Πώς το συνεχές άγχος επηρεάζει τους καρδιακούς σας παλμούς

Το συνεχές άγχος δεν περιορίζεται σε μια δυσάρεστη στιγμή ή παροδικό αίσθημα πίεσης. Η παρατεταμένη ψυχολογική ένταση επηρεάζει άμεσα το καρδιαγγειακό σύστημα, προξενεί σωματικές αλλαγές και έχει αντίκτυπο στη συνολική υγεία. Πώς εκδηλώνεται η επίδραση του χρόνιου άγχους στην καρδιακή λειτουργία; Υπάρχουν τρόποι περιορισμού αυτής της αρνητικής επίδρασης; Το παρακάτω κείμενο εξετάζει αυτά τα θέματα με βάση επιστημονικές έρευνες και ιατρικά δεδομένα.

Πώς επιδρά το άγχος στον οργανισμό

Το άγχος αποτελεί φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση απέναντι σε απειλές ή καταστάσεις στρες. Σε περιόδους βραχυπρόθεσμου άγχους, ενεργοποιείται ο μηχανισμός της «πάλης ή φυγής». Ο ενστικτώδης αυτός μηχανισμός προστάτευε τους ανθρώπους στο παρελθόν, όμως στη σύγχρονη ζωή, τα συχνά περιστατικά πίεσης και διαρκούς έντασης έχουν ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση συναγερμού.

Όταν το άγχος παραμένει για μεγάλο διάστημα, το σώμα εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ορμονών που σχετίζονται με το στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η καρδιακή συχνότητα, να παρατηρείται άνοδος της αρτηριακής πίεσης, ξηροστομία και υπερβολική εφίδρωση. Αρχικά, όλα αυτά δεν αποτελούν άμεση απειλή, αλλά η παρατεταμένη εμφάνισή τους μπορεί να βλάψει την υγεία της καρδιάς και των αγγείων.

Σχέση άγχους και καρδιακής λειτουργίας

αυξημένοι καρδιακοί παλμοί και αρρυθμίες

Το συχνότερο σωματικό σύμπτωμα του παρατεταμένου άγχους είναι η αύξηση των καρδιακών παλμών, κατάσταση γνωστή ως ταχυκαρδία. Η καρδιά λειτουργεί ταχύτερα για να προσφέρει επαρκές οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά σε έναν οργανισμό που έχει τεθεί σε εγρήγορση. Εκτός από τους γρήγορους παλμούς, παρατηρείται μερικές φορές και διαταραχή του ρυθμού (αρρυθμία). Σε ορισμένους παρουσιάζονται επιπλέον κτύποι (έκτακτες συστολές), που συνήθως δεν είναι επικίνδυνοι, αλλά μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία.

Μελέτες αναφέρουν ότι το χρόνιο άγχος αυξάνει τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός παραμένει σε συνεχή εγρήγορση και παρατηρούνται διακυμάνσεις στον καρδιακό ρυθμό. Αν και τις περισσότερες φορές αυτές οι μεταβολές είναι παροδικές, η διαρκής πίεση ενδέχεται να οδηγήσει σε σταθερότερες διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας.

καρδιακός ρυθμός και κίνδυνος νόσων του κυκλοφορικού

Μακροχρόνια, το συνεχές άγχος μπορεί να συμβάλει στην εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων. Η παρατεταμένη αύξηση του παλμού επιβαρύνει την καρδιά, ασκεί μεγαλύτερη πίεση στα αγγεία και αυξάνει τον κίνδυνο βλάβης. Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, άτομα με έντονο άγχος ή χρόνια αγχώδη διαταραχή εμφανίζουν συχνότερα αρτηριακή υπέρταση, αρρυθμίες, καθώς και υψηλότερη πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος.

Παρότι το άγχος και το στρες δεν προκαλούν πάντα άμεσα καρδιακές παθήσεις, θεωρούνται πάντοτε παράγοντες κινδύνου, κυρίως σε περιπτώσεις κληρονομικότητας, ανθυγιεινών συνηθειών ή συνύπαρξης άλλων νοσημάτων.

