Πολλαπλό μυέλωμα: συμπτώματα, αιτίες, διάγνωση και θεραπεία

Η πολλαπλή μυέλωμα αποτελεί μία μορφή καρκίνου του αίματος που ενδέχεται να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές στην υγεία. Σε αυτό το κείμενο παρουσιάζεται ποιες συνέπειες μπορεί να προκύψουν, ποιες θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν και πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς την καθημερινότητα με τη συγκεκριμένη νόσο.

Ποιες επιπλοκές προκαλεί η πολλαπλή μυέλωμα

Η ασθένεια αυτή δεν επηρεάζει μόνο τα οστά, αλλά και πολλαπλά συστήματα του οργανισμού:

• Βλάβες στα οστά. Συνήθως η νόσος αποδυναμώνει τη δομή των οστών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος καταγμάτων και να γίνονται πιο εύθραυστα.
• Αλλαγές στο κυκλοφορικό σύστημα. Διαταράσσεται η παραγωγή αιμοσφαιρίων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, αίσθημα κόπωσης, ωχρότητα του δέρματος και καρδιακές διαταραχές. Η μείωση των αιμοπεταλίων επιδεινώνει την πήξη του αίματος.
• Ευαισθησία στις λοιμώξεις. Το ανοσοποιητικό εξασθενεί σημαντικά, καθώς παράγονται σε μεγάλες ποσότητες μη λειτουργικά αντισώματα, τα οποία υποκαθιστούν τα υγιή. Έτσι μειώνεται η ικανότητα του οργανισμού να αμύνεται κατά των λοιμώξεων.
• Νεφρική ανεπάρκεια. Τα παθολογικά πρωτεϊνικά μόρια ενδέχεται να φράξουν τα νεφρά, ενώ η προχωρημένη νόσος μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική δυσλειτουργία.

Πώς καθορίζεται το θεραπευτικό πλάνο

Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως τα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων και η γενική κατάσταση του ασθενούς. Ελλείψει συμπτωμάτων, συνήθως συστήνεται παρακολούθηση χωρίς άμεση έναρξη θεραπείας.

Όταν εμφανιστούν ενδείξεις της ασθένειας, ο θεραπευτικός σχεδιασμός προσαρμόζεται εξατομικευμένα. Προτεραιότητα δίνεται στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στη διασφάλιση επαρκούς διατροφής. Σε περιπτώσεις σοβαρής μορφής γίνεται σύσταση για συμμετοχή σε κλινικές μελέτες με στόχο νέες αποτελεσματικότερες θεραπείες.

Φαρμακευτικές και θεραπευτικές επιλογές

Χημειοθεραπεία και στοχευμένες θεραπείες

Η χρήση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων αποτελεί συνήθη πρακτική σε συνδυαστικά σχήματα. Ο στόχος είναι να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα και να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της ασθένειας. Τα χορηγούμενα φάρμακα επιλέγονται ανάλογα με την ηλικία του ατόμου και την πορεία της ασθένειας.

Οι στοχευμένοι θεραπευτικοί παράγοντες δρουν σε συγκεκριμένες πρωτεΐνες ή ιστούς, φρενάροντας την εξάπλωση του καρκίνου. Τα μονοκλωνικά αντισώματα περιλαμβάνονται στην κατηγορία αυτή και ενισχύουν την ικανότητα του ανοσοποιητικού να ανιχνεύει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Επίσης, οι αναστολείς του πρωτεασώματος διακόπτουν το μεταβολισμό πρωτεϊνών στα νοσούντα κύτταρα συμβάλλοντας στην εξόντωσή τους.

Εφόσον οι προηγούμενες θεραπείες δεν απέδωσαν, εισάγονται νεότερα φάρμακα, όπως σκευάσματα που στοχεύουν το BCMA ή διπλής δράσης αντισώματα που ενεργοποιούν την ανοσολογική απόκριση ενάντια στα καρκινικά κύτταρα.

Ανοσοτροποποιητικές και ανοσοθεραπευτικές παρεμβάσεις

Οι ανοσορυθμιστικές ουσίες ενισχύουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού ώστε να αντιστέκονται αποτελεσματικότερα στα κακοήθη κύτταρα. Επιπλέον, μειώνουν τη δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων, περιορίζοντας τη θρέψη του όγκου.

Η ανοσοθεραπεία στηρίζεται στην ενίσχυση της λειτουργίας της ίδιας της ανοσίας. Μία σύγχρονη μέθοδος αποτελεί η θεραπεία με Τ κύτταρα CAR, όπου τα λεμφοκύτταρα Τ του ίδιου του ασθενούς υποβάλλονται σε επεξεργασία ώστε να αναγνωρίζουν και να εξολοθρεύουν τα καρκινικά κύτταρα αποτελεσματικά. Ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί και ιντερφερόνη, η οποία αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων της μυελώματος.

Θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή

Φάρμακα αυτής της κατηγορίας χορηγούνται συχνά σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, καθώς συμβάλλουν στη μείωση των φλεγμονών και ενισχύουν την ανταπόκριση στα υπόλοιπα φάρμακα. Συχνές επιλογές αποτελούν η δεξαμεθαζόνη και η πρεδνιζολόνη.

Συμπληρωματικές θεραπευτικές δυνατότητες

Η θεραπεία με Τ κύτταρα CAR βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, δεν διατίθεται προς το παρόν σε όλους, αλλά μελετάται εντατικά ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά της.

Γιατί εφαρμόζεται μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων

Από τους βασικούς άξονες αντιμετώπισης αποτελεί η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων. Αρχικά συλλέγονται και καταψύχονται τα δικά σας ή δότη βλαστοκύτταρα. Στη συνέχεια ακολουθεί χορήγηση υψηλών δόσεων χημειοθεραπείας, ενίοτε και ακτινοβολίας, με σκοπό την εξάλειψη τόσο των καρκινικών όσο και των υγιών κυττάρων του αίματος. Έπειτα επανεισάγονται τα δικά σας ή του δότη βλαστοκύτταρα, τα οποία σταδιακά συμβάλλουν στην αποκατάσταση του αίματος και του ανοσοποιητικού.

Παρότι η μεταμόσχευση δύναται να παρατείνει τη ζωή, δεν εξαλείφει οριστικά τη νόσο και μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές όπως αυξημένη ευπάθεια σε λοιμώξεις.

Προστασία των οστών και αντιμετώπιση του πόνου

Σε περιπτώσεις εκτεταμένης προσβολής των οστών από τη μυέλωμα, οι γιατροί μπορεί να χορηγήσουν διφωσφονικά για την καθυστέρηση της οστικής αποδόμησης. Τα φάρμακα αυτά δίνονται είτε ως δισκία είτε ενδοφλέβια. Πιθανόν να συστηθούν και μονοκλωνικά αντισώματα όπως η ντενοσουμάμπη για την επιβράδυνση των οστικών βλαβών.

Συχνά εφαρμόζεται επίσης ακτινοθεραπεία με σκοπό την ανακούφιση από τον πόνο και την ενίσχυση των οστών. Είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στη στοματική υγιεινή κατά τη χρήση διφωσφονικών, επειδή σπάνια ενδέχεται να επηρεαστούν τα οστά της γνάθου, ιδιαίτερα μετά από οδοντιατρικές επεμβάσεις.

Χρήσιμες συμβουλές για την καθημερινότητα με μυέλωμα

• Διατηρείτε ισορροπημένη διατροφή – ενδείκνυται να συμβουλευτείτε διαιτολόγο αν προκύψουν διατροφικές δυσκολίες εξαιτίας της θεραπείας.
• Διατηρήστε κάποιο επίπεδο σωματικής άσκησης – ακόμη και απλές ασκήσεις ευνοούν τη γενική ευεξία και ενισχύουν τα οστά.
• Εξασφαλίστε επαρκή ξεκούραση – εντάξτε σύντομα διαλείμματα ή ύπνο μέσα στην ημέρα.
• Δώστε έμφαση στις όμορφες στιγμές – αξιοποιήστε τον ελεύθερο χρόνο σε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν.
• Σε περίπτωση δυσκολιών ζητήστε υποστήριξη – οι ομάδες αλληλοβοήθειας προσφέρουν συναισθηματική στήριξη και χρήσιμες συμβουλές τόσο στον ασθενή όσο και στους οικείους του.

Πρόγνωση σε άτομα με πολλαπλή μυέλωμα

Η εξέλιξη της νόσου διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Ορισμένοι ασθενείς διατηρούν ύφεση για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ σε άλλους υπάρχει ταχύτερη επιδείνωση.

Υπάρχουν εξετάσεις που συμβάλλουν στην εκτίμηση της πρόγνωσης. Για παράδειγμα, η αξιολόγηση των επιπέδων αλβουμίνης και βήτα-2-μικροσφαιρίνης στο αίμα βοηθά στην πρόβλεψη της πορείας· υψηλότερη αλβουμίνη και χαμηλότερη βήτα-2-μικροσφαιρίνη σχετίζονται συνήθως με μεγαλύτερη επιβίωση.

Πιο εξειδικευμένες εργαστηριακές και γενετικές αναλύσεις επιτρέπουν ακριβέστερη πρόγνωση και σχεδιασμό εξατομικευμένης θεραπείας. Η επαρκής πληροφόρηση για τη νόσο και τις θεραπευτικές επιλογές ενισχύει τη λήψη αποφάσεων και τον προγραμματισμό με τη συνεργασία του ιατρού.