Πώς αλλάζει η λειτουργία του εντέρου σας λόγω φόβου

Ο φόβος αποτελεί μια βασική ανθρώπινη αντίδραση, η οποία συντροφεύει το ανθρώπινο γένος από τα πρώτα του βήματα. Αν και λειτουργεί προστατευτικά για την επιβίωσή μας, μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον οργανισμό. Σε πολλές περιπτώσεις, η επίδρασή του στο πεπτικό σύστημα δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή, όμως είναι καθοριστική. Ο δεσμός ανάμεσα στο νευρικό σύστημα και το έντερο, γνωστό και ως «δεύτερος εγκέφαλος», έχει αρχίσει να απασχολεί όχι μόνο τους επιστήμονες αλλά και το ευρύ κοινό. Τί συμβαίνει στην πέψη όταν κυριαρχεί μια έντονη συναισθηματική φόρτιση ή συνεχές στρες και πώς εξηγείται η δυσφορία ή η τάση για άμεση επίσκεψη στην τουαλέτα σε στιγμές άγχους;

Τι συνδέει τον φόβο με τη λειτουργία του εντέρου

Το έντερο διατηρεί στενή σχέση με το κεντρικό νευρικό σύστημα και επικοινωνεί μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου σημάτων που περιλαμβάνει νευρώνες, ορμόνες και τη φυσιολογική του χλωρίδα. Η έντονη συναισθηματική διέγερση, όπως το στρες ή ο φόβος, ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, που είναι υπεύθυνο για την αντίδραση «μάχη ή φυγή». Η βιολογική αυτή απάντηση βοήθησε τον άνθρωπο εξελικτικά να προφυλάσσεται από κινδύνους, ωστόσο σήμερα εκδηλώνεται ακόμα και σε καταστάσεις όπως το δημόσιο μίλημα ή απρόσμενες ειδήσεις.

Σωματικές αντιδράσεις στο στρες πέρα από την καρδιακή ή αναπνευστική λειτουργία

Όταν το σώμα βρεθεί σε κατάσταση στρες, παράγονται σε μεγάλη ποσότητα οι ορμόνες αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Αυτές επιταχύνουν τους παλμούς της καρδιάς, την αναπνοή και αυξάνουν την αρτηριακή πίεση, ενώ ταυτόχρονα επιβραδύνουν ή αναστέλλουν προσωρινά λειτουργίες που δεν είναι απαραίτητες για την άμεση επιβίωση, όπως η πέψη. Σε αρκετούς ανθρώπους, ο φόβος προκαλεί προσωρινή διακοπή στη λειτουργία του εντέρου, δυσκοιλιότητα, ή στην αντίθετη περίπτωση, ξαφνική ανάγκη για κένωση, ναυτία ή ακόμα και διάρροια.

Πώς μεταβάλλει ο φόβος τις εντερικές κινήσεις

Η επίδραση του φόβου στην κινητικότητα του εντέρου

Η αυτόνομη νευρική ρύθμιση διευθύνει την κίνηση του πεπτικού σωλήνα. Σε συνθήκες φόβου ή έντονου στρες, το συμπαθητικό μέρος του νευρικού συστήματος καταστέλλει τις συσπάσεις των μυών του εντέρου. Όταν το αίσθημα απειλής υποχωρήσει, το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα επαναφέρει τη φυσιολογική λειτουργία της πέψης. Ωστόσο, σε περιπτώσεις επίμονου άγχους ή χρόνιου στρες, αυτή η ισορροπία μπορεί να διαταραχθεί, οδηγώντας σε:

• Δυσκοιλιότητα λόγω μειωμένης κινητικότητας του εντέρου, εξαιτίας αναστολής των συσπάσεων
• Διάρροια, καθώς σε ορισμένα άτομα ο φόβος προκαλεί υπερδιέγερση και έντονη κινητικότητα του εντέρου
• Πόνο ή σπασμούς, ως αποτέλεσμα νευροορμονικής επιρροής σε ευαίσθητους υποδοχείς
• Αίσθημα ναυτίας ή ενόχληση στην περιοχή του στομάχου

Το έντερο ως δείκτης συναισθημάτων

Συχνά αναφερόμαστε σε «πεταλούδες στο στομάχι» ή πόνο που σχετίζεται με την αγωνία, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη στενή αντίδραση του εντέρου στις συναισθηματικές μεταβολές. Μέσω του εντερικού νευρικού συστήματος, το οποίο ονομάζεται και εντερικό πλέγμα, το έντερο μπορεί αυτόνομα να ανταποκρίνεται σε νευρικές εντολές, να εκτελεί τις δικές του «αποφάσεις» και να στέλνει σήματα απευθείας στον εγκέφαλο.

Φόβος και μικροχλωρίδα του εντέρου: σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες μελέτες επικεντρώνουν στη σχέση μεταξύ εντερικής μικροβιακής ισορροπίας και στρες. Έχει διαπιστωθεί ότι το έντονο ή παρατεταμένο άγχος μπορεί να επηρεάσει τη σύνθεση και την ισορροπία των μικροβίων στον εντερικό σωλήνα. Οι αλλαγές αυτές συχνά ενισχύουν την ευαισθησία του νευρικού συστήματος και ενδέχεται να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης διαταραχών άγχους.

