Οδοντικά σφραγίσματα: χρυσά, αμαλγάματος, σύνθετης ρητίνης, κεραμικά και άλλοι τύποι

Τα σύνθετα υλικά απομίμησης του χρώματος των δοντιών χρησιμοποιούνται ευρέως στη σύγχρονη οδοντιατρική, χάρη στη φυσική τους όψη και την ικανότητά τους να εναρμονίζονται με το χρώμα των φυσικών δοντιών. Οι σημερινές οδοντιατρικές εμφρακτικές ουσίες δεν παρέχουν μόνο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά ανταποκρίνονται και σε ποικίλες θεραπευτικές ανάγκες, όπως η συμπλήρωση τμημάτων δοντιού ή η αποκατάσταση του σχήματός του.

Πλεονεκτήματα των σύνθετων υλικών

• Αισθητική. Τα σύνθετα σφραγίσματα προσφέρουν εξαιρετική προσαρμογή στην απόχρωση των γειτονικών δοντιών, γεγονός που τα καθιστά κατάλληλα για τα μπροστινά ή γενικά εμφανή δόντια.
• Ανθεκτική σύνδεση. Τα συγκεκριμένα υλικά συνδέονται μικρομηχανικά με το δόντι, ενισχύοντας τη συνολική αντοχή του.
• Ευελιξία. Εκτός της απλής έμφραξης, τα σύνθετα μπορούν να αναδομήσουν φθαρμένα, σπασμένα ή αποτριμμένα δόντια.
• Διατήρηση δομής. Συχνά απαιτείται αφαίρεση μικρότερης ποσότητας υγιούς οδοντικού ιστού σε σχέση με τις εμφράξεις αμαλγάματος.

Μειονεκτήματα των σύνθετων υλικών

• Μικρότερη διάρκεια ζωής. Τα σύνθετα υλικά γενικά αντέχουν λιγότερο συγκριτικά με τα αμαλγάματα, περίπου πέντε έτη, ενώ μεγάλες κοιλότητες ή μεγάλη φόρτιση δαγκώματος μπορεί να μειώσουν περαιτέρω τη διάρκειά τους.
• Περισσότερο απαιτητική διαδικασία. Η εφαρμογή και η διαστρωμάτωση των σύνθετων απαιτούν περισσότερο χρόνο από τα παραδοσιακά αμαλγάματα.
• Πολλαπλές επισκέψεις. Σε περιπτώσεις inlay ή onlay, η θεραπεία ενδέχεται να απαιτήσει δύο ή και περισσότερες συνεδρίες.
• Κίνδυνος αποκόλλησης. Τμήματα συνθέτου υλικού ενδέχεται να σπάσουν, ειδικά σε συγκεκριμένα σημεία του δοντιού.
• Αυξημένο κόστος. Τα σύνθετα σφραγίσματα συχνά είναι ακριβότερα, συχνά με τιμή διπλάσια του αμαλγάματος.

Άλλοι τύποι εμφρακτικών που μιμούνται το χρώμα των δοντιών

Εκτός από τα σύνθετα υλικά, χρησιμοποιούνται και άλλες εκδοχές φυσικού χρώματος στα σφραγίσματα:

• Κεραμικά. Συνήθως αποτελούνται από πορσελάνη, προσφέροντας μεγαλύτερη αντοχή στους λεκέδες από τα σύνθετα. Η διάρκεια ζωής τους μπορεί να ξεπερνά τα 15 έτη, ωστόσο το κόστος τους πλησιάζει εκείνο του χρυσού.
• Υαλιονομερείς. Κατασκευάζονται από ακρυλικό και ειδικό γυαλί, συχνά εφαρμόζονται κάτω από τα ούλα ή σε δόντια παιδιών. Εκκρίνουν φθόριο, συμβάλλοντας στη προστασία από την τερηδόνα, αλλά φθείρονται και σπάνε ευκολότερα συγκριτικά με τα σύνθετα. Οι πιο σύγχρονες εκδοχές παρουσιάζουν βελτιωμένη ανθεκτικότητα, φτάνοντας επίπεδα ανάλογα με τα σύνθετα υλικά σε ορισμένες περιπτώσεις.

Χαρακτηριστικά των έμμεσων σφραγισμάτων

Τα εργαστηριακά σφραγίσματα, γνωστά ως inlay και onlay, δημιουργούνται σε οδοντοτεχνικό εργαστήριο από αποτύπωμα του δοντιού. Προτείνονται όταν η υπόλοιπη δομή του δοντιού δεν επαρκεί για απλή έμφραξη, χωρίς ωστόσο να είναι αναγκαία η τοποθέτηση στεφάνης.

Κατά την πρώτη επίσκεψη αφαιρούνται τα υπολείμματα και λαμβάνεται αποτύπωμα, ενώ το δόντι καλύπτεται με προσωρινό εμφρακτικό. Το μόνιμο πραγματοποιείται σε δεύτερη συνεδρία, αφότου έχει ολοκληρωθεί η παρασκευή του στο εργαστήριο.

Διαφορές μεταξύ inlay και onlay

• Inlay: καλύπτει αποκλειστικά την επιφάνεια μάσησης ανάμεσα στις οδοντικές κορυφές.
• Onlay: αγκαλιάζει μία ή περισσότερες κορυφές του δοντιού, γι’ αυτό συχνά ονομάζεται και μερική στεφάνη.

Τα συγκεκριμένα σφραγίσματα παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή, διάρκειας έως και 30 έτη, και μπορεί να παρασκευαστούν από σύνθετο υλικό, πορσελάνη ή χρυσό. Το onlay κατανέμει το φορτίο της μάσησης, προσφέροντας αυξημένη προστασία σε δόντια με μειωμένη αντοχή.

Υπάρχουν και απευθείας inlay ή onlay επιλογές, που διαμορφώνονται στο στόμα σε μία μόνο συνεδρία. Η επιλογή της κατάλληλης λύσης εξαρτάται από την εναπομείνασα οδοντική δομή και τις αισθητικές απαιτήσεις του ασθενούς, όπως εκτιμά ο οδοντίατρος.

Ρόλος και χρήση των προσωρινών σφραγισμάτων

Προσωρινά εμφρακτικά χρησιμοποιούνται σε διάφορες περιπτώσεις:

• Όταν η θεραπεία απαιτεί περισσότερες από μία συνεδρίες, για παράδειγμα πριν από τη μόνιμη χρυσή έμφραξη ή την κατασκευή inlay/onlay.
• Μετά από ενδοδοντική αγωγή (θεραπεία ριζικών σωλήνων).
• Για την προστασία ή ανακούφιση νευρούχου δοντιού.
• Σε επείγουσες περιπτώσεις, όπως αιφνίδιος οξύς πόνος.

Τα προσωρινά σφραγίσματα μπορεί να πέσουν ή να υποστούν βλάβη με το πέρασμα του χρόνου – προορίζονται για μικρό χρονικό διάστημα και απαιτείται άμεση αντικατάστασή τους με μόνιμη λύση. Η μη εγκαίρως αντικατάσταση αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων, φλεγμονής ή άλλων επιπλοκών.

Καθημερινή φροντίδα δοντιών με σφραγίσματα

Για τη διατήρηση μακροχρόνιας καλής κατάστασης των σφραγισμάτων, βασική παραμένει η συστηματική στοματική υγιεινή. Τακτικοί οδοντιατρικοί έλεγχοι, σωστό βούρτσισμα με φθοριούχο οδοντόκρεμα, χρήση νήματος και αντιμικροβιακού στοματικού διαλύματος μειώνουν τις πιθανότητες προβλημάτων. Εάν εμφανισθούν διαρροές στα σφραγίσματα, αισθηθείτε ευαισθησία, σπασίματα ή αιχμηρές άκρες, πρέπει άμεσα να συμβουλευτείτε τον οδοντίατρο. Ο ειδικός μπορεί να συστήσει ακτινογραφικό έλεγχο για να διαπιστώσει πιθανές βλάβες ή αδυναμία του σφραγίσματος.

Συχνές επιπλοκές μετά από σφράγισμα

Ευαισθησία και πόνος

Η αυξημένη ευαισθησία ή πόνος στα δόντια μετά την τοποθέτηση σφραγίσματος είναι συχνό φαινόμενο – μπορεί να εκδηλωθεί ως αντίδραση σε μεταβολές θερμοκρασίας ή πίεση. Συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αλλά αν διαρκέσει περισσότερο ή ενταθεί, ίσως χρειαστεί ειδική διαχείριση ή ακόμα και θεραπεία ριζικών σωλήνων.

Ορισμένες φορές οφείλεται σε ψήλο σφράγισμα, σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται επίσκεψη για διόρθωση. Όταν ο πόνος προκαλείται κατά τη δαγκωματιά και συνυπάρχει διαφορετικό είδος μετάλλου σε παρακείμενα δόντια, είναι συνήθως προσωρινός και φεύγει μόνος του.

Σε περιπτώσεις εκτεταμένