Προγεστερόνη για κολπική χρήση: τρόπος χορήγησης και παρενέργειες

Η προγεστερόνη είναι μια φυσική ορμόνη εξαιρετικής σημασίας για την υγεία των γυναικών. Συμμετέχει στη ρύθμιση του έμμηνου κύκλου, της ωορρηξίας, ενώ παίζει κρίσιμο ρόλο για την έναρξη και διατήρηση της κύησης. Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας φυσικής προγεστερόνης στον οργανισμό, οι ιατροί μπορούν να συστήσουν φαρμακευτική αγωγή χορηγούμενη διακολπικά, στην οποία περιλαμβάνονται μορφές όπως γέλες, υπόθετα ή δισκία για κολπική χρήση. Στην Ελλάδα, αυτή η χορήγηση είναι κυρίως διαδεδομένη σε κύκλους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, σε διαταραχές έμμηνου ρύσεως ή κατά την εφαρμογή ορμονικής υποκατάστασης.

Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται το διακολπικό σκεύασμα προγεστερόνης

Η χρήση διακολπικής προγεστερόνης απευθύνεται σε γυναίκες με ανεπάρκεια αυτής της ορμόνης. Η φαρμακευτική αγωγή συμβάλλει στην ομαλοποίηση της εμμηνόρροιας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που δεν έχει επέλθει εμμηνόπαυση αλλά οι περίοδοι έχουν διακοπεί. Συχνή ένδειξη αποτελεί και η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, καθώς ίσως δεν επαρκούν τα φυσικά επίπεδα ορμονών για τη διατήρηση της κύησης. Επιπλέον, η προγεστερόνη χορηγείται συνδυαστικά με οιστρογόνα για ορμονική υποκατάσταση σε μεγαλύτερες γυναίκες, ώστε να προστατευθεί το ενδομήτριο από υπερβολικό πολλαπλασιασμό.

Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες

Όπως κάθε φαρμακευτικό σκεύασμα, η διακολπική προγεστερόνη ενδέχεται να προκαλέσει παρενέργειες, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι σοβαρές και απαιτούν ιατρική συμβουλή:

• ανεξήγητη ή έντονη αιμορραγία από τον κόλπο
• προβλήματα ή ενοχλήσεις κατά την ούρηση
• ξαφνική εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων, διαταραχές διάθεσης, διαταραχές ύπνου, αδυναμία ή εναλλαγές στη διάθεση
• ψηλαφητός όγκος στο στήθος
• διαταραχές όρασης, πολύ έντονος πονοκέφαλος ή άλγος γύρω από τα μάτια
• αλγος ή αίσθημα πίεσης στο στήθος το οποίο μπορεί να αντανακλά στη γνάθο ή τον ώμο και να συνυπάρχει με ναυτία ή εφίδρωση (ενδεχόμενες ενδείξεις εμφράγματος)
• κιτρίνισμα του δέρματος ή του λευκού των ματιών, σκοτεινόχρωμα ούρα, άχρωμα κόπρανα, κνησμός ή μεγάλη κόπωση (συμπτώματα πιθανού ηπατικού προβλήματος)
• αιφνίδια μουδιάσματα στη μία πλευρά του σώματος, απροσδόκητη μυϊκή αδυναμία, διαταραχές λόγου ή ισορροπίας, έντονος πονοκέφαλος (πιθανές ενδείξεις εγκεφαλικού)
• έντονος θωρακικός πόνος, βήχας, δύσπνοια ή αιμόπτυση (πιθανότητα πνευμονικής εμβολής)
• πόνος, οίδημα, ερυθρότητα ή αίσθημα αυξημένης θερμοκρασίας στο ένα άκρο, κατάσταση που ενδέχεται να υποδεικνύει θρόμβο αίματος στο πόδι

Εμφανίζονται επίσης λιγότερο σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ζάλη ή ήπια σύγχυση, αίσθημα κόπωσης και υπνηλία, πεπτικές διαταραχές όπως πόνος στην κοιλιά, ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, μετεωρισμό, οίδημα άκρων, αυξημένη ευαισθησία μαστών, σπασμούς στην κοιλιακή ή πυελική χώρα, κνησμό, ερεθισμό ή εκκρίσεις από τον κόλπο.

Προειδοποιήσεις και μέτρα προφύλαξης

Υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις όπου η διακολπική προγεστερόνη αντενδείκνυται. Δεν πρέπει να χορηγείται σε γυναίκες που έχουν υποστεί ή πάσχουν από εγκεφαλικό επεισόδιο, θρόμβωση, κυκλοφορικές διαταραχές, ηπατοπάθεια, καρκίνο μαστού ή μήτρας, άγνωστης αιτιολογίας ή έντονη κολπική αιμορραγία, πρόσφατη έκτοπη κύηση ή ατελή αποβολή.

Ορισμένα σκευάσματα περιέχουν φυτικά έλαια, οπότε σε περίπτωση τροφικής αλλεργίας πρέπει να ενημερωθεί ο ιατρός.

Σε εγκύους το φάρμακο συνιστάται αποκλειστικά στο πλαίσιο θεραπείας υπογονιμότητας. Εάν η κύηση επήλθε χωρίς ιατρική παρέμβαση, η χρήση αντενδείκνυται.

Τι να γνωρίζετε πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία

• Σε ιστορικό υπερευαισθησίας ή αλλεργίας στην προγεστερόνη το φάρμακο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται
• η χορήγηση αποκλείεται για τις παραπάνω παθήσεις, όπως εγκεφαλικό, θρόμβωση, κακοήθειες, ηπατικά νοσήματα ή διαταραχές στην πήξη
• σε περίπτωση αλλεργίας σε διατροφικά προϊόντα, ενημερώστε τον γιατρό, ιδίως επειδή ορισμένα βοηθήματα έχουν φυτικά συστατικά
• να αποφεύγεται η αγωγή αμέσως μετά από εξωμήτρια κύηση ή τεχνητή διακοπή κύησης πριν από τον πλήρη καθαρισμό
• εάν εμφανίζετε καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, προβλήματα νεφρικής λειτουργίας, ημικρανία, άσθμα, επιληψία, ιστορικό κατάθλιψης ή παράγοντες κινδύνου για καρδιοαγγειακή νόσο (σακχαρώδης διαβήτης, υψηλή χοληστερόλη, οικογενειακό ιστορικό, κάπνισμα, παχυσαρκία), ενημερώστε αναλυτικά τον ιατρό

Η διακολπική προγεστερόνη μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης θρόμβων. Ο γιατρός θα αξιολογήσει το ενδεχόμενο κίνδυνο και θα συνταγογραφήσει κατάλληλη δοσολογία, ιδιαίτερα αν σχεδιάζετε εγκυμοσύνη ή θηλασμό.

Το φάρμακο μεταφέρεται στο μητρικό γάλα, συνεπώς οι θηλάζουσες γυναίκες πρέπει να συμβουλεύονται ειδικό πριν τη λήψη.

Οδηγίες χρήσης

Τα σκευάσματα προγεστερόνης χορηγούνται μόνο διακολπικά μέσω δισκίων, γέλης ή υπόθετων με τη χρήση εφαρμογέα, το οποίο συνήθως προορίζεται για μία μόνο χρήση. Πριν την έναρξη της θεραπείας είναι απαραίτητο να αναγνωσθεί προσεκτικά το φύλλο οδηγιών χρήσης και να ζητηθεί φαρμακευτική ή ιατρική συμβουλή για απορίες.

Τα περισσότερα σκευάσματα συνιστώνται για βραδινή χορήγηση, ιδιαίτερα εάν εμφανίζονται υπνηλία ή ζάλη. Η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται από τον θεράποντα, και μπορεί να εκτείνεται από μερικές ημέρες ως αρκετές εβδομάδες (π.χ. στους κύκλους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έως και τη 12η εβδομάδα κύησης). Καθ’όλη τη διάρκεια, συνιστάται τακτικός ιατρικός έλεγχος και τακτική αυτοεξέταση μαστών.

Μετά από ιατρικές πράξεις ή προγραμματισμένη επέμβαση, ο γιατρός ενδέχεται να συστήσει προσωρινή διακοπή της χρήσης. Όλοι οι επαγγελματίες υγείας που σας παρακολουθούν πρέπει να γνωρίζουν για τη θεραπεία με προγεστερόνη.

Κατά τη χρήση είναι συχνό να παρατηρείται για μερικές ημέρες κολπική έκκριση, και οποιαδήποτε μεταβολή να συζητηθεί σε επίσκεψη στον ιατρό.

Τα υπόθετα συνιστώνται να διατηρούνται στο ψυγείο, ενώ το γέλη και τα δισκία σε θερμοκρασία χώρου μακριά από υγρασία και ηλιακή ακτινοβολία.

Αν παραλείψετε δόση

Σε περίπτωση που ξεχάσετε να χορηγήσετε το φάρμακο, λάβετε τη δόση το συντομότερο δυνατόν. Αν πλησιάζει η επόμενη προγραμματισμένη δόση, μην πάρετε επιπλέον ποσότητα και συνεχίστε κανονικά τη θεραπεία. Αν παραλειφθούν αρκετές δόσεις, επικοινωνήστε με το γιατρό σας.

Τι να κάνετε σε περίπτωση υπερδοσολογίας

Η πιθανότητα υπερδοσολογίας προγεστερόνης είναι γενικά χαμηλή. Παρ’ όλα αυτά, σε υποψία κατανάλωσης μεγαλύτερης ποσότητας του φαρμάκου ή σε περίπτωση κατάποσης, απαιτείται άμεση επικοινωνία με ιατρό.

Τι να αποφεύγετε στη διάρκεια της θεραπείας

Κατά τη χρήση διακολπικής προγεστερόνης αποφύγετε άλλες σκευές ή φάρμακα που προορίζονται για ενδοκολπική χρήση, ειδικά εντός 6 ωρών πριν ή μετά τη χορήγηση του γέλης προγεστερόνης. Για κάθε επιπλέον συμπλήρωμα ή αγωγή ζητήστε ιατρική συμβουλή. Μην εφαρμόζετε αγωγές για κολπικές μυκητιάσεις χωρίς σύσταση ειδικού. Το φάρμακο μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα οδήγησης ή τη συγκέντρωση, γι’ αυτό παραμείνετε προσεκτικές σε εργασίες που απαιτούν εγρήγορση.

Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα

Η προγεστερόνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα, διατροφικά συμπληρώματα ή βότανα. Πριν την έναρξη, τη διακοπή ή την αλλαγή οποιασδήποτε αγωγής, να ενημερώνετε τον ιατρό σας για κάθε σκεύασμα που λαμβάνετε.

Για ασφάλεια, διατηρείτε το φάρμακο μακριά από παιδιά, μην το λαμβάνετε χωρίς ιατρική έγκριση και μην το παραχωρείτε σε άλλους.

Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τη χορήγηση προγεστερόνης, απευθυνθείτε πάντα σε ιατρό ή φαρμακοποιό.