες γραμμές, εφόσον δεν χρησιμοποιείται συνεχώς.

Υποδόριος/υποδόριος καθετήρας μέσω τούνελ

Συνήθως τοποθετείται σε φλέβα του θώρακα, κοντά στην κλείδα, με διαδρομή προς την καρδιά. Η εξωτερική άκρη του σωλήνα παραμένει εκτεθειμένη για τη χορήγηση φαρμάκων ή λήψη αίματος.

Κατά τη διαδικασία χρησιμοποιούνται αναισθητικά και ηρεμιστικά. Ο γιατρός πραγματοποιεί δύο μικρές τομές: στη μία τοποθετεί τον καθετήρα στη φλέβα, στη δεύτερη σχηματίζει υποδόριο τούνελ για να στερεωθεί. Ανάμεσα στις τομές δημιουργείται ένας σύντομος υποδόριος διάδρομος, που βοηθά στην ασφαλή σταθεροποίηση του σωλήνα. Εξωτερικά παραμένουν αυλοί με μήκος μερικών εκατοστών, οι οποίοι είναι διαρκώς ορατοί και εξυπηρετούν διάφορες θεραπευτικές ανάγκες.

Οι τομές συρράπτονται και καλύπτονται με επιδέσμους. Μετά την επέμβαση είναι πιθανό να υπάρχει ήπιος πόνος για λίγες ημέρες, ο οποίος συνήθως υποχωρεί σταδιακά. Καθοριστική είναι η τήρηση κανόνων καθαριότητας: συχνή αλλαγή επιδέσμων και πλύσιμο του σωλήνα για την πρόληψη επιπλοκών.