• Η συνεχής ψυχολογική πίεση μπορεί να μειώσει τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου
• Διαταράσσεται η διαπερατότητα των τοιχωμάτων και ενδέχεται να προκληθεί φλεγμονή
• Μεγάλο μέρος νευροχημικών ουσιών, όπως η σεροτονίνη, παράγεται στο ίδιο το έντερο

Με αυτό τον τρόπο, το χρόνιο στρες και ο φόβος δεν περιορίζονται μόνο στη λειτουργία του εντέρου, αλλά μακροπρόθεσμα μπορούν να προκαλέσουν και εσωτερικές αλλοιώσεις, καθώς η μικροχλωρίδα αποτελεί σημαντικό ρυθμιστή που επηρεάζεται άμεσα από τη συναισθηματική μας κατάσταση.

Είναι επικίνδυνες οι αντιδράσεις του εντέρου στο στρες;

Εντονες και μεμονωμένες συναισθηματικές εξάρσεις προκαλούν συνήθως ήπιες και προσωρινές μεταβολές στη λειτουργία του εντέρου που δεν θεωρούνται επικίνδυνες. Αν όμως το άγχος ή ο φόβος γίνει μέρος της καθημερινότητας και τα πεπτικά προβλήματα επανεμφανίζονται ή διαρκούν πάνω από μερικές εβδομάδες, συνιστάται να συμβουλευτείτε γιατρό ή ειδικό, ειδικά αν προκύψουν συμπτώματα όπως αίμα στα κόπρανα, απροσδόκητη απώλεια βάρους ή διαρκείς πόνοι.

Η πιο συχνή διάγνωση λειτουργικών διαταραχών είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, με εξέλιξη που συνδέεται στενά με την ψυχολογική κατάσταση, το στρες και τις έντονα αρνητικές εμπειρίες. Τα συμπτώματα του συνδρόμου αυτού επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια στρεσογόνων φάσεων, κάτι που σημαίνει ότι η αντιμετώπιση πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τη φροντίδα του εντέρου όσο και την υποστήριξη της συνολικής ψυχολογικής ανθεκτικότητας και μείωση του στρες.

Μύθοι και αλήθειες σχετικά με τον φόβο και το έντερο

• Μύθος: Ο φόβος προκαλεί πάντα διάρροια. Αλήθεια: Η αντίδραση του οργανισμού διαφέρει – κάποιοι εμφανίζουν διάρροια, άλλοι δυσκοιλιότητα και άλλοι κυρίως σπασμούς ή ναυτία.
• Μύθος: Η φαρμακευτική αγωγή είναι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης αν το στρες επηρεάσει το έντερο. Αλήθεια: Τα περισσότερα λειτουργικά πεπτικά προβλήματα βελτιώνονται με σωστή διατροφή, διαχείριση του στρες, τροποποίηση της καθημερινότητας και ενίσχυση της φυσικής δραστηριότητας.
• Μύθος: Οι αντιδράσεις του εντέρου στον φόβο αφορούν μόνο ψυχοσωματικά αίτια και δεν θεωρούνται σοβαρές. Αλήθεια: Υπάρχουν σαφείς επιστημονικές ενδείξεις από νευροεπιστήμες, τη βιοχημεία και την ορμονική λειτουργία ότι το έντερο και το νευρικό σύστημα αλληλεπιδρούν στενά ως ένα σύνολο.

Τι μπορεί να βοηθήσει το έντερο σε περιόδους φόβου

• Συστηματική άσκηση, ακόμα και σύντομο περπάτημα, μειώνει την ένταση και ενισχύει την εντερική κινητικότητα
• Διαχείριση του στρες με τεχνικές αυτοπαρατήρησης, διαλογισμό ή ασκήσεις βαθιάς αναπνοής συνεισφέρει τόσο στη συναισθηματική ισορροπία όσο και στη σωστή εντερική λειτουργία
• Υγιεινή διατροφή με πλούσιες φυτικές ίνες, επαρκή πρόσληψη νερού και κατανάλωση ζυμωμένων προϊόντων οδηγεί σε ισορροπημένη μικροχλωρίδα
• Σε περιπτώσεις που τα εντερικά προβλήματα διαρκούν, είναι απαραίτητη η έγκαιρη επίσκεψη σε γιατρό

Συμπέρασμα

Ο φόβος δεν επηρεάζει μόνο την ψυχολογία μας αλλά και τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου, προκαλώντας είτε επιβράδυνση είτε επιτάχυνση κινήσεων στο πεπτικό σύστημα. Εστιάζοντας στη διαχείριση των συναισθημάτων μας και παρατηρώντας προσεκτικά τις αντιδράσεις του οργανισμού, μπορούμε να προλάβουμε τη δημιουργία μακροχρόνιων θεμάτων υγείας. Η ισορροπία επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από την ενίσχυση τόσο της ψυχικής όσο και της σωματικής ανθεκτικότητας. Όταν το άγχος και ο φόβος συνοδεύουν συχνά προβλήματα με το έντερο, η έγκαιρη ψυχολογική υποστήριξη είναι απαραίτητη, διότι η υγεία του εντέρου είναι άμεσα συνυφασμένη με την πνευματική ευεξία.