Λεντινάνη: χρήση, οφέλη και δοσολογία

Ο λεντινάνη αποτελεί έναν ενεργό πολυσακχαρίτη που προέρχεται από τους εδώδιμους μύκητες σιτάκε (Lentinula edodes). Στην Ελλάδα, οι καρποφορίες των σιτάκε θεωρούνται συνήθως διατροφικό προϊόν, ωστόσο η λεντινάνη έχει προσελκύσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πιθανές υποστηρικτικές της ιδιότητες στην ογκολογία και ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Πηγή και χαρακτηριστικά

Η λεντινάνη απομονώνεται από τους μύκητες σιτάκε, οι οποίοι αναπτύσσονται πάνω σε κορμούς φυλλοβόλων δέντρων, συνήθως καστανιές, οξιές ή μουριές. Τα σιτάκε διακρίνονται από το ανοιχτό καφέ καπέλο, τη βελούδινη υφή και τις ευδιάκριτες πλάκες. Αποτελούν βασικό συστατικό στην ασιατική μαγειρική. Η λεντινάνη, ως δραστική ουσία, ανήκει στους β-γλυκάνες, οι οποίοι είναι υδατοδιαλυτοί πολυσακχαρίτες υψηλού μοριακού βάρους, με μοναδική αλυσίδα δομής που παρέχει ποικίλες επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.

Βασικές επιδράσεις – σε ποιους τομείς χρησιμοποιείται

Παραδοσιακά, η λεντινάνη αξιοποιείται στην Ιαπωνία και την Κίνα ως συμπληρωματικό θεραπευτικό μέσο για ογκολογικές παθήσεις, συνήθως σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία. Εξετάζεται το ενδεχόμενο να ενισχύει το ανοσοποιητικό, όμως προς το παρόν υπάρχουν περιορισμένα και μικρής εμβέλειας κλινικά δεδομένα.

Τομείς δράσης

• Επικουρική υποστήριξη σε περιπτώσεις ορισμένων καρκίνων
• Ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος
• Ενδεχόμενη αντιιική και αντιμικροβιακή δραστηριότητα
• Υπό μελέτη οι επιδράσεις στα επίπεδα χοληστερόλης και στην αντοχή των οστών

Επιστημονικές μελέτες και εμπειρία

Ογκολογία

Ερευνητικά δεδομένα σε ζώα έδειξαν ότι η λεντινάνη επιβράδυνε την ανάπτυξη όγκων και προκάλεσε απόπτωση. Σε ορισμένους ασθενείς όπου η χημειοθεραπεία συνδυάστηκε με λεντινάνη, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη επιβίωση ή βελτίωση της ποιότητας ζωής, με τα περισσότερα δεδομένα να προέρχονται από μικρές μη τυχαιοποιημένες μελέτες.

Τα αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές καταδεικνύουν ότι η λεντινάνη ενισχύει την αποτελεσματικότητα ορισμένων αντικαρκινικών φαρμάκων και τους δείκτες ανοσολογικής απόκρισης. Παρ’όλα αυτά, τα ευρήματα δεν είναι πάντα σταθερά – κάποια νοσήματα δεν επηρεάστηκαν, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ο συνδυασμός της λεντινάνης είχε καλύτερη δράση.

Επίδραση στο ανοσοποιητικό

Εργαστηριακές και μερικές κλινικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η λεντινάνη δραστηριοποιεί κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, αυξάνει τα επίπεδα κυτταροκινών, Τ-λεμφοκυττάρων, φυσικών φονικών κυττάρων, αλλά και ενισχύει γενικότερα την άμυνα του οργανισμού. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που λάμβαναν λεντινάνη μαζί με χημειοθεραπεία παρουσίασαν πιο έντονες μεταβολές στο ανοσοποιητικό τους σε σχέση με όσους ακολούθησαν μόνο χημειοθεραπεία.

