Πώς επηρεάζει το χρόνιο άγχος την εμφάνιση του δέρματος;

Το χρόνιο στρες επηρεάζει όχι μόνο την ψυχική μας ευεξία, αλλά και τη συνολική σωματική υγεία. Σύγχρονες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η διαρκής ένταση μπορεί να αλλάξει ορατά την όψη του δέρματος και να ενισχύσει τη διαδικασία της γήρανσης. Ωστόσο, με ποιους μηχανισμούς ο ανεπαίσθητος αυτός παράγοντας επενεργεί στην επιδερμίδα εκ των έσω; Η κατανόηση του στρες αποτελεί το πρώτο βήμα για τη διατήρηση και ενίσχυση της υγείας του δέρματος.

Τι ονομάζουμε χρόνιο στρες και πώς διαφέρει από το οξύ;

Το στρες αποτελεί φυσιολογικό μηχανισμό άμυνας του οργανισμού απέναντι σε απειλές ή προκλήσεις. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, κινητοποιεί ζωτικές λειτουργίες βοηθώντας στην προσαρμογή σε νέα δεδομένα. Όταν όμως οι έντονες συνθήκες επιμένουν και η κατάσταση γίνεται διαρκής, τότε αναφερόμαστε στο χρόνιο στρες. Αυτή η κατάσταση μπορεί να παραταθεί για εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και για χρόνια, προκαλώντας σταδιακή διαταραχή της ομοιόστασης. Σε αντίθεση με το οξύ στρες, το χρόνιο στρες επιβαρύνει το σώμα, φθείρει το ανοσοποιητικό και αυξάνει τη φλεγμονή, με αποτέλεσμα να επιδεινώνονται και οι ιδιότητες του δέρματος.

Πώς το στρες διαταράσσει τις λειτουργίες του δέρματος;

Το χρόνιο στρες κινητοποιεί συγκεκριμένες ορμονικές αντιδράσεις, κυρίως το σύστημα υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια. Υπό συνθήκες διαρκούς έντασης, αυξάνεται η παραγωγή κορτιζόλης και άλλων ορμονών του στρες. Αυτοί οι παράγοντες αναστέλλουν τις φυσιολογικές διαδικασίες των δερματικών κυττάρων:

• Επιβραδύνουν την ανανέωση της επιδερμίδας
• Οξύνουν τη φλεγμονή και την ευαισθησία
• Αποδυναμώνουν το προστατευτικό φράγμα της επιδερμίδας
• Συμβάλλουν στην απώλεια υγρασίας
• Ενισχύουν την επιβλαβή δράση των ελεύθερων ριζών

Εξαιτίας αυτών των μεταβολών, το δέρμα χάνει τη φωτεινότητά του, γίνεται πιο ευαίσθητο σε εξωτερικές επιβαρύνσεις και εμφανίζει τάση για ποικίλες δυσλειτουργίες.

Συνήθεις δερματικές διαταραχές συνδεδεμένες με το χρόνιο στρες

Ακμή και σπυράκια

Η αυξημένη κορτιζόλη ενισχύει την παραγωγή σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες. Η υπερβολική λιπαρότητα φράσσει τους πόρους, επιτρέποντας την ανάπτυξη βακτηρίων και οδηγώντας σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις όπως σπυράκια ή ακμή. Παρατηρείται πως ακόμη και ενήλικες χωρίς ιστορικό ακμής στην εφηβεία εμφανίζουν εξάρσεις σε περιόδους παρατεταμένου στρες.

Έκζεμα και ψωρίαση

Το χρόνιο στρες διαταράσσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, γεγονός που επηρεάζει ασθένειες όπως το έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα) και η ψωρίαση. Υπό στρεσογόνες καταστάσεις, οι εκδηλώσεις αυτών των παθήσεων επιδεινώνονται: το δέρμα παρουσιάζει ερυθρότητα, απολέπιση και έντονο κνησμό. Η μείωση του στρες έχει φανεί πως βοηθά στην καλύτερη διαχείριση των εξάρσεων αυτών των νόσων.

Αυξημένη ευαισθησία και ερεθισμός

Η μακροχρόνια ένταση αποδυναμώνει το φυσικό φραγμό του δέρματος. Αυτό έχει ως συνέπεια την ταχύτερη απώλεια υγρασίας, καθώς και την αυξημένη αντίδραση σε ερεθιστικές ή αλλεργιογόνες ουσίες. Για το λόγο αυτό, άτομα που παραμένουν υπό διαρκή πίεση αναφέρουν αυξημένη ξηρότητα, αίσθημα τραβήγματος, ερυθρότητα ή άτυπα εξανθήματα.

Διαταραχές χρώσης του δέρματος

Η χρόνια φλεγμονή λόγω στρες μπορεί να επηρεάσει τη σύνθεση της μελανίνης, της χρωστικής του δέρματος. Ορισμένες περιοχές παρουσιάζουν έντονη χρώση, τοπικές σκούρες κηλίδες, ειδικά σε δέρμα που εκτίθεται συχνά στον ήλιο. Κατά περιόδους, παρατηρούνται και περιοχές με απώλεια χρωστικής (λευκές κηλίδες), αποτέλεσμα ανοσολογικών διαταραχών σχετιζόμενων με το στρες.

