Σαλμονέλωση: αίτια, συμπτώματα, παράγοντες κινδύνου, θεραπεία και πρόληψη

Η σαλμονέλωση είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που συνήθως προκαλείται από κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή επαφή με ζώα που φέρουν το βακτήριο. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μέσα σε 12 έως 96 ώρες από τη μόλυνση, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν μόνο μετά από μία εβδομάδα.

Συμπτώματα σαλμονέλωσης και περίοδος επώασης

Τα πρώτα σημάδια της σαλμονέλωσης συνήθως εκδηλώνονται από μισή έως τέσσερις ημέρες μετά την είσοδο του βακτηρίου στον οργανισμό. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από αρκετές ημέρες. Τα συνηθέστερα συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια, πυρετό, κοιλιακό άλγος και ναυτία. Στους περισσότερους ανθρώπους, τα συμπτώματα διαρκούν από μερικές ημέρες έως μία εβδομάδα και συνήθως υποχωρούν χωρίς ιατρική παρέμβαση.

Πότε χρειάζεται ιατρική συμβουλή;

Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν εντός μίας εβδομάδας, συστήνεται να επικοινωνήσετε με γιατρό. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν μολύνεται βρέφος, ηλικιωμένο άτομο ή άτομο με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Άμεση ιατρική φροντίδα απαιτείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Αίμα στα κόπρανα
• Υψηλός και παρατεταμένος πυρετός
• Σοβαρή αφυδάτωση (ελαττωμένη ούρηση, ξηροστομία, βυθισμένα μάτια)

Πιθανές επιπλοκές της σαλμονέλωσης

Κατά τη διάρκεια της σαλμονέλωσης, ο οργανισμός χάνει σημαντική ποσότητα υγρών, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για παιδιά, ηλικιωμένους και ευάλωτα άτομα. Σε μερικές περιπτώσεις εμφανίζονται πόνοι στις αρθρώσεις, γνωστοί ως αντιδραστική αρθρίτιδα, που μπορεί να διαρκέσουν μήνες. Επιπλέον, είναι πιθανές ενοχλήσεις κατά την ούρηση ή ερεθισμός στα μάτια.

Μικρός αριθμός λοιμώξεων μπορεί να εξελιχθεί σε βακτηριαιμία, προκαλώντας διάδοση σε όργανα και ιστούς. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι βακτήριοι ενδέχεται να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές, επηρεάζοντας τα μηνίγγια, τις καρδιακές βαλβίδες, τα οστά ή τα τοιχώματα των αγγείων.

Διαγνωστική διαδικασία για τη σαλμονέλωση

Ο γιατρός συνήθως θέτει τη διάγνωση με βάση την περιγραφή των συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις ζητούνται συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως ανάλυση κοπράνων ή αίματος. Συχνά μέχρι να ληφθούν τα αποτελέσματα, η υγεία του ασθενούς έχει ήδη βελτιωθεί. Εάν όμως η κατάσταση επιμένει, μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις.

Τρόποι αντιμετώπισης της σαλμονέλωσης

Η βασική μέθοδος θεραπείας είναι η αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών που έχουν χαθεί. Είναι σημαντική η επαρκής κατανάλωση νερού ή ειδικών διαλυμάτων ενυδάτωσης. Σε περιπτώσεις σοβαρής απώλειας υγρών λόγω έντονης διάρροιας, ο γιατρός ενδέχεται να χορηγήσει υγρά ενδοφλεβίως.

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για τη σαλμονέλωση. Αρκεί η ξεκούραση και η προσεγμένη διατροφή. Εφόσον τα συμπτώματα είναι έντονα ή παρατεταμένα, ο γιατρός ίσως προτείνει φαρμακευτική αγωγή κατά της διάρροιας. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ειδικά σε ασθενείς ευπαθών ομάδων, μπορεί να χρειαστεί αντιβιοτική θεραπεία.

