Πώς αντιδρά το λεμφικό σας σύστημα στην παρατεταμένη καθιστική στάση;

Η πολύωρη παραμονή σε καθιστή θέση, που συχνά χαρακτηρίζεται ως η νέα σύγχρονη επιδημία, συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερο ενδιαφέρον από την ιατρική κοινότητα λόγω των πολλαπλών της συνεπειών για την υγεία. Ένα από τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι πώς αυτός ο καθιστικός τρόπος ζωής επηρεάζει μία από τις βασικότερες αμυντικές λειτουργίες του οργανισμού, το λεμφικό σύστημα. Το παρόν άρθρο εξετάζει τον τρόπο που η παρατεταμένη ακινησία μεταβάλλει τη ροή της λέμφου, τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν και τους λόγους για τους οποίους η στάση της λέμφου συνδέεται με διάφορες διαταραχές υγείας.

Τι είναι το λεμφικό σύστημα και ποιος ο ρόλος του

Το λεμφικό σύστημα αποτελεί δομικό μέρος της άμυνας αλλά και της διαδικασίας αποτοξίνωσης του οργανισμού. Συγκαταλέγονται τα λεμφαγγεία, οι λεμφαδένες, ο σπλήνας, ο θύμος αδένας και άλλα λεμφικά όργανα. Η λέμφος, ένα διαυγές υγρό γεμάτο λεμφοκύτταρα και άχρηστες ουσίες, κυκλοφορεί στο σώμα μέσω αυτού του συστήματος. Βοηθά στην απομάκρυνση επιβλαβών ουσιών, μικροβίων, ιών, καρκινικών κυττάρων και περιττού υγρού από τους ιστούς, ενισχύει την άμυνα και συμβάλλει στη διατήρηση της ισορροπίας υγρών στα όργανα.

Πώς λειτουργεί η κυκλοφορία της λέμφου στον οργανισμό

Σε αντίθεση με το κυκλοφορικό σύστημα, το λεμφικό δεν διαθέτει ισχυρό εσωτερικό “αντλητικό” μηχανισμό. Η προώθηση της λέμφου στηρίζεται κυρίως στην κίνηση των μυών και την αναπνοή. Συγκεκριμένα, η ταχύτητα της ροής της είναι χαμηλότερη από εκείνη του αίματος και επηρεάζεται από τους εξής παράγοντες:

• Συσπάσεις των μυών κατά τη διάρκεια κίνησης, περπατήματος ή άσκησης
• Βαθιές αναπνευστικές κινήσεις
• Αλλαγές στη στάση ή θέση του σώματος

Όταν κινείται το σώμα ή αλλάζει θέση, οι συσπάσεις των μυών συμπιέζουν τα λεμφαγγεία, διευκολύνοντας τη λέμφο να επιστρέψει από τα άκρα (π.χ. τα πόδια) προς τον θωρακικό λεμφικό πόρο και εν συνεχεία να καταλήξει και πάλι στην κυκλοφορία του αίματος.

Ποια είναι η επίδραση της παρατεταμένης καθιστικής στάσης στη λέμφο

Η διατήρηση καθιστής θέσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδίως χωρίς κίνηση, επιβραδύνει αισθητά την κυκλοφορία της λέμφου. Όταν οι μυς των κάτω άκρων δεν λειτουργούν ως “αντλία”, η ροή της λέμφου από τα πόδια προς την καρδιά μπορεί να σταματήσει ή να μειωθεί σημαντικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο σε άτομα που περνούν πολλές ώρες σε γραφείο ή εργάζονται καθιστά.

Τι προκαλεί η επιβράδυνση της λέμφου

• Συσσώρευση υγρών και λέμφου στους ιστούς
• Διόγκωση των άκρων, κυρίως σε πόδια και πέλματα
• Δυσκολία απομάκρυνσης υπολειμμάτων, πρωτεϊνών και μικροβίων από το μεσοκυττάριο υγρό
• Αυξημένη πιθανότητα για φλεγμονές και λοιμώδεις καταστάσεις

Οι συνέπειες της στάσης της λέμφου

Όταν η λέμφος παραμένει στάσιμη στους ιστούς για μεγάλο διάστημα, δεν μπορεί να απομακρύνει αποτελεσματικά τοξικές ουσίες, μεταβολικά υπολείμματα και μικρόβια. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για φλεγμονές, λοιμώξεις αλλά και δερματικά προβλήματα, όπως εκζέματα και δυσίατες πληγές. Σταδιακά, μπορεί να εμφανιστεί λεμφοίδημα, μια χρόνια εντοπισμένη διόγκωση που συνοδεύεται από πόνο, δυσφορία και μεταβολές στην υφή του δέρματος.