Σχέση στρες και γήρανσης: επιδρά στις ρυτίδες;

Επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι το οξειδωτικό στρες και η χρόνια φλεγμονή αποτελούν θεμελιώδεις παράγοντες που επιταχύνουν τη γήρανση του δέρματος. Σε συνθήκες αυξημένης έντασης, παράγονται περισσότερες ελεύθερες ρίζες, οι οποίες βλάπτουν δομικές πρωτεΐνες όπως το κολλαγόνο και η ελαστίνη – ουσίες που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα και ελαστικότητα της επιδερμίδας. Το αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση ρυτίδων, η χαλάρωση, ο θαμπός τόνος και η συνολική κόπωση των χαρακτηριστικών του προσώπου.

Πώς εντοπίζεται η επίδραση του στρες στην επιδερμίδα;

Τα σημάδια ποικίλουν ανάλογα με το τύπο του δέρματος, τις καθημερινές συνήθειες και τη διάρκεια της πίεσης. Ενδείξεις ότι το στρες έχει επηρεάσει αρνητικά το δέρμα είναι οι εξής:

• Ξαφνική αύξηση ή επιμονή σπυριών που δεν αντιμετωπίζονται εύκολα
• Εντονότερη ερυθρότητα, κνησμός, εξανθήματα
• Σημαντική ξηρότητα ή απολέπιση του δέρματος
• Υπερευαισθησία σε προϊόντα καθαρισμού ή καλλυντικά
• Εμφάνιση μη συνηθισμένων κηλίδων χρώσης
• Ορατές ρυτίδες και απώλεια σφριγηλότητας
• Γενικό θαμπό και κουρασμένο πρόσωπο

Για τη σωστή αξιολόγηση, χρειάζεται να αποκλειστούν άλλες αιτίες όπως ορμονικές μεταβολές, αλλεργίες ή ακατάλληλη φροντίδα. Σε περίπτωση σταθερών συμπτωμάτων, συνιστάται επίσκεψη σε γιατρό ή δερματολόγο.

Μέτρα προστασίας του δέρματος από επιπτώσεις του στρες

Η σημασία της μείωσης του στρες

Για ουσιαστική βελτίωση, είναι απαραίτητη μια ολιστική προσέγγιση στην υγεία. Ο αρμονικός τρόπος ζωής, σε συνδυασμό με τακτικές διαχείρισης του στρες, προάγει την καλή κατάσταση του δέρματος. Αποτελεσματικές στρατηγικές περιλαμβάνουν:

• Συστηματική σωματική δραστηριότητα (βάδισμα, γιόγκα, κολύμβηση)
• Επαρκής ξεκούραση και ποιοτικός ύπνος
• Χρόνος στη φύση, πρακτικές ενσυνειδητότητας (διαλογισμός, ασκήσεις αναπνοής)
• Ενίσχυση ψυχικής υγείας μέσω κοινωνικής επαφής ή ψυχολογικής υποστήριξης
• Ισορροπημένη διατροφή, αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων

Φροντίδα της επιδερμίδας σε περιόδους στρες

Η ποιοτική καθημερινή περιποίηση επιδερμίδας μπορεί να περιορίσει την επίδραση της έντασης και να βοηθήσει στην ταχύτερη ανάρρωση:

• Ήπιος καθαρισμός – αποφυγή ερεθιστικών προϊόντων και υπερβολικής απολέπισης
• Ενυδατικοί και αναπλαστικοί οροί και κρέμες
• Προϊόντα με αντιοξειδωτικές ουσίες (βιταμίνη C, Ε, νιασιναμίδη)
• Σταθερή προστασία από τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους
• Κατανάλωση νερού και διατροφή που ευνοεί τη θρέψη του δέρματος

Η επιλογή των προϊόντων πρέπει να προσαρμόζεται στο δέρμα και στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε περίστασης.

Λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με στρες και επιδερμίδα

• Τα σπυράκια δεν αφορούν μόνο τους εφήβους. Ενήλικες που βρίσκονται σε συνθήκες πίεσης είναι και αυτοί επιρρεπείς σε εξανθήματα.
• Η κορτιζόλη δεν είναι πάντα επιβλαβής. Ο οργανισμός τη χρειάζεται για προσωρινή προσαρμογή, όμως παρατεταμένα υψηλά επίπεδα προκαλούν προβλήματα.
• Οι επιδράσεις του στρες στην επιδερμίδα δεν είναι πάντοτε παροδικές. Στις περιπτώσεις παρατεταμένης έντασης, οι μεταβολές στο δέρμα ενδέχεται να επιμένουν ή και να γίνουν μόνιμες.
• Η τοπική χρήση κρέμας κατά των ρυτίδων δεν αρκεί. Η ποιότητα της επιδερμίδας αντικατοπτρίζει τη συνολική υγεία του οργανισμού, άρα απαραίτητη είναι η συνολική φροντίδα.

Συμπεράσματα

Το χρόνιο στρες έχει σημαντική επίδραση τόσο στην όψη όσο και στη λειτουργικότητα του δέρματος. Η επίγνωση του πώς οι ορμονικές και ανοσολογικές αλλαγές επηρεάζουν την επιδερμίδα μας συμβάλλει στην έγκαιρη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τη σωματική και συναισθηματική υγεία. Για να διατηρήσουμε υγιές και λαμπερό δέρμα, απαιτείται εντατική φροντίδα σε πολλαπλά επίπεδα: μείωση του στρες, ισορροπημένη διατροφή, φυσική δραστηριότητα και συνέπεια στη φροντίδα του δέρματος. Η έγκαιρη αναγνώριση των μεταβολών μπορεί να αποτρέψει σοβαρότερες δερματικές διαταραχές τώρα και στο μέλλον.