Κίτρινος Πυρετός: Συμπτώματα και Θεραπεία

Ο κίτρινος πυρετός είναι μια ιογενής ασθένεια που μεταδίδεται από συγκεκριμένα είδη κουνουπιών. Οι φορείς αυτοί απαντώνται κυρίως σε τροπικές περιοχές της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής. Η λοίμωξη αυτή μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του ήπατος και άλλων εσωτερικών οργάνων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η εξέλιξη της νόσου μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Μετάδοση του ιού και παράγοντες κινδύνου

Η μετάδοση του ιού συμβαίνει με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού. Ο ιός δεν μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων μόνο μέσω στενής επαφής, αλλά υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης μέσω μολυσμένων συριγγών. Διάφορα είδη κουνουπιών αποτελούν φορείς του ιού τόσο σε πυκνοκατοικημένες περιοχές όσο και σε δάση. Τα κουνούπια των δασών μπορούν να μεταδώσουν τον ιό του κίτρινου πυρετού και σε πιθήκους, οι οποίοι επίσης λειτουργούν ως δεξαμενές του ιού.

Επιπολασμός και παγκόσμια κατάσταση

Κάθε χρόνο, καταγράφονται περίπου 200.000 περιστατικά κίτρινου πυρετού παγκοσμίως, με περίπου 30.000 να οδηγούν σε θάνατο. Τα τελευταία χρόνια, η παρουσία της ασθένειας αυξάνεται λόγω μείωσης της ανοσίας στους ντόπιους πληθυσμούς, αλλαγών στο κλίμα, αποψίλωσης των δασών και ραγδαίας αστικοποίησης.

Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;

Ο κίνδυνος να προσβληθεί κανείς από τον κίτρινο πυρετό υπάρχει σε 42 χώρες, κυρίως σε τροπικές περιοχές. Αν και ο αριθμός των ταξιδιωτών που μολύνονται είναι σχετικά μικρός, η επίσκεψη σε αυτές τις χώρες καθιστά τον εμβολιασμό απαραίτητο, δεδομένου ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένη θεραπεία και η νόσος μπορεί να απειλήσει τη ζωή.

Πώς αναγνωρίζεται ο κίτρινος πυρετός;

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μέσα σε τρεις έως έξι ημέρες από τη μόλυνση. Ορισμένα άτομα δεν εμφανίζουν σημάδια, όμως οι περισσότεροι παρουσιάζουν πυρετό και ίκτερο, δηλαδή κίτρινη χροιά στο δέρμα και τα μάτια, εξαιτίας της ηπατικής βλάβης.

Κύρια στάδια και συμπτώματα της νόσου

• Το αρχικό στάδιο διαρκεί συνήθως 3 έως 4 ημέρες, κατά τις οποίες εμφανίζονται πυρετός, ρίγη, μυαλγίες, κεφαλαλγία, ναυτία ή εμετός, συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως υποχωρούν από μόνα τους.
• Το δεύτερο στάδιο, που διαρκεί περίπου δύο ημέρες, χαρακτηρίζεται από βελτίωση και συχνά πλήρη ανάρρωση.
• Σε περίπου το 25% των ασθενών, ακολουθεί μια σοβαρή και τοξική φάση. Κατά το στάδιο αυτό, μπορεί να εμφανιστεί υψηλός πυρετός, εσωτερική αιμορραγία, ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια, βλάβες σε διάφορα όργανα, έντονος ίκτερος, αιματέμεση ή σοκ. Η έκβαση της φάσης αυτής είναι είτε ανάρρωση είτε θάνατος, συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Διαγνωστικές διαδικασίες για τον κίτρινο πυρετό

Η διάγνωση στηρίζεται σε συνδυασμό παραγόντων: τα συμπτώματα, το ιστορικό ταξιδιών σε ενδημικές περιοχές και τα αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεων. Επειδή τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά άλλων τροπικών ασθενειών, όπως η ελονοσία ή ο τυφοειδής πυρετός, είναι ζωτικής σημασίας να συμβουλεύεστε άμεσα επαγγελματία υγείας αν εμφανιστούν σημάδια μετά από επιστροφή από περιοχές υψηλού κινδύνου.

Θεραπευτικές επιλογές

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον κίτρινο πυρετό. Η αντιμετώπιση εστιάζει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων: μείωση του πυρετού, διαχείριση των μυϊκών πόνων και εξασφάλιση επαρκούς ενυδάτωσης. Λόγω του κινδύνου για εσωτερικές αιμορραγίες, δεν πρέπει να λαμβάνονται ασπιρίνη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται νοσηλεία.

Πρόληψη του κίτρινου πυρετού

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός. Το εμβόλιο συνιστάται σε όλα τα άτομα άνω των 9 μηνών που ταξιδεύουν ή διαμένουν σε χώρες όπου ο ιός είναι διαδεδομένος. Ορισμένα κράτη απαιτούν την προσκόμιση πιστοποιητικού εμβολιασμού ως προϋπόθεση εισόδου.

Ο εμβολιασμός πραγματοποιείται συνήθως σε ειδικά κέντρα ή μονάδες υγείας και παρέχει προστασία για περίπου δέκα χρόνια. Σε πολλές χώρες είναι απαραίτητο να διαθέτει κανείς σε ισχύ το διεθνές πιστοποιητικό εμβολιασμού κατά την άφιξη σε περιοχές υψηλού κινδύνου.

Πότε δεν συνιστάται ο εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός κατά του κίτρινου πυρετού δεν ενδείκνυται για όλους, καθώς ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής ανεπιθύμητης αντίδρασης. Ο ιατρικός σύμβουλος θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη εάν:

• Το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι εξασθενημένο λόγω νόσου ή θεραπείας
• Έχετε καρκίνο ή δυσλειτουργία του θύμου αδένα
• Λαμβάνετε ανοσοκατασταλτική αγωγή
• Έχετε παρουσιάσει στο παρελθόν αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο, σε αυγά, κοτόπουλο ή ζελατίνη
• Βρίσκεστε σε εγκυμοσύνη ή θηλάζετε
• Είστε άνω των 65 ετών
• Το παιδί σας είναι μικρότερο των 9 μηνών

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται επίσημη ιατρική βεβαίωση για τη μη πραγματοποίηση εμβολιασμού, όταν αυτό δικαιολογείται από ιατρικούς λόγους κατά το ταξίδι.

Επιπλέον μέτρα προστασίας

Παρότι ο εμβολιασμός παραμένει το κύριο μέτρο πρόληψης, συνιστάται να ακολουθούνται και άλλες πρακτικές προστασίας όταν ταξιδεύετε σε περιοχές με κίτρινο πυρετό:

• Χρησιμοποιήστε αξιόπιστο εντομοαπωθητικό με δραστικό συστατικό όπως DEET, πικαριδίνη, λάδι ευκαλύπτου λεμονιού ή IR3535, ακολουθώντας πάντα τις σχετικές οδηγίες.
• Φοράτε ρούχα με μακριά μανίκια, καλύψτε τα πόδια και το κεφάλι.
• Ψεκάζετε τα ρούχα και τις σήτες με εντομοκτόνο που περιέχει περμεθρίνη.
• Τοποθετήστε προστατευτικές σήτες σε παράθυρα και πόρτες και χρησιμοποιήστε κουνουπιέρες στα κρεβάτια.
• Αποφύγετε την παραμονή σε εξωτερικούς χώρους κατά τις ώρες υψηλής δραστηριότητας των κουνουπιών, κυρίως από το σούρουπο έως την αυγή.
• Κρατήστε αναλυτικό αρχείο των ταξιδιών σας και των δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους ώστε, αν εμφανιστούν συμπτώματα μετά την επιστροφή, να διευκολύνετε τη διάγνωση από τους γιατρούς.