Ποια συμπτώματα δείχνουν μειωμένη κυκλοφορία της λέμφου

• Πρήξιμο στα πόδια ή τα πέλματα στο τέλος της ημέρας
• Αίσθημα βάρους ή τάσης στα άκρα
• Συχνά δερματικά προβλήματα από μικροβιακές λοιμώξεις, όπως ερυσίπελας
• Πληγές ή κατάκοιτα σημεία που καθυστερούν να επουλωθούν
• Κόπωση ή αισθητή αδυναμία

Τα συγκεκριμένα συμπτώματα παρατηρούνται πιο συχνά σε ηλικιωμένους, άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος, εγκύους ή όσους κάνουν κυρίως καθιστική εργασιακή δραστηριότητα. Όσο περισσότερη ώρα παραμένει το άτομο στην ίδια θέση, τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα για στάση της λέμφου και τα ανάλογα προβλήματα.

Διαδεδομένες παρανοήσεις σχετικά με τη ροή της λέμφου και την καθιστική ζωή

• Υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι η ροή της λέμφου είναι αυτόματη και δεν χρειάζεται κίνηση. Στην πραγματικότητα, οι μυϊκές συσπάσεις είναι απαραίτητες για την κυκλοφορία της λέμφου.
• Πολλοί θεωρούν ότι αρκεί να σηκωθείς από το κάθισμα για να αποκατασταθεί άμεσα η ροή της λέμφου. Η πραγματικότητα είναι πως απαιτούνται συνεχείς και τακτικές κινήσεις στη διάρκεια της ημέρας για αποτελεσματική λειτουργία του λεμφικού συστήματος.
• Υπάρχει η άποψη ότι η ακινησία της λέμφου δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές. Όμως, η χρόνια στάση της λέμφου μπορεί να οδηγήσει σε λεμφοίδημα, το οποίο χρήζει εξειδικευμένης φροντίδας και αντιμετωπίζεται δύσκολα.

Πρακτικές συμβουλές για την ενίσχυση της κυκλοφορίας της λέμφου κατά την καθιστική εργασία

• Σε κάθε ώρα εργασίας, καλό είναι να σηκώνεστε και να αφιερώνετε τουλάχιστον 2 έως 5 λεπτά για περπάτημα ή ασκήσεις διάτασης
• Εντάξτε ήπια κινητοποίηση των κάτω άκρων, όπως κυκλικές κινήσεις στους αστραγάλους, εναλλαγή ποδιών και καθίσματα
• Προτιμήστε βαθιά διαφραγματική αναπνοή, η οποία ενεργοποιεί το λεμφικό σύστημα
• Φροντίστε για καλή ενυδάτωση, καθώς το νερό είναι απαραίτητο για την αραιότητα της λέμφου και διευκολύνει τη μετακίνησή της
• Αποφύγετε ρούχα που πιέζουν υπερβολικά τα άκρα, εμποδίζοντας την κυκλοφορία της λέμφου
• Εντάξτε τακτική φυσική δραστηριότητα, όπως κολύμβηση, περπάτημα, γιόγκα ή ποδηλασία, που ευνοούν τη λεμφική κυκλοφορία
• Κατά διαστήματα σηκώνετε τα πόδια ή τα διατηρείτε ψηλότερα, για παράδειγμα κατά τα διαλείμματα εργασίας

Πότε απαιτείται επίσκεψη σε ειδικό

Αν διαπιστώσετε επαναλαμβανόμενη έντονη διόγκωση στα πόδια, αίσθημα σημαντικού βάρους, αλλαγές του χρώματος στην επιδερμίδα, σκληρύνσεις ή επίμονες πληγές, συνιστάται συμβουλή γιατρού. Αυτά τα σημεία ενδέχεται να προκύπτουν από σοβαρότερα νοσήματα της λεμφικής ή της φλεβικής κυκλοφορίας, όπως λεμφοίδημα ή φλεβική ανεπάρκεια, τα οποία χρειάζονται συστηματική αντιμετώπιση.

Συνοπτική ανασκόπηση

Το λεμφικό σύστημα λειτουργεί αδιαλείπτως ως μηχανισμός “καθαρισμού” του σώματος. Η συστηματική παραμονή σε στατική καθιστή θέση επιβραδύνει τη ροή της λέμφου, με συνέπεια να εντείνεται ο κίνδυνος για κατακράτηση υγρών, φλεγμονές και λοιμώξεις. Η τακτική κίνηση, οι ήπιες ασκήσεις, η βαθιά αναπνοή και η φροντίδα της καθημερινής δραστηριότητας υποστηρίζουν την υγεία του λεμφικού συστήματος και συμβάλλουν στην πρόληψη σχετικών προβλημάτων.