Γιατί ορισμένοι άνθρωποι έχουν αυξομειώσεις στη θερμοκρασία του σώματός τους κατά τη διάρκεια της ημέρας

Η θερμοκρασία του σώματος αποτελεί έναν από τους βασικούς δείκτες υγείας, όμως αρκετοί παρατηρούν ήπιες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ορισμένα άτομα αντιμετωπίζουν εντονότερες ή συχνότερες μεταβολές: το πρωί μπορεί να αισθάνονται πιο δροσερά, καθώς περνά η ημέρα η θερμοκρασία να αυξάνεται και το βράδυ να επιστρέφει στα αρχικά επίπεδα. Πού οφείλεται αυτό το φαινόμενο; Πρόκειται για φυσιολογικές μεταβολές ή απαιτούν ιατρική παρακολούθηση; Παρακάτω αναλύονται οι αιτίες, τα φυσιολογικά όρια, διαδεδομένες παρανοήσεις και οι βασικές οδηγίες για την παρακολούθηση της κατάστασης αυτής.

Μεταβολές της θερμοκρασίας σώματος: τι θεωρείται φυσιολογικό

Πριν επικεντρωθούμε στις αιτίες, είναι σημαντικό να κατανοηθεί πως η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος δεν παραμένει απόλυτα σταθερή. Μεταβάλλεται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, ανάλογα με το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας, τις ορμονικές μεταβολές ή το χρόνο της ημέρας. Στην ιατρική, ως φυσιολογικό εύρος θεωρούνται οι τιμές από 36,1 έως 37,2 βαθμούς Κελσίου, όμως εκτός από τον απόλυτο αριθμό, ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι μεταβολές που παρατηρούνται εντός της ημέρας.

Κιρκάδιος ρυθμός

Οι λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού διέπονται από τον λεγόμενο κιρκάδιο ρυθμό, έναν βιολογικό κύκλο που διαρκεί 24 ώρες και επηρεάζει αρκετές σωματικές διεργασίες. Η θερμοκρασία του σώματος συνήθως φτάνει το χαμηλότερο επίπεδο τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ κορυφώνεται αργά το απόγευμα ή το βράδυ. Πρόκειται για φυσιολογικό φαινόμενο, που συνδέεται με τις διακυμάνσεις στο μεταβολισμό και τα επίπεδα ορμονών, όπως η κορτιζόλη.

Φυσική δραστηριότητα και συναισθήματα

Οποιαδήποτε μορφή κίνησης ή συναισθηματική διέγερση, όπως άγχος, στρες ή ακόμα και χαρά, μπορεί προσωρινά να αυξήσει τη θερμοκρασία λόγω αυξημένης κυκλοφορίας του αίματος και παραγωγής αδρεναλίνης. Η ένταση αυτής της αντίδρασης διαφέρει από άτομο σε άτομο, με αποτέλεσμα κάποιοι να παρουσιάζουν εντονότερες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας τους.

Γιατί ορισμένοι παρουσιάζουν μεγαλύτερες μεταβολές στη θερμοκρασία;

Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται μικρές μεταβολές, σε κάποιον πληθυσμό παρατηρούνται εντονότερες ή περισσότερο ενοχλητικές διακυμάνσεις, που προκαλούν ανησυχία. Βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν είναι οι παρακάτω:

• Ιδιαίτεροι τρόποι αξιολόγησης: Άτομα που μετρούν συχνά τη θερμοκρασία, παρατηρούν περαιτέρω μεταβολές συγκριτικά με όσους δεν το κάνουν συστηματικά. Η αυξημένη ενασχόληση μπορεί να ενισχύσει μη ρεαλιστικές ανησυχίες.
• Ορμονικές μεταβολές: Σε γυναίκες συχνά παρατηρούνται αυξομειώσεις λόγω του εμμηνορυσιακού κύκλου. Κατά την ωορρηξία, η θερμοκρασία αυξάνεται περίπου 0,5 βαθμούς Κελσίου και παραμένει υψηλότερη μέχρι την έλευση της περιόδου.
• Χρόνιες παθήσεις και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά υγείας: Ορισμένοι παρουσιάζουν φυσικά μεγαλύτερες διακυμάνσεις, λόγω ευαισθησίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος ή χρόνιας φλεγμονής.
• Λοιμώξεις ή αντιδράσεις του ανοσοποιητικού: Κατά τη διάρκεια λοιμώξεων, ιδιαίτερα όταν ο οργανισμός πολεμά ιούς ή βακτήρια, η θερμοκρασία μεταβάλλεται και συνήθως αυξάνεται κυρίως το βράδυ ή σε φάσεις έντονου φλεγμονώδους φορτίου.
• Χρήση φαρμάκων: Ορισμένα φάρμακα, κυρίως εκείνα με ορμονική ή αντιφλεγμονώδη δράση, μπορεί να επηρεάσουν παροδικά τη ρύθμιση της θερμοκρασίας.

Άγχος και συναισθηματική κατάσταση

Η παρατεταμένη ψυχολογική ένταση και το στρες επηρεάζουν το νευρικό σύστημα, υπεύθυνο και για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Κάποιοι βιώνουν επεισόδια εφίδρωσης ή μικρούς, ανεξήγητους πυρετούς ως απόκριση σε τέτοιες καταστάσεις.

Αξίζει να ανησυχείτε όταν η θερμοκρασία αυξομειώνεται;

Όταν η διακύμανση παραμένει εντός των 1 βαθμών Κελσίου και δεν εντοπίζονται άλλα συμπτώματα, όπως έντονοι πόνοι, αδυναμία, δύσπνοια, εξανθήματα ή χρόνια εφίδρωση, συνήθως δεν συντρέχει λόγος ιατρικής παρέμβασης. Ορισμένες ενδείξεις ωστόσο απαιτούν προσοχή:

• Υψηλή ή συνεχώς αυξομειούμενη θερμοκρασία συνοδευόμενη από άλλα συμπτώματα – έντονο πονοκέφαλο, αναπνευστική δυσκολία ή διαταραχές επιπέδου συνείδησης.
• Ανησυχία σχετικά με νεαρά παιδιά, βρέφη ή ηλικιωμένους, καθώς η ρύθμιση της θερμοκρασίας τους είναι πιο ευαίσθητη.
• Θερμοκρασία που υπερβαίνει τους 38 βαθμούς Κελσίου ή παραμένει αυξημένη για αρκετές ημέρες χωρίς προφανή εξήγηση.
• Υφιστάμενες χρόνιες παθήσεις ή ταυτόχρονη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων.

Διαδεδομένοι μύθοι για τις διακυμάνσεις θερμοκρασίας

• Η θερμοκρασία πρέπει να διατηρείται πάντα σταθερή. Στην πραγματικότητα, η ημέρα χαρακτηρίζεται από φυσιολογικές διακυμάνσεις.
• Κάθε άνοδος θερμοκρασίας σημαίνει ασθένεια. Αν υπάρχει μόνιμη ή έντονη αύξηση χωρίς άλλη προφανή αιτία, τότε χρειάζεται διερεύνηση.
• Η μέτρηση της θερμοκρασίας στη μασχάλη δεν είναι αξιόπιστη. Αν και μπορεί να εμφανίζει χαμηλότερες τιμές σε σχέση με το στόμα ή το ορθό, συνήθως επαρκεί να παρακολουθείτε συνεχώς τις τιμές με τον ίδιο τρόπο.

Πώς να παρακολουθείτε και να διαχειρίζεστε καθημερινά τη θερμοκρασία σας

Το σημαντικότερο είναι να διατηρείτε ψυχραιμία και να αξιολογείτε ρεαλιστικά την κατάστασή σας. Εάν επιλέξετε να μετράτε τη θερμοκρασία, κάντε το πάντα στον ίδιο χρόνο της ημέρας και με τον ίδιο τρόπο, ώστε να έχετε αξιόπιστα δεδομένα για τις μεταβολές. Προτιμήστε θερμόμετρο καλής ποιότητας, και αποφεύγετε τη σωματική άσκηση, τη λήψη φαγητού ή το ζεστό ντους για τουλάχιστον μισή ώρα πριν από τη μέτρηση.

Συμβουλές για καθημερινή παρακολούθηση

• Μετρήστε τη θερμοκρασία το πρωί και το βράδυ, και αν είναι απαραίτητο καταγράψτε τα αποτελέσματα.
• Λάβετε υπόψη ότι κάθε άτομο έχει το δικό του φυσιολογικό επίπεδο θερμοκρασίας.
• Παρακολουθήστε τη συνολική κατάστασή σας – σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.
• Υιοθετήστε υγιεινές συνήθειες: επαρκής ξεκούραση, μείωση του άγχους και ισορροπημένη διατροφή βοηθούν στη σταθερότητα του νευρικού και ορμονικού συστήματος.

Πότε είναι απαραίτητη η ιατρική συμβουλή;

Εάν ανησυχείτε για τις συνεχείς ή συχνές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, ειδικά όταν αυτή ξεπερνά τους 38°C, επιμένει για αρκετές ημέρες ή συνοδεύεται από επιδείνωση της κατάστασης, πρέπει να αναζητήσετε ιατρική εκτίμηση. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν λοίμωξη ή άλλα ιατρικά ζητήματα, επομένως δεν πρέπει να αγνοηθούν.

Σύνοψη

Οι ημερήσιες μεταβολές της θερμοκρασίας του σώματος αποτελούν ως επί το πλείστον φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στους ρυθμούς της ημέρας, τη δραστηριότητα και τη συναισθηματική κατάσταση. Σε ορισμένα άτομα οι μεταβολές είναι περισσότερο εμφανείς, λόγω ιδιαίτερων, ορμονικών ή άλλων παραγόντων. Το ουσιώδες είναι να εστιάζετε στη γενικότερη αίσθηση υγείας σας, να μην αποδίδετε υπερβολική σημασία σε μεμονωμένες αυξήσεις και, εφόσον έχετε αμφιβολίες, να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας. Για ένα υγιές άτομο, οι ημερήσιες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας συνήθως δεν αποτελούν ένδειξη ασθένειας, όμως η προσοχή στο σώμα σας είναι πάντα χρήσιμη.