Τίτλος στα ελληνικά (με φυσικότητα και ακρίβεια):Φαγούρα: τύποι, αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία**Ανάλυση επιλογών:** – Το «Tinimas» στα λιθουανικά σημαίνει φαγούρα ή κνησμός. Επιλέχθηκε το “φαγούρα” ως πιο οικείος και χρησιμοποιούμενος όρος για το ευρύ κοινό. Εναλλακτικά, σε ιατρικά πλαίσια θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί το «κνησμός». – «τύποι» για το rūšys, καθώς αποπνέει φυσικότητα στον ιατρικό/ενημερωτικό λόγο. – «αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία» ως καθιερωμένα στην ελληνική ιατρική πληροφορία.

Η συσσώρευση υγρών στο σώμα, γνωστή ως οίδημα, σχετίζεται με διάφορα προβλήματα υγείας. Η εντόπιση και η ένταση του οιδήματος πολλές φορές υποδεικνύουν τη βασική πάθηση που πρέπει να ελεγχθεί. Παρακάτω παρουσιάζονται οι συνηθέστερες αιτίες και τα συμπτώματά του, αλλά και οι βασικές αρχές διαχείρισης της κατάστασης.

Συχνότερες αιτίες οιδήματος

• Διαταραχές καρδιακής λειτουργίας – Όταν η καρδιά δεν αντλεί το αίμα αποτελεσματικά, το σώμα αρχίζει να συγκρατεί υγρά. Το οίδημα εμφανίζεται πιο συχνά στα κάτω άκρα, ενώ σε περιπτώσεις απότομης επιδείνωσης, τα υγρά ενδέχεται να συγκεντρωθούν στους πνεύμονες. Ειδικά βλάβες στη δεξιά πλευρά της καρδιάς, συνοδεύονται συχνά από πρήξιμο και στην κοιλιά.
• Ηπατικές παθήσεις – Σοβαρές ασθένειες όπως η κίρρωση οδηγούν σε μείωση των πρωτεϊνών του αίματος, κυρίως της αλβουμίνης. Αυτό δυσχεραίνει την απομάκρυνση υγρών από τους ιστούς, γεγονός που προκαλεί συσσώρευσή τους στην κοιλιά και τα πόδια.
• Νεφρικές παθολογίες – Καταστάσεις όπως το νεφρωσικό σύνδρομο ευθύνονται για έντονο πρήξιμο στα πόδια ή και σε ολόκληρο το σώμα.
• Εγκυμοσύνη – Ήπιο οίδημα στα κάτω άκρα αποτελεί συχνό φαινόμενο κατά τη διάρκεια της κύησης. Παρόλα αυτά, σοβαρότερες επιπλοκές, όπως η προεκλαμψία ή η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, μπορεί επίσης να εκδηλωθούν με πρήξιμο.
• Φάρμακα – Ορισμένα σκευάσματα, για παράδειγμα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη), αποκλειστές διαύλων ασβεστίου, κορτικοστεροειδή, κάποια φάρμακα για το σακχαρώδη διαβήτη και φάρμακα για νευρολογικά νοσήματα, αυξάνουν επίσης την πιθανότητα εμφάνισης οιδήματος. Τέτοιο οίδημα συνήθως είναι ήπιο και εντοπίζεται στα πόδια.
• Άλλες αιτίες – Πρήξιμο στον εγκέφαλο μπορεί να οφείλεται σε κρανιοεγκεφαλική κάκωση, χαμηλό νάτριο στο αίμα, παρατεταμένη έκθεση σε μεγάλο υψόμετρο, όγκους ή διαταραγμένη απορροή εγκεφαλικού υγρού. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται εγκεφαλικό οίδημα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του οιδήματος

Τα χαρακτηριστικά και οι εκδηλώσεις του οιδήματος διαφέρουν ανάλογα με την αιτία και τη θέση του. Ήπιο οίδημα, όπως αυτό που προκαλείται από τσίμπημα εντόμου, μπορεί να περάσει σχεδόν απαρατήρητο, ενώ μια βαρύτερη αλλεργική αντίδραση ενδέχεται να προκαλέσει εξάνθημα και σημαντικό πρήξιμο σε ολόκληρο το μέλος, συνοδεία πόνου και δυσκαμψίας.

Αλλεργικές αντιδράσεις σε τρόφιμα ή φάρμακα συνδέονται ενίοτε με πρήξιμο της γλώσσας ή του φάρυγγα, εξέλιξη που καθιστά την αναπνοή επικίνδυνα δύσκολη.

Το οίδημα των ποδιών όχι μόνο δυσχεραίνει το βάδισμα, αλλά, όταν είναι σοβαρό, μπορεί να αυξήσει σημαντικά το βάρος των άκρων και σε βάθος χρόνου να προκαλέσει διαταραχή στην αιμάτωση του δέρματος και δημιουργία ελκών.

Η συγκέντρωση υγρών στους πνεύμονες (πνευμονικό οίδημα) προκαλεί δύσπνοια και πιθανή μείωση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, ενώ συχνά συνυπάρχει βήχας.

Έχει ιδιαίτερη σημασία να παρατηρήσετε αν, πιέζοντας το πρησμένο σημείο, παραμένει για κάποιο χρονικό διάστημα ένα βαθούλωμα. Αυτό αναγνωρίζεται ως οίδημα με λακκούβα. Αντίθετα, όταν ο ιστός επανέρχεται άμεσα, πρόκειται για οίδημα χωρίς λακκούβα. Αυτές οι ενδείξεις βοηθούν τον ιατρό να εντοπίσει την αιτία.

Θεμελιώδεις αρχές αντιμετώπισης οιδήματος

Σε πρώτο στάδιο η θεραπεία στοχεύει στη διαχείριση της βασικής αιτίας που προκαλεί το οίδημα. Έτσι, αν το οίδημα σχετίζεται με αλλεργία, μπορεί να χορηγηθούν αντιαλλεργικά φάρμακα.

Σε περιπτώσεις όπου η συσσώρευση υγρών οφείλεται σε διαταραχή της απορροής (όπως απόφραξη αγγείου ή λεμφικού), η θεραπευτική προσέγγιση αποσκοπεί στην επαναφορά της φυσιολογικής ροής. Για παράδειγμα, αν το πρήξιμο στο πόδι αποδίδεται σε θρόμβο αίματος, ενδείκνυται η χρήση αντιπηκτικών φαρμάκων. Όγκοι που εμποδίζουν την κανονική κυκλοφορία αίματος ή λεμφικού υγρού μπορούν να αντιμετωπιστούν με χειρουργική, χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία.

Στα περιστατικά καρδιακής ανεπάρκειας ή ηπατικών παθήσεων, τα διουρητικά συμβάλλουν συχνά στη μείωση του οιδήματος, επιταχύνοντας την αποβολή περίσσιων υγρών μέσω των ούρων. Είναι επίσης σκόπιμο να περιοριστεί η πρόσληψη νατρίου μέσω της διατροφής.