Εστίες σαλμονέλωσης

Όταν πολλοί άνθρωποι εμφανίσουν σαλμονέλωση μετά από κατανάλωση του ίδιου μολυσμένου προϊόντος ή ποτού, μιλάμε για έξαρση της νόσου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι βασικές συστάσεις είναι οι εξής:

• Εντοπίστε το πιθανώς μολυσμένο προϊόν και αποφύγετε να το καταναλώσετε. Αν υπάρχει στο σπίτι σας, απορρίψτε το με ασφάλεια.
• Καθαρίστε σχολαστικά κάθε επιφάνεια και μαγειρικό σκεύος που ήρθε σε επαφή με το μολυσμένο τρόφιμο.
• Παρακολουθήστε προσεκτικά την υγεία σας και σε περίπτωση εμφάνισης διάρροιας, εμέτου ή πυρετού αναζητήστε ιατρική βοήθεια.

Σαλμονέλωση και εγκυμοσύνη

Οι έγκυες γυναίκες σπανίως προσβάλλονται από σαλμονέλωση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το βακτήριο μπορεί να περάσει στο αίμα (βακτηριαιμία), προκαλώντας επιπλοκές στην κύηση ή ακόμη και αποβολή, παρότι αυτό συμβαίνει σπάνια. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα μεταφοράς της λοίμωξης στο έμβρυο. Εάν το νεογνό παρουσιάσει σαλμονέλωση μετά τη γέννηση, μπορεί να εμφανίσει μηνιγγίτιδα, δηλαδή φλεγμονή των μηνίγγων στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο θηλασμός δεν απαγορεύεται όταν η μητέρα νοσεί, ωστόσο καλό είναι να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.

Προστασία από τη σαλμονέλωση

Για την αποφυγή της σαλμονέλωσης είναι απαραίτητο να ακολουθούνται μερικοί βασικοί κανόνες:

• Αποφύγετε την κατανάλωση ωμών ή μη επαρκώς ψημένων αυγών και κρέατος.
• Μην καταναλώνετε γαλακτοκομικά ή χυμούς που δεν έχουν παστεριωθεί.
• Μην πλένετε ωμό κοτόπουλο, κρέας ή αυγά πριν το μαγείρεμα, ώστε να περιορίσετε τη διασπορά βακτηρίων στον χώρο της κουζίνας.
• Πλένετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά, ενώ όταν είναι δυνατόν αφαιρέστε τη φλούδα τους.
• Εάν έχετε διάρροια ή κάνετε εμετό, αποφύγετε να προετοιμάζετε φαγητό για άλλους.
• Φυλάσσετε σωστά τα τρόφιμα – διατηρήστε τα σε ψυγείο πριν και μετά το μαγείρεμα.
• Πλένετε τα χέρια σας σχολαστικά με ζεστό νερό και σαπούνι πριν και μετά το φαγητό ή το μαγείρεμα.
• Φροντίζετε να διατηρούνται καθαρές οι επιφάνειες στην κουζίνα.
• Μην αφήνετε το ωμό κρέας να έρχεται σε επαφή με άλλα τρόφιμα ή να χρησιμοποιείτε τα ίδια σκεύη για ωμά και έτοιμα προϊόντα.
• Σιγουρευτείτε ότι το κρέας είναι καλά ψημένο, χρησιμοποιώντας θερμόμετρο τροφίμων.
• Πλύνετε τα χέρια σας αμέσως μετά την επαφή με ζώα, τα παιχνίδια ή τα αντικείμενά τους.

Σημεία αναφοράς για τη σαλμονέλωση

Οι σαλμονέλες είναι βακτήρια που προκαλούν εντερικές μολύνσεις μετά από κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή επαφή με ζώα μεταφορείς των βακτηρίων. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι διάρροια, κοιλιακός πόνος, πυρετός και ναυτία. Η διατήρηση επαρκούς ενυδάτωσης είναι ζωτικής σημασίας. Συνήθως η νόσος υποχωρεί από μόνη της σε 3 έως 7 ημέρες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί επιπλέον θεραπεία.

Διάρκεια επιβίωσης των σαλμονελών στο περιβάλλον

Οι σαλμονέλες μπορούν να παραμείνουν ενεργές σε επιφάνειες της κουζίνας ή άλλους οικιακούς χώρους μέχρι και 32 ώρες. Ένα άτομο που έχει προσβληθεί συνεχίζει να μεταδίδει τα βακτήρια όσο υπάρχουν στον οργανισμό του, γεγονός που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει από μερικές ημέρες έως και αρκετούς μήνες.