Στένωση αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης: συμπτώματα, αιτίες, θεραπεία

Η στένωση του σπονδυλικού σωλήνα αποτελεί πάθηση κατά την οποία περιορίζεται ο χώρος εντός των σπονδύλων. Αυτή η στένωση μπορεί να ασκήσει πίεση στο νωτιαίο μυελό και στα νεύρα που διατρέχουν τον σωλήνα, προκαλώντας έτσι διάφορους πόνους και ενοχλητικά συμπτώματα.

Ο σπονδυλικός σωλήνας είναι η περιοχή που φιλοξενεί το νωτιαίο μυελό, ο οποίος συνδέει τον εγκέφαλο με το υπόλοιπο σώμα. Η στένωση μπορεί να εμφανιστεί τόσο εντός του ίδιου του σωλήνα όσο και στα διαστήματα ανάμεσα στους σπονδύλους ή στα σημεία εξόδου των νεύρων προς άλλες περιοχές του σώματος. Όταν στενεύουν αυτά τα ανοίγματα, αυξάνεται η πίεση στο νωτιαίο μυελό ή τα εξερχόμενα νεύρα, με αποτέλεσμα να μπορεί να δημιουργηθεί αδυναμία, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή πόνος στα χέρια, στα πόδια ή στη μέση.

Τύποι στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα

Υπάρχουν διαφορετικές μορφές στένωσης, ανάλογα με το ποιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης έχει περιοριστεί ο χώρος:

• Στένωση αυχενικής μοίρας: ο περιορισμός εντοπίζεται στο κανάλι της αυχενικής περιοχής.
• Στένωση οσφυϊκής μοίρας: η συχνότερη μορφή, που αφορά το κάτω τμήμα της πλάτης.
• Στους σπάνιους τύπους εντάσσεται και η στένωση της θωρακικής (μεσαίας) μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Αίτια στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα

Η κύρια αιτία είναι η φθορά της σπονδυλικής στήλης λόγω ηλικίας, συχνά εξαιτίας αρθρίτιδας. Ο χόνδρος που καλύπτει τις αρθρώσεις των σπονδύλων διαβρώνεται με το πέρασμα του χρόνου, έτσι τα οστά τρίβονται μεταξύ τους και σχηματίζονται οστικές προεξοχές (οστεόφυτα) που επιδεινώνουν τη στένωση του σωλήνα. Η φλεγμονή μπορεί επίσης να πυκνώσει τους συνδέσμους ανάμεσα στους σπονδύλους, περιορίζοντας έτσι ακόμη περισσότερο τον χώρο για το νωτιαίο μυελό.

• Κήλες μεσοσπονδυλίων δίσκων: όταν ο δίσκος ρηγματώνεται, ασκεί πίεση σε νεύρα ή στο νωτιαίο μυελό.
• Κακώσεις: κατάγματα στη σπονδυλική στήλη ή τραυματισμοί στους συνδέσμους μπορούν να προκαλέσουν στένωση λόγω φλεγμονής ή ουλώδους ιστού.
• Όγκοι: η εμφάνιση όγκων στο εσωτερικό ή κοντά στη σπονδυλική στήλη μπορεί να συμπιέσει τα νεύρα.
• Νόσος Paget: αν τα οστά γίνονται ασυνήθιστα μεγάλα ή εύθραυστα, ο σπονδυλικός σωλήνας μπορεί να περιοριστεί.
• Υπερτροφία συνδέσμων: οι παχύτεροι και σκληρότεροι σύνδεσμοι καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο στο κανάλι.

Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η ηλικία άνω των 50 ετών. Αυξημένος κίνδυνος υπάρχει και σε όσους έχουν χειρουργηθεί στη σπονδυλική στήλη ή εμφανίζουν κληρονομική προδιάθεση. Σε νεαρότερες ηλικίες, η στένωση σχετίζεται με συγγενείς ανωμαλίες, σκολίωση ή τραύματα.

Κύρια συμπτώματα της στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα

Δεν παρουσιάζουν όλοι οι ασθενείς συμπτώματα, αλλά αν εμφανιστούν, τα συχνότερα είναι πόνος στην πλάτη, μούδιασμα και δυσκαμψία μυών.

• Ισχιαλγία: ο πόνος ακτινοβολεί από τη μέση προς τους γλουτούς και το πόδι, συχνά σαν αίσθηση ηλεκτρικής εκκένωσης.
• Σύμπτωμα πτώσης του άκρου ποδός: λόγω μυϊκής αδυναμίας, το πόδι σέρνεται κατά το περπάτημα ή δυσκολεύεστε να το ανυψώσετε.
• Δυσκολία στη στάση ή το βάδισμα: ο πόνος εντείνεται με ίσιο κορμό, επειδή αυξάνεται η πίεση στους σπονδύλους.
• Απώλεια ελέγχου ούρησης ή αφόδευσης: σε σοβαρές περιπτώσεις όπου τα νεύρα συμπιέζονται, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση.
• Μυελοπάθεια: έκπτωση στην κίνηση, με αδυναμία ή μούδιασμα σε χέρια, πόδια ή άλλα μέρη του σώματος.
• Sύνδρομο ιππουρίδας: πίεση στο κάτω τμήμα του νωτιαίου σωλήνα προκαλεί αναισθησία στο περίνεο, αδυναμία στα πόδια και απώλεια ελέγχου ούρησης ή αφόδευσης και χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της στένωσης

Κατά την αξιολόγηση, ο γιατρός συλλέγει το ιστορικό της πάθησης, ανιχνεύει παράγοντες κινδύνου και εξετάζει την ευαισθησία και τη λειτουργικότητα της σπονδυλικής στήλης. Συχνά ακολουθούν διαγνωστικές απεικονίσεις—ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία—ώστε να εντοπιστεί με ακρίβεια το σημείο και η έκταση της στένωσης ή τυχόν άλλες δομικές αλλοιώσεις.

• Μαγνητική τομογραφία: απεικονίζει μαλακούς ιστούς, δίσκους, συνδέσμους και πιθανή παρουσία όγκων.
• Αξονική τομογραφία: παρέχει τρισδιάστατες ακτινογραφικές εικόνες, που μπορούν να συνδυαστούν με σκιαγραφικό για εντοπισμό αλλοιώσεων στους χόνδρους ή οστά.

Τρόποι αντιμετώπισης της στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα

Η πλήρης ίαση δεν είναι εφικτή, ωστόσο οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν τα συμπτώματα μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και με διάφορα θεραπευτικά μέσα. Η επιλογή θεραπείας βασίζεται στη βαρύτητα των συμπτωμάτων και στο σημείο της βλάβης.

• Όταν τα ενοχλήματα είναι ήπια, προτείνεται τακτική παρακολούθηση από γιατρό και επαναλαμβανόμενος ιατρικός έλεγχος.
• Για την αντιμετώπιση του πόνου χρησιμοποιούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη, ασπιρίνη), που μειώνουν τη φλεγμονή και τον πόνο.
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά περιορίζουν τον χρόνιο πόνο.
• Ενέσεις κορτικοστεροειδών ελαττώνουν τη φλεγμονή, εφαρμόζονται όμως για μικρό διάστημα λόγω πιθανών παρενεργειών.
• Ισχυρά αναλγητικά (οπιούχα) συνταγογραφούνται μόνο για οξεία συμπτώματα και για περιορισμένο χρονικό διάστημα λόγω κινδύνου εξάρτησης.
• Τοπικές ενέσεις αναισθητικών (νευρικοί αποκλεισμοί) προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση.
• Μυοχαλαρωτικά συνιστώνται στην περίπτωση μυϊκών σπασμών.
• Αντιεπιληπτικά φάρμακα βοηθούν όταν υπάρχει νευρογενής πόνος λόγω βλάβης στα νεύρα.
• Η φυσιοθεραπεία—ιδιαίτερα οι ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεων—συμβάλλει στην ενίσχυση της πλάτης, απελευθερώνει τους σφιγμένους μύες και προάγει την ασφαλή κίνηση.

Χειρουργική θεραπεία

Σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα είναι σοβαρά ή παρεμποδίζουν το βάδισμα, η χειρουργική επέμβαση είναι μια επιλογή:

• Λαμινεκτομή: αφαιρείται τμήμα του σπονδύλου για να εξασφαλιστεί περισσότερος χώρος για τον νωτιαίο μυελό.
• Λαμινοπλαστική: τοποθέτηση μεταλλικού στηρίγματος στα αυχενικά σπονδυλικά τμήματα για δημιουργία επιπλέον χώρου.
• Λαμινοτομή: αφαίρεση μέρους του σπονδύλου ώστε να μειωθεί η πίεση.
• Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές: ελαχιστοποιούν τη βλάβη στους γύρω ιστούς και συχνά αποφεύγεται η σπονδυλοδεσία.
• Αποσυμπιεστική διαδικασία: εφαρμόζεται για αφαίρεση υπερτροφικών συνδέσμων στην οσφυϊκή μοίρα, όταν προκαλούν συμπίεση νεύρων.
• Σπονδυλοδεσία: συνένωση δύο ή περισσότερων σπονδύλων ώστε να ελαχιστοποιηθεί η κινητικότητα και να μειωθεί ο πόνος, εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που άλλες μέθοδοι έχουν αποτύχει, μειώνοντας όμως την ευκαμψία της σπονδυλικής στήλης.

Νεότερες θεραπευτικές μέθοδοι

Μια σχετικά πρόσφατη προσέγγιση είναι η τοποθέτηση διαχωριστικού εμφυτεύματος ανάμεσα στους σπονδύλους. Πρόκειται για μια μικρή συσκευή που μεγαλώνει το στενό χώρο και περιορίζει την πίεση στα νεύρα. Αυτή η τεχνική είναι ελάχιστα επεμβατική και δεν απαιτεί εκτεταμένο χειρουργείο.

Επιπλέον, εφαρμόζονται εμφυτεύσεις τεχνητών αρθρώσεων για σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης χωρίς να χάνεται η κινητικότητα. Τα πρώιμα αποτελέσματα είναι αισιόδοξα, ωστόσο η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα, ειδικά σε θεραπείες που περιλαμβάνουν βλαστοκύτταρα, απαιτεί περαιτέρω έρευνα.

Αυτοβοήθεια στο σπίτι

• Τακτικές ασκήσεις διατάσεων και ενδυνάμωσης βοηθούν στη διατήρηση της κινητικότητας και στην ανακούφιση του πόνου. Η άσκηση στο νερό ή μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα, όπως το περπάτημα ή η ποδηλασία, συστήνεται στους περισσότερους.
• Η χρήση ζεστών ή ψυχρών επιθεμάτων μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο. Η θερμότητα βελτιώνει τη ροή του αίματος και χαλαρώνει τους μυς, ενώ το ψύχος μειώνει τη φλεγμονή.
• Η σωστή στάση σώματος είναι ουσιαστική — προτιμήστε αναπαυτική καρέκλα, κοιμηθείτε σε σκληρό στρώμα και σηκώνετε αντικείμενα λυγίζοντας τα γόνατα αντί για τη μέση.
• Σε περιπτώσεις υπερβολικού βάρους, ακόμη και μικρή απώλεια κιλών αποφορτίζει τη σπονδυλική στήλη και μειώνει τα συμπτώματα.
• Βοηθητικές συσκευές—κορσές, βακτηρία ή περπατούρα—βελτιώνουν τις μετακινήσεις και μειώνουν την ενόχληση.
• Εναλλακτικές μέθοδοι, όπως το μασάζ, ο βελονισμός ή η χειροπρακτική θεραπεία, μπορούν να συμβάλλουν πρόσθετα στην ανακούφιση.

Πιθανές επιπλοκές

Εάν δεν γίνει αντιμετώπιση ή θεραπεία, τα συμπτώματα μπορεί να εξελιχθούν και να γίνουν μόνιμα. Οι συνηθέστερες επιπλοκές περιλαμβάνουν απώλεια αισθήσεων, αδυναμία, διαταραχές ισορροπίας και ακόμη και παράλυση, όπως και απώλεια ελέγχου της ούρησης ή αφόδευσης.

Τρόπος ζωής με στένωση του σπονδυλικού σωλήνα

Οι περισσότεροι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με στένωση παραμένουν ενεργοί, αν και συνήθως απαιτούνται προσαρμογές στις καθημερινές και κινητικές συνήθειες. Η τακτική μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα είναι σημαντική ανεξαρτήτως ηλικίας — προτείνονται ασκήσεις που εκτελούνται με ελαφρά κάμψη του κορμού ή μέσα στο νερό.

• Να διατηρείτε καθημερινή φυσική δραστηριότητα, έστω και με ελαφριές ασκήσεις, για αποφόρτιση της σπονδυλικής στήλης.
• Φροντίστε να κρατάτε φυσιολογικό σωματικό βάρος.
• Αλλάξτε θέση σώματος τακτικά και αποφύγετε την παρατεταμένη παραμονή σε μία στάση.
• Ξεκουραστείτε ή καθίστε όταν νιώθετε κόπωση.
• Εξασκηθείτε σε τεχνικές κίνησης που μειώνουν την επιβάρυνση της πλάτης και προλαμβάνουν τα συμπτώματα.

Περιορισμοί σε περιπτώσεις αυχενικής στένωσης

• Αποφύγετε την άρση ή τη μεταφορά βαρών.
• Μη συμμετέχετε σε δραστηριότητες με έντονο κραδασμό, όπως άλματα, τρέξιμο ή αθλήματα επαφής.
• Τηρείτε σωστή στάση, κάντε διαλείμματα κατά τη διάρκεια παρατεταμένης εργασίας ή χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών.
• Αποφύγετε το κάπνισμα, διότι επιβραδύνει την κυκλοφορία του αίματος και την αναγέννηση των ιστών.

Εξέλιξη και διάρκεια ζωής σε στένωση σπονδυλικού σωλήνα

Η πάθηση συνήθως εξελίσσεται αργά, συχνά μέσα σε πολλά χρόνια, χωρίς να είναι δυνατή η απόλυτη αναστολή της. Η συστηματική άσκηση, το υγιές σωματικό βάρος και η προσοχή κατά τις κινήσεις συμβάλλουν στη μείωση της εξέλιξης και στη διατήρηση της ποιότητας ζωής.

Η στένωση του σπονδυλικού σωλήνα δεν μειώνει το προσδόκιμο ζωής από μόνη της, ωστόσο αν αφεθεί χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές αναπηρίες ή σε απώλεια αυτονομίας λόγω έντονων πόνων ή δυσκολιών στην κίνηση.