Συχνές λανθασμένες αντιλήψεις για το άγχος και την καρδιακή λειτουργία

• Μια συνηθισμένη εσφαλμένη πεποίθηση είναι ότι το άγχος δεν μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα. Στην πραγματικότητα, το χρόνιο άγχος αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, ειδικά όταν συνοδεύεται από επιπλέον παράγοντες κινδύνου.
• Πολλοί πιστεύουν πως όταν κάποιος νιώθει διακοπές στον καρδιακό ρυθμό, αυτό σημαίνει πάντα κίνδυνο. Η αλήθεια είναι ότι τα έκτακτα καρδιακά χτυπήματα που σχετίζονται με το άγχος τις περισσότερες φορές περιορίζονται από μόνα τους και δεν αποτελούν απειλή. Εάν ωστόσο τα συμπτώματα είναι έντονα, παρουσιάζονται συχνά ή συνοδεύονται από πόνο, χρειάζεται αξιολόγηση από καρδιολόγο.
• Επικρατεί επίσης η άποψη ότι το άγχος μπορεί να παραμεληθεί, καθώς θεωρείται απλώς μια συναισθηματική κατάσταση. Ωστόσο, η ψυχολογική πίεση επηρεάζει απευθείας τον οργανισμό, οπότε το χρόνιο άγχος απαιτεί προσοχή και, αν απαιτείται, παρέμβαση από ειδικό.

Πώς μπορεί να περιοριστεί η επίδραση του άγχους στην καρδιακή λειτουργία;

Υπάρχουν μέθοδοι που συντελούν στην ελαχιστοποίηση του αρνητικού αντίκτυπου του άγχους στην καρδιά. Αν και δεν υπάρχει μια μοναδική λύση, οι παρακάτω τακτικές αποδεικνύονται αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του στρες και στη διατήρηση της υγείας της καρδιάς:

• Η τακτική φυσική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, το τρέξιμο ή η κολύμβηση, βοηθά στη μείωση των ορμονών του στρες, συμβάλλει στη βελτίωση της διάθεσης και σταθεροποιεί τη λειτουργία της καρδιάς.
• Ασκήσεις βαθιάς αναπνοής και μέθοδοι χαλάρωσης, συμπεριλαμβανομένης της διαλογιστικής πρακτικής, της αργής και βαθιάς αναπνοής ή της γιόγκα, ευνοούν την ομαλή λειτουργία της καρδιάς μειώνοντας τη δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος.
• Η επαρκής και ποιοτική ξεκούραση ενισχύει το νευρικό σύστημα και βελτιώνει την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίσει το άγχος.
• Ο περιορισμός στην κατανάλωση καφεΐνης και διεγερτικών ουσιών, όπως καφές, ισχυρό μαύρο τσάι ή ενεργειακά ποτά, βοηθά στη μείωση της πιθανότητας επιδείνωσης του άγχους και των διαταραχών στην καρδιακή λειτουργία.
• Η συναισθηματική υποστήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, καθώς και η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς όταν χρειάζεται, διευκολύνουν τον έλεγχο του άγχους.
• Σε περιπτώσεις που το άγχος ή οι διακοπές στον καρδιακό ρυθμό εμφανίζονται συχνά ή προκαλούν ενόχληση, είναι αναγκαία η συμβουλή γιατρού και η ενδελεχής διερεύνηση των αιτιών, ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία.

Πότε απαιτείται ιατρική εκτίμηση;

Αν και τις περισσότερες φορές το άγχος προκαλεί προσωρινές και μη επικίνδυνες μεταβολές στον καρδιακό ρυθμό, ορισμένες καταστάσεις προϋποθέτουν άμεση αξιολόγηση από ειδικό. Συνιστάται να απευθυνθείτε σε γιατρό εάν:

• Παρατηρείτε σταθερά ακανόνιστο ή πολύ ταχύ καρδιακό ρυθμό
• Εμφανίζονται πόνος στο στήθος, τάση για λιποθυμία, δύσπνοια ή ζάλη
• Τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο διάστημα ή επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου

Τέτοια συμπτώματα ενδέχεται να συνδέονται με πιο σοβαρές καρδιαγγειακές καταστάσεις. Είναι σημαντικό να αποκλειστούν οργανικής φύσης διαταραχές και, εφόσον χρειάζεται, να ακολουθηθεί εξατομικευμένη αντιμετώπιση.

Συμπεράσματα

Το χρόνιο άγχος έχει άμεση και μακροχρόνια επίδραση στην υγεία της καρδιάς. Λόγω των ορμονών του στρες, η καρδιά λειτουργεί με πιο έντονους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται περιστασιακά διαταραχές του ρυθμού και άλλα ενοχλητικά συμπτώματα. Συνήθως οι μεταβολές αυτές είναι προσωρινές, αλλά η παρατεταμένη ψυχολογική πίεση αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιας καρδιαγγειακής νόσου. Το να παρακολουθούμε τη συναισθηματική μας κατάσταση, να φροντίζουμε την ξεκούραση και την άσκηση, αλλά και να αναζητούμε υποστήριξη όταν το άγχος επηρεάζει την καθημερινότητα, αποτελεί μέσο πρόληψης και για τη διαφύλαξη της καρδιακής λειτουργίας.