Βαρεττοειδής οισοφάγος: συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Η κατάσταση Barrett του οισοφάγου συνήθως δεν προκαλεί έντονη ανησυχία, ωστόσο σε ορισμένους ασθενείς ενδέχεται να εμφανιστούν προκαρκινικές αλλοιώσεις κατά τη διάρκεια της νόσου. Αν και η πιθανότητα να αναπτυχθεί σοβαρός καρκίνος παραμένει ιδιαίτερα χαμηλή – λιγότερο από το 1% των πασχόντων διατρέχουν κίνδυνο για αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου – η τακτική παρακολούθηση παραμένει καίρια για τον έγκαιρο εντοπισμό μεταβολών και τη βέλτιστη αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Πιθανές επιπλοκές

Η Barrett του οισοφάγου σπανίως εξελίσσεται σε καρκίνο, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει κυτταρικές μεταβολές που αποκαλούνται δυσπλασία. Η παρουσία τέτοιων αλλοιώσεων αυξάνει την πιθανότητα καρκινογένεσης στην περιοχή του οισοφάγου. Επειδή τα πρώτα στάδια προκαρκινικών εξελίξεων συνήθως δεν συνοδεύονται από συμπτώματα, είναι σημαντική η συχνή παρακολούθηση του βλεννογόνου με ενδοσκοπικό έλεγχο.

Θεραπευτικές επιλογές για την Barrett του οισοφάγου

Στόχος της διαχείρισης είναι να αποτραπεί η περαιτέρω επιδείνωση και να προληφθούν πιθανές επιπλοκές. Η προσέγγιση βασίζεται στην ύπαρξη ή όχι προκαρκινικών μεταβολών, καθώς και στη συνολική υγεία του ασθενούς. Μπορούν να χορηγηθούν φαρμακευτικές αγωγές, να εφαρμοστούν ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, να γίνει χειρουργική παρέμβαση.

Απουσία δυσπλασίας

Όταν δεν διαπιστώνονται ενδείξεις προκαρκινικών κυττάρων στον βλεννογόνο, συστήνεται περιοδικός ενδοσκοπικός έλεγχος. Η διαδικασία πραγματοποιείται με την εισαγωγή εύκαμπτου ενδοσκοπίου με κάμερα μέσω του στόματος στο στομάχι. Συνήθως οι επανέλεγχοι πραγματοποιούνται κάθε 2 έως 3 χρόνια. Είναι πιθανό ο γιατρός να συστήσει φαρμακευτικές αγωγές κατά της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης όπως:

• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI), που μειώνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος και συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη ύφεση των συμπτωμάτων παλινδρόμησης. Παράλληλα προστατεύουν τον βλεννογόνο και ενίοτε ενισχύουν την επούλωση.
• Αντιόξινα, τα οποία εξουδετερώνουν άμεσα το ήδη παραγόμενο γαστρικό οξύ – ανακουφίζουν περιστασιακά τη δυσφορία από παλινδρόμηση, όμως συχνή χρήση μπορεί να προκαλέσει αυξημένη παραγωγή οξέος.
• Αναστολείς H2, που καταστέλλουν την έκκριση οξέος και συντελούν στη ταχύτερη ανάρρωση του βλεννογόνου σχεδόν στους μισούς ασθενείς.
• Προκινητικά, τα οποία βελτιώνουν την μετακίνηση της τροφής από το στομάχι προς το έντερο. Μπορεί να χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με αντιόξινα.
• Μπακλοφένη, μυοχαλαρωτικό φάρμακο που έχει τη δυνατότητα να μειώνει τα επεισόδια παλινδρόμησης.

Σε περιπτώσεις διαρκούς παλινδρόμησης που δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα, μπορεί να προταθούν χειρουργικές λύσεις, όπως διόρθωση διαφραγματοκήλης ή ενίσχυση του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα.

Δυσπλασία χαμηλού κινδύνου (ήπιας μορφής)

Σε ανίχνευση ενδείξεων ήπιας δυσπλασίας – όταν υπάρχουν ελάχιστα αλλοιωμένα κύτταρα αλλά τα περισσότερα παραμένουν υγιή – απαιτείται επανεξέταση κάθε 6 έως 12 μήνες. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να προταθεί τεχνική αφαίρεσης αλλοιωμένου ιστού με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους.

Δυσπλασία υψηλού κινδύνου

Όταν παρατηρούνται αλλοιώσεις υψηλού κινδύνου, που υποδηλώνουν σαφή προδιάθεση για κακοήθεια, συνήθως απαιτείται άμεση θεραπεία. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου προσαρμόζεται σε ατομικό επίπεδο και περιλαμβάνει:

• Ραδιοσυχνότητες μέσω ενδοσκοπίου, οι οποίες προκαλούν καταστροφή των παθολογικών κυττάρων διατηρώντας ανέπαφη την υγιή βλεννογόνο.
• Ενδοσκοπική εκτομή του βλεννογόνου, δηλαδή αφαίρεση της επιφανειακής στιβάδας που περιέχει αλλοιωμένα ή νεοπλασματικά κύτταρα· σε περίπτωση διάγνωσης καρκίνου, προηγείται υπερηχογραφικός έλεγχος ώστε να διαπιστωθεί αν η νόσος έχει επεκταθεί.
• Κρυοθεραπεία με ενδοσκόπιο, η οποία βασίζεται στη χορήγηση ψυκτικών αερίων για την εξάλειψη των αλλοιωμένων κυττάρων.
• Φωτοδυναμική θεραπεία, κατά την οποία φάρμακα ευαίσθητα στο φως σε συνδυασμό με λέιζερ στοχεύουν επιλεκτικά τα προβληματικά κύτταρα, προστατεύοντας τους υγιείς ιστούς. Η μέθοδος μπορεί να συνδυάζεται με άλλες τεχνικές.
• Χειρουργική αντιμετώπιση, όπου, σε σοβαρά προκαρκινικά ή κακοήθη ευρήματα, αφαιρείται το πάσχον τμήμα του οισοφάγου και πραγματοποιείται αναδόμηση με ιστό από το στομάχι ή το παχύ έντερο. Η πρόγνωση βελτιώνεται αισθητά εφόσον η επέμβαση γίνει σε αρχικό στάδιο.

Καθημερινή διαχείριση και φροντίδα στο σπίτι

Η μείωση της οισοφαγικής έκθεσης στο οξύ παραμένει βασικός στόχος και επιτυγχάνεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής:

• Τροποποιήστε τη διατροφή σας αποφεύγοντας λιπαρά τρόφιμα, σοκολάτα, πικάντικα πιάτα, μέντα και καφεΐνη, καθώς αυτοί οι παράγοντες συνήθως επιδεινώνουν την παλινδρόμηση.
• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης και το κάπνισμα.
• Επιδιώξτε απώλεια βάρους, ιδίως αν υπάρχει συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, αφού η αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση συμβάλλει στην παλινδρόμηση οξέος.
• Ανασηκώστε το προσκέφαλο του κρεβατιού κατά τη διάρκεια του ύπνου, ώστε να περιοριστεί η είσοδος οξέος στον οισοφάγο τη νύχτα.
• Προτιμήστε περισσότερα, μικρότερα γεύματα στη διάρκεια της ημέρας και αφήνετε να περάσουν τουλάχιστον 3 ώρες μετά το φαγητό πριν ξαπλώσετε.
• Λαμβάνετε όλα τα φάρμακα πίνοντας άφθονο νερό.