Πιθανές επιπλέον δράσεις

• Διαπιστώθηκε ότι η λεντινάνη αναστέλλει σε εργαστηριακό επίπεδο παθογόνους μικροοργανισμούς και συγκεκριμένους ιούς.
• Σε πειράματα διατροφής με ζώα, τα συστατικά εριταδενίνη και εργοστερόλη που περιέχονται στα σιτάκε έδειξαν να επιδρούν στη μείωση της χοληστερίνης, αλλά παρόμοια αποτελέσματα δεν έχουν τεκμηριωθεί σε ανθρώπους.
• Ορισμένες μελέτες σε ζώα δείχνουν πως η αύξηση της βιταμίνης D και του ασβεστίου στα σιτάκε, όταν καλλιεργούνται με ειδικό τρόπο, ενισχύει τη δύναμη και την ορυκτοποίηση των οστών.

Τρόποι χορήγησης

Η βιοδιαθεσιμότητα της λεντινάνης από την πεπτική οδό είναι χαμηλή, επομένως κατά κανόνα χορηγείται ενδοφλέβια ή ενδοπεριτοναϊκά. Στις κλινικές μελέτες πιο συχνά εφαρμόζονταν δόσεις 2–10 mg μία φορά την εβδομάδα ως συμπληρωματική θεραπεία σε χημειοθεραπεία. Έχουν επίσης εξεταστεί εκχυλίσματα σιτάκε για χρήση από το στόμα (π.χ. 8 γραμμάρια ημερησίως για 6 μήνες), αλλά δεν διαπιστώθηκε σημαντική επίδραση στην εξέλιξη της νόσου.

Ασφάλεια χρήσης σε εγκυμοσύνη και θηλασμό

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν επαρκή αξιόπιστα δεδομένα για την ασφάλεια της λεντινάνης κατά την κύηση ή τη γαλουχία.

Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα

Η λεντινάνη είναι γνωστό ότι μπορεί να μειώσει τη συγκέντρωση γκαμπαπεντίνης στον ορό του αίματος, ωστόσο η κλινική σημασία αυτής της αλληλεπίδρασης δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Πιθανές παρενέργειες

Συνήθως η λεντινάνη είναι καλά ανεκτή σε συνιστώμενες δοσολογίες, αν και έχουν παρατηρηθεί κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες:

• Σπάνιες σοβαρές αντιδράσεις μετά από ταχεία ενδοφλέβια χορήγηση: αναφυλαξία, ουδετεροπενία, αυξημένα ηπατικά ένζυμα
• Δερματίτιδα από επαφή ή αλλεργικού τύπου, βρογχικό άσθμα, ρινίτιδα – κυρίως σε επαγγελματική έκθεση στα σιτάκε
• Αυξημένη ευαισθητοποίηση, περιλαμβανομένης ειδικής πνευμονίας
• Δερματίτιδα σιτάκε – εξάνθημα ή κνησμός μετά από κατανάλωση ανεπαρκώς μαγειρεμένων ή ωμών μανιταριών, πιθανώς λόγω τοξικής αντίδρασης στη λεντινάνη
• Φωτοευαισθησία
• Γαστρεντερικά συμπτώματα όπως ναυτία ή δυσφορία στην κοιλιά

Τοξικολογικά στοιχεία

Τα σιτάκε θεωρούνται ασφαλή ως τροφή, ωστόσο η χορήγηση υψηλότερων δόσεων από τις συνήθεις προκάλεσε αυξήσεις των ηπατικών ενζύμων (π.χ. χολερυθρίνης, κρεατινικής κινάσης) σε εργαστηριακά ζώα. Η θανατηφόρα δόση λεντινάνης σε ποντίκια είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τις θεραπευτικές δόσεις, γεγονός που υποδηλώνει πολύ χαμηλό τοξικολογικό κίνδυνο.

Επιστημονική ταξινόμηση και εναλλακτικές ονομασίες

• Tricholomataceae (οικογένεια)
• Εναλλακτικές ονομασίες: Armillaria edodes, Cortinellus edodes, Cortinellus shiitake, Tricholomopsis edodes

Συνοψίζοντας, η λεντινάνη αποτελεί μια υποσχόμενη αλλά όχι πλήρως ερευνημένη δραστική ουσία που προέρχεται από τους μύκητες σιτάκε. Συνιστάται να συμβουλεύεστε γιατρό πριν τη λήψη συμπληρωμάτων ή σκευασμάτων που περιέχουν λεντινάνη, ειδικά αν αντιμετωπίζετε σοβαρά προβλήματα υγείας ή λαμβάνετε άλλα φάρμακα.