Ενδοκρινικές διαταραχές: είδη, αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία

Το ενδοκρινικό σύστημα ρυθμίζει την ισορροπία των ορμονών στον οργανισμό, με αποτέλεσμα οι διαταραχές του να επηρεάζουν διάφορες βασικές λειτουργίες. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ενδοκρινικές παθήσεις, κάθε μία με τα δικά της συμπτώματα και συνέπειες για το σώμα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι συχνότερες ενδοκρινικές νόσοι, με τα χαρακτηριστικά, τη διάγνωση και τις ιδιαιτερότητες της θεραπευτικής προσέγγισης.

Άλλες συχνές ενδοκρινικές παθήσεις

• Η ανεπάρκεια επινεφριδίων εμφανίζεται όταν τα επινεφρίδια παράγουν μικρότερη ποσότητα ορμονών, όπως κορτιζόλη ή αλδοστερόνη. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η έντονη κόπωση, οι πεπτικές διαταραχές, η ελάττωση των υγρών στο σώμα και μεταβολές στο δέρμα. Η νόσος του Addison ανήκει στις μορφές αυτής της διαταραχής.
• Η νόσος Cushing προκαλείται από υπερβολική παραγωγή ορμονών της υπόφυσης, με αποτέλεσμα τα επινεφρίδια να λειτουργούν υπερδραστήρια. Ανάλογη κατάσταση, γνωστή ως σύνδρομο Cushing, μπορεί να προκληθεί και ως παρενέργεια λήψης υψηλών δόσεων κορτικοστεροειδών.
• Οι διαταραχές ισορροπίας της αυξητικής ορμόνης έχουν ως αποτέλεσμα, όταν υπάρχει αυξημένη έκκριση από την υπόφυση, τα οστά και τα διάφορα μέλη του σώματος στα παιδιά να μεγαλώνουν ταχύτερα από το φυσιολογικό. Η αντίθετη κατάσταση, δηλαδή μειωμένη παραγωγή της ορμόνης, οδηγεί σε καθυστέρηση ανάπτυξης.
• Ο υπερθυρεοειδισμός προκύπτει όταν ο θυρεοειδής αδένας παράγει υπερβολικά πολλές ορμόνες, γεγονός που προκαλεί διαταραχές βάρους, αύξηση καρδιακού ρυθμού, υπερβολική εφίδρωση και νευρικότητα. Συνήθως αυτή η κατάσταση σχετίζεται με αυτοάνοσες αντιδράσεις, όπως στη νόσο του Graves.
• Ο υποθυρεοειδισμός συμβαίνει όταν η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών είναι μειωμένη, με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί έντονη κόπωση, δυσκοιλιότητα, ξηρό δέρμα ή καθυστερημένη ανάπτυξη στα παιδιά. Ορισμένες μορφές της διαταραχής αυτής είναι συγγενείς.
• Ο υποφυσισμός είναι πάθηση όπου η υπόφυση παράγει ελάχιστες ή καθόλου ορμόνες. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν διακοπή έμμηνου ρύσεως. Πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν διάφορες ασθένειες ή τραύματα.
• Τα σύνδρομα MEN1 και MEN2 συνιστούν σπανιότερα, κληρονομικά νοσήματα που χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη όγκων σε διαφορετικούς ενδοκρινείς αδένες όπως τον θυρεοειδή, τα επινεφρίδια και τους παραθυρεοειδείς, με συνέπεια συχνά την υπερπαραγωγή ορμονών.
• Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων, που παρεμποδίζουν τη φυσιολογική ωρίμανση και απελευθέρωση των ωαρίων. Αποτελεί επίσης μία από τις κύριες αιτίες υπογονιμότητας.
• Η πρόωρη έναρξη της εφηβείας αφορά την κατάσταση όπου οι σεξουαλικές ορμόνες εκκρίνονται πολύ νωρίς, οδηγώντας σε επιτάχυνση της σωματικής ωρίμανσης πριν την αναμενόμενη ηλικία.

Εξετάσεις και διαγνωστικές μέθοδοι

Όταν υπάρχουν ενδείξεις διαταραχών του ενδοκρινικού συστήματος, συνίσταται η επίσκεψη σε ενδοκρινολόγο. Συνήθως ζητούνται αιματολογικές ή εξετάσεις ούρων για τον προσδιορισμό των επιπέδων ορμονών. Σε περίπτωση ύποπτων όγκων ή οζιδίων, εφαρμόζονται επιπλέον απεικονιστικές μέθοδοι όπως ο υπέρηχος, η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία.

Συμπτώματα και συνήθεις μεταβολές στον οργανισμό

• Επίμονη κόπωση και αδυναμία
• Μεταβολές στον καρδιακό ρυθμό
• Αλλαγές στην όψη του δέρματος ή των ματιών
• Οστεοπόρωση και αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων
• Υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Ανεξήγητες μεταβολές στο σωματικό βάρος
• Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης ή ασβεστίου στο αίμα
• Δυσλειτουργίες του εμμηνορροϊκού κύκλου
• Υπογονιμότητα ή μείωση της libido

Προκλήσεις στη θεραπεία

Η αντιμετώπιση των ενδοκρινικών διαταραχών συχνά παρουσιάζει δυσκολίες, αφού η αλλαγή στα επίπεδα μίας ορμόνης ενδέχεται να επηρεάσει πολλά συστήματα του οργανισμού. Για τον λόγο αυτό ο ιατρός παρακολουθεί τακτικά τις εργαστηριακές τιμές και προσαρμόζει κατάλληλα τη φαρμακευτική αγωγή ή άλλες θεραπευτικές επιλογές.

Ενδοκρινικές παθήσεις και επιδράσεις στην καθημερινότητα

Η παραγωγή και η δράση των ορμονών διαμορφώνει όχι μόνο τη σωματική ανάπτυξη, αλλά και κρίσιμους τομείς της καθημερινής υγείας όπως το επίπεδο ενέργειας, τη διάθεση, τη γονιμότητα και τον μεταβολισμό. Οι ενδοκρινικές δυσλειτουργίες μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικούς παράγοντες, λοιμώξεις, αυτοάνοσες αντιδράσεις ή επιδράσεις του περιβάλλοντος. Αν παρουσιάζετε συχνά αίσθημα κόπωσης, αδυναμία ή άλλα από τα παραπάνω συμπτώματα, καλό είναι να συμβουλευτείτε ιατρό, καθώς αυτά ίσως σχετίζονται με διαταραχή ορμονικής ισορροπίας. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη παρέμβαση συμβάλλουν στη διαχείριση της νόσου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.