Τενοντίτιδα: αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία

Η τενοντίωση αποτελεί μια διαταραχή κατά την οποία ο τένοντας υφίσταται βλάβη λόγω παρατεταμένης καταπόνησης, διατάσεων ή τραυματισμού. Οι τένοντες, που είναι ισχυροί ινώδεις ιστοί, συνδέουν τους μυς με τα οστά, διασφαλίζοντας την ομαλή κίνηση του σώματος. Όταν επηρεαστούν, οι τένοντες σταδιακά εκφυλίζονται και εξασθενούν, προκαλώντας έτσι πόνο, ευαισθησία ή και περιορισμό της κινητικότητας.

Αίτια εκδήλωσης της τενοντίωσης

Η τενοντίωση προκύπτει κυρίως εξαιτίας σταθερής μυοσκελετικής επιβάρυνσης ή επαναλαμβανόμενων κινήσεων που σχετίζονται με την εργασία, τον αθλητισμό ή τις καθημερινές δραστηριότητες. Αν και κάποιες φορές αρκεί ένας μεμονωμένος τραυματισμός, συνήθως το πρόβλημα αναπτύσσεται σταδιακά όταν οι τένοντες δεν προλαβαίνουν να αναρρώσουν μεταξύ των φορτίσεων.

Η τενοντίωση μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε τένοντα, ωστόσο συνηθέστερα εντοπίζεται σε περιοχές του αγκώνα, του ώμου, του πήχη, του καρπού, του γόνατος, της πτέρνας ή του ισχίου. Παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση του προβλήματος, πέρα από την υπέρμετρη άσκηση, είναι η λανθασμένη στάση σώματος ή ακατάλληλες συνθήκες εργασίας.

• Ενασχόληση με δραστηριότητες που απαιτούν επίμονα επαναλαμβανόμενες κινήσεις επί μακρό χρονικό διάστημα (π.χ. κηπουρική, καθάρισμα, βαφή, τένις, γκολφ, ξυλεία, πλέξιμο, σκι).
• Τραυματισμοί ή πολλαπλά μικροχτυπήματα.
• Υπερβολική σωματική καταπόνηση, κυρίως όταν οι τένοντες δεν είναι συνηθισμένοι σε τέτοιου είδους δραστηριότητα.

Παράγοντες κινδύνου

Αν και η τενοντίωση μπορεί να προσβάλει άτομα κάθε ηλικίας, εμφανίζεται συχνότερα σε ενήλικες και ειδικά μετά την ηλικία των 40 ετών. Όσο προχωρά η ηλικία, η ελαστικότητα των τενόντων μειώνεται, με αποτέλεσμα να καθίστανται πιο ευάλωτοι σε καταπονήσεις και ρήξεις.

• Επαναλαμβανόμενες μονότονες κινήσεις λόγω εργασίας ή αθλητικής δραστηριότητας (όπως η πληκτρολόγηση, ο επαγγελματικός αθλητισμός, η εργασία σε γραμμή συναρμολόγησης).
• Υπέρβαρο, που συνεπάγεται πρόσθετη επιβάρυνση στους τένοντες.
• Ορισμένες παθήσεις ή ορμονικές διαταραχές, όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα ή διαταραχές θυρεοειδούς αδένα.
• Σπανιότερα, λοιμώξεις έπειτα από δάγκωμα στο χέρι ή στα δάκτυλα.

Τένοντες που επηρεάζονται συχνότερα

Οι ακόλουθοι τένοντες είναι πιο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο τενοντίωσης:

• Στην εξωτερική πλευρά του αγκώνα.
• Στο στροφικό πέταλο του ώμου.
• Στα πλάγια του ισχίου.
• Στον Αχίλλειο τένοντα πίσω από τη γάμπα κοντά στην πτέρνα.
• Στον τένοντα της επιγονατίδας, μπροστά από το γόνατο (συνδέοντας την επιγονατίδα με την κνήμη).

Συνήθεις θέσεις τενοντίωσης

• Στη βάση του αντίχειρα
• Στον αγκώνα
• Στη περιοχή του ώμου
• Στο πλάι του ισχίου
• Στο γόνατο
• Στην πτέρνα (Αχίλλειος τένοντας)

Σημαντικές μορφές τενοντίωσης

Τενοντίωση επιγονατιδικού τένοντα

Συχνά συγχέεται με φλεγμονή της επιγονατιδικής περιοχής, όμως η τενοντίωση αποτελεί συνέπεια χρονίου εκφυλισμού και όχι φλεγμονής. Το ζήτημα εμφανίζεται μπροστά από το γόνατο, κυρίως μετά από έντονη άσκηση ή άλματα. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι η χαλαρότητα των συνδέσμων, σφιγμένοι μυς στο μηρό, πλατυποδία, υψηλή δραστηριότητα σε σκληρό έδαφος, καθώς και αυξημένο σωματικό βάρος.

Τενοντίωση στροφικού πετάλου

Κατά τη διάρκεια άθλησης ή εργασίας με τα χέρια σε ανυψωμένη θέση, οι τένοντες στον ώμο είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε βλάβη. Το πρόβλημα αυτό συχνά εμφανίζεται σε τενίστες και άτομα που ασκούνται με βάρη. Η τενοντίωση σε αυτή την περιοχή μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο, αδυναμία και περιορισμό στην ανύψωση του βραχίονα.

Επιπλέον μορφές τενοντίωσης

• Τενοντίωση Αχίλλειου τένοντα – περιοχή γάμπας κοντά στην πτέρνα.
• Τενοντίωση δικέφαλου βραχιονίου – συχνή σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα ή σε όσους εκτελούν συχνά κινήσεις πάνω από το ύψος των ώμων.
• Τενοντίωση ισχίου, μηρού και εξωτερικού σφυρού.
• Τενοντίωση έξω επικονδυλίου (αγκώνας τενίστα).

Συμπτώματα

• Συνεχής ή συχνός πόνος στην προσβεβλημένη περιοχή του τένοντα
• Περιορισμός της κινητικότητας – ειδικά σε δυσκαμψία ώμου (“παγωμένος ώμος”)
• Ελάττωση μυϊκής δύναμης
• Μειωμένη ποιότητα κινήσεων και αντοχή
• Οίδημα
• Αίσθηση καύσου ή τριβής/κράκισμα κατά την κίνηση της άρθρωσης
• Εμφάνιση ερυθρότητας και τοπικής θερμότητας

Στάδια εξέλιξης της τενοντίωσης

• Αρχικό στάδιο: Ο τένοντας αντιδρά στη φόρτιση χωρίς σοβαρές αλλοιώσεις∙ παρατηρείται ήπιος πόνος μετά τη δραστηριότητα.
• Μεσαίο στάδιο: Η αποκατάσταση του κολλαγόνου παρεμποδίζεται, εμφανίζεται δομική βλάβη στον τένοντα και ο πόνος επιμένει.
• Εκφυλιστικό στάδιο: Ξεκινά η καταστροφή των ιστών, αυξάνεται ο κίνδυνος ρήξης, ο πόνος γίνεται εντονότερος ή και σταθερός.

Διάρκεια αποκατάστασης

Η πλήρης ίαση ενός τένοντα μπορεί να διαρκέσει από μερικές εβδομάδες έως και έξι μήνες ή περισσότερο, ανάλογα με τη βαρύτητα της βλάβης και τη μέθοδο θεραπείας. Η συστηματική φροντίδα και η αποκατάσταση επιταχύνουν την επούλωση.

Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης τενοντίωσης

• Ξεκινήστε νέα δραστηριότητα με αργό ρυθμό και αυξήστε σταδιακά τη φόρτιση.
• Αποφύγετε υπέρμετρη χρήση δύναμης και επαναλαμβανόμενες μηχανικές κινήσεις.
• Δώστε προσοχή σε ενδείξεις δυσφορίας και διακόψτε για ανάπαυση ή αλλάξτε δραστηριότητα, μόλις εμφανιστούν συμπτώματα.

Θεραπευτικές επιλογές

Σε ήπιες περιπτώσεις, η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με απλά μέτρα στο σπίτι:

• Ανάπαυση ή μείωση της φυσικής επιβάρυνσης
• Τοποθέτηση πάγου στην πάσχουσα περιοχή για 15 έως 20 λεπτά μερικές φορές την ημέρα
• Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή εξειδικευμένων τοπικών γαληνικών
• Αποφυγή ασκήσεων ή κινήσεων που προκαλούν έντονο πόνο

Αν τα συμπτώματα επιμένουν, ενδείκνυται πρόγραμμα φυσικοθεραπείας. Εξειδικευμένος επαγγελματίας μπορεί να προτείνει ασκήσεις ενδυνάμωσης, επαναφοράς του εύρους κίνησης και σταθεροποίησης ή και τη χρήση ειδικών στηριγμάτων προστασίας του τένοντα.

Άλλες παρεμβάσεις που εφαρμόζονται κατά περίπτωση είναι ενέσιμες θεραπείες και μέθοδοι πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια, όπου με την έγχυση των κυττάρων που έχουν ληφθεί από το αίμα του ίδιου του ασθενούς, επιτυγχάνεται ταχύτερη επούλωση. Χειρουργική θεραπεία συνιστάται μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις που αποτυγχάνει η συντηρητική προσέγγιση.

Πώς να επισπεύσετε την επούλωση του τένοντα

• Αποφύγετε δραστηριότητες που προκαλούν πόνο ή έντονη καταπόνηση.
• Προσαρμόστε γρήγορα τη συμπεριφορά σας, ακούγοντας τα σημάδια που στέλνει το σώμα και αναπαύεστε όπου χρειάζεται.
• Ακολουθείτε πιστά το πρόγραμμα αποκατάστασης ασκήσεων.
• Σε περιπτώσεις που απαιτείται, συζητήστε με ειδικό για μάλαξη ή άλλες φυσικοθεραπευτικές μεθόδους.

Πότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε ειδικό

Επικοινωνήστε άμεσα με ιατρό εάν εκτός από τον αναμενόμενο πόνο παρατηρήσετε τις εξής καταστάσεις:

• Έντονο οίδημα, σοβαρή ερυθρότητα, τοπική αύξηση θερμοκρασίας
• Υψηλός πυρετός ή γενικό αίσθημα αδυναμίας
• Δυσκολία στην κίνηση της πάσχουσας περιοχής
• Πόνος που εντοπίζεται ταυτόχρονα σε πολλά σημεία του σώματος

Πώς να διαχειριστείτε την τενοντίωση στην καθημερινότητα

Αν και η χρόνια φλεγμονή ή ο εκφυλισμός των τενόντων απαιτεί προσπάθεια, δεν αποκλείει την ποιότητα ζωής. Πρέπει να προσαρμόζονται οι καθημερινές δραστηριότητες: τροποποιήστε το εργασιακό περιβάλλον, τα εργαλεία, τη στάση του σώματος και φροντίστε για τακτικά διαλείμματα. Στην άσκηση, δώστε βαρύτητα στη σωστή τεχνική και συμβουλευτείτε, αν χρειάζεται, εκπαιδευτή ή φυσιοθεραπευτή.

• Να κάνετε τακτικά διαλείμματα κατά τη διάρκεια εργασίας ή άσκησης.
• Στηριχτείτε σε εργονομικές λύσεις για να μειώσετε το φορτίο στους τένοντες.
• Ελέγχετε αν κάποια φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε επιβαρύνει τους τένοντες.
• Ενημερώστε τον ιατρό αν τα συμπτώματα εντείνονται ή εμφανιστούν νέα.

Συμπεράσματα

Η τενοντίωση είναι μια χρόνια, δυσάρεστη αλλά διαχειρίσιμη κατάσταση. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων προλαβαίνει σοβαρότερες επιπλοκές, ενώ η στοχευμένη αυτοφροντίδα και αποκατάσταση συμβάλλουν στη διατήρηση ενός φυσιολογικού τρόπου ζωής. Αν και η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει, οι περισσότεροι καταφέρνουν να επιστρέψουν με επιτυχία στις αγαπημένες τους δραστηριότητες.