Πρόπτωση ορθού: συμπτώματα, αιτίες, θεραπεία, χειρουργική αντιμετώπιση

Η πρόπτωση του ορθού είναι μία κατάσταση όπου το τελικό τμήμα του εντέρου προεξέχει προς τα έξω μέσω του πρωκτού. Ορισμένοι παράγοντες και συνήθειες ζωής αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής της, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Περισσότερα για το ποιες είναι οι αιτίες, πώς αναγνωρίζεται, ποιες θεραπείες εφαρμόζονται και με ποιους τρόπους προλαμβάνονται οι επιπλοκές, ακολουθούν παρακάτω.

Παράγοντες κινδύνου: ποιοι είναι πιο ευάλωτοι στην πρόπτωση ορθού

Η συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Υπάρχουν όμως πολλοί λόγοι που οδηγούν στην ανάπτυξή της:

• Μακροχρόνια δυσκοιλιότητα
• Συχνή καταπόνηση κατά την αφόδευση
• Τραυματισμοί ή παθήσεις της σπονδυλικής στήλης ή των μεσοσπονδύλιων δίσκων
• Νοητική έκπτωση ή ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου
• Αφαίρεση μήτρας (υστερεκτομή)
• Αδυναμία των μυών του πυελικού εδάφους ή του σφιγκτήρα του πρωκτού
• Κληρονομική προδιάθεση – αν υπάρχει περιστατικό στην οικογένεια
• Βλάβες στους συνδέσμους του εντέρου ή του ορθού
• Τροφομόλυνση με παράσιτα, για παράδειγμα σχιστοσωμίαση
• Χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Καλοήθης υπερπλασία προστάτη
• Συγγενείς διαταραχές εντέρου, όπως η νόσος του Hirschsprung ή διαταραχές στην ανάπτυξη των νεύρων του εντέρου

Πρόπτωση ορθού στην παιδική ηλικία

Αν και στα παιδιά η πρόπτωση του ορθού είναι σπάνια, μπορεί να εκδηλωθεί εάν συνυπάρχουν οι παρακάτω καταστάσεις:

• Επαναλαμβανόμενη δυσκοιλιότητα ή συχνή καταπόνηση στην αφόδευση
• Παρατεταμένη διάρροια
• Μη ισορροπημένη διατροφή
• Κυστική ίνωση
• Τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού
• Συγγενείς παθήσεις του εντέρου ή της περιοχής της πυέλου, όπως η νόσος του Hirschsprung
• Κακώσεις στον πρωκτό, πιθανώς λόγω κακοποίησης

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν θεραπευτεί η υποκείμενη αιτία, το πρόβλημα υποχωρεί, αλλά ορισμένες φορές απαιτείται παρέμβαση ειδικού ή χειρουργική επέμβαση.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση της πρόπτωσης του ορθού μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς μοιάζει με άλλες καταστάσεις, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται διαφορετικές διαγνωστικές μέθοδοι:

• Δακτυλική εξέταση ορθού – ο γιατρός εκτιμά τη μυϊκή ισχύ χρησιμοποιώντας το δάχτυλο
• Ηλεκτρομυογράφημα του πρωκτού – ανιχνεύονται ενδεχόμενες νευρικές βλάβες
• Μανιομετρία – καταγράφεται η πίεση των μυών μέσω ειδικού καθετήρα
• Διορθικό υπερηχογράφημα – αξιολογούνται οι ιστοί και οι μύες της περιοχής
• Δοκιμασία καθυστέρησης πελματιαίου νεύρου – εξετάζεται η λειτουργία των νεύρων που εμπλέκονται στην αφόδευση
• Προκτογραφία – μαγνητική τομογραφία ή ακτινογραφία σε πραγματικό χρόνο κατά την αφόδευση
• Κολονοσκόπηση – επιθεώρηση του παχέος εντέρου για εντοπισμό παθολογιών
• Πρωκτοσιγμοειδοσκόπηση – τοποθετείται εύκαμπτος σωλήνας με κάμερα για ανίχνευση φλεγμονών ή νεοπλασιών
• Μαγνητική τομογραφία πυέλου – συνολική αξιολόγηση των πυελικών οργάνων
• Ακτινοσκόπηση κατώτερου πεπτικού με βάριο – αποτυπώνονται οι δομές και οι αλλαγές του εντέρου

Επιλογές θεραπείας: από απλή φροντίδα έως την χειρουργική αντιμετώπιση

Όταν η πρόπτωση εντοπιστεί έγκαιρα και είναι ήπια, συνήθως αρκούν απλά μέτρα όπως χρήση μαλακτικών κοπράνων, αύξηση της διατροφικής ίνας, και αν χρειαστεί, η προσεκτική επανατοποθέτηση του εντέρου εντός πρωκτού με τα χέρια. Στα παιδιά, το πρόβλημα συχνά επιλύεται αντιμετωπίζοντας την αιτία, όπως την δυσκοιλιότητα ή τη διάρροια. Στους ενήλικες, όμως, όταν η μυϊκή λειτουργία δεν επανέλθει, κατά κανόνα απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Χειρουργικές λύσεις

Όταν κριθεί απαραίτητη η επέμβαση, ο γιατρός θα προτείνει την πλέον κατάλληλη μέθοδο, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, τη γενική κατάσταση υγείας και το μέγεθος της πρόπτωσης. Οι συνηθέστερες επεμβάσεις είναι οι εξής:

• Ορθοπείξη – το ορθό στερεώνεται στο τοίχωμα της λεκάνης με ράμματα ή πλέγμα, συνήθως μέσω τομής στην κοιλιά και με τη βοήθεια κάμερας. Ενδείκνυται για σοβαρές περιπτώσεις υπό γενική αναισθησία, με την επιτυχία να ξεπερνά το 97%.
• Περινεϊκή χειρουργική τεχνική – προτείνεται σε ηλικιωμένους, ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο ή σε μικρές προπτώσεις. Μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπική αναισθησία και διακρίνεται σε δύο κύριες μεθόδους:
• Διαδικασία Altemeier – αφαιρείται το προπίπτον τμήμα του εντέρου και η συνέχεια επανασυνδέεται με τον πρωκτό. Υπάρχει η πιθανότητα επανεμφάνισης της πρόπτωσης.
• Διαδικασία Delorme – αφαιρείται μόνο ο βλεννογόνος, ενισχύεται το μυϊκό τοίχωμα και συρράπτεται στη ζώνη του πρωκτού, κατάλληλο για περιορισμένη πρόπτωση.

Πιθανοί κίνδυνοι μετά τη χειρουργική επέμβαση

• Αιμορραγία
• Λοίμωξη
• Διαταραχές στη σεξουαλική λειτουργία
• Απόφραξη του εντέρου ή πιο σοβαρή δυσκοιλιότητα
• Τραυματισμοί νεύρων ή γειτονικών οργάνων
• Επανεμφάνιση της πρόπτωσης, σε ποσοστό 2–5%

Φροντίδα μετά τη χειρουργική και επιστροφή στην καθημερινότητα

Μετά την επέμβαση, οι ασθενείς συνήθως παραμένουν στο νοσοκομείο για πολύ σύντομο διάστημα, και συχνά αρκεί μια διανυκτέρευση. Αρχικά, η διατροφή περιλαμβάνει υγρά, με σταδιακή επιστροφή σε κανονικό φαγητό. Ο ιατρός ελέγχει την αποκατάσταση της φυσιολογικής αφόδευσης. Για να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής ή δυσκοιλιότητας, συστήνεται επαρκής πρόσληψη νερού, διατροφή πλούσια σε ίνες και, εφόσον χρειαστεί, χρήση μαλακτικών κοπράνων. Η πλήρης επιστροφή στην κανονικότητα επιτυγχάνεται συνήθως σε χρονικό διάστημα 4–6 εβδομάδων.

Τρόποι πρόληψης της πρόπτωσης και του επανεμφανισμού της

• Αποφύγετε την πίεση κατά την αφόδευση
• Καταναλώστε καθημερινά τουλάχιστον πέντε μερίδες λαχανικών και φρούτων για τη λήψη επαρκών φυτικών ινών
• Ενυδατώνεστε πίνοντας 6–8 ποτήρια νερό κάθε μέρα
• Διατηρήστε τακτική φυσική δραστηριότητα
• Παρακολουθείτε το σωματικό σας βάρος και να το ρυθμίζετε εφόσον είναι αναγκαίο
• Επανειλημμένη δυσκοιλιότητα πρέπει να εξετάζεται από τον ιατρό, ο οποίος μπορεί να προτείνει κατάλληλα μαλακτικά ή υπακτικά σκευάσματα
• Αποφεύγετε τη βαριά άρση αντικειμένων, γιατί αυξάνει την ενδοκοιλιακή πίεση

Τι είδους επιπλοκές ενδέχεται να προκύψουν

• Βλάβες ορθού, όπως έλκη ή αιμορραγία
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι δυνατή η επανατοποθέτηση του ορθού χειροκίνητα
• Διαταραχές της αιμάτωσης του εντέρου (στραγγαλισμός), που μπορεί να οδηγήσουν σε νέκρωση ιστών (γαγγραινώδης κατάληξη)
• Δυσκολία στον έλεγχο της αφόδευσης – περίπου το 50 έως 75% των πασχόντων εμφανίζει διαρροή αερίων ή κοπράνων
• Δυσκοιλιότητα

Η πρόπτωση του ορθού μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητική, ωστόσο η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση εξασφαλίζουν τις καλύτερες προϋποθέσεις για αποκατάσταση της ποιότητας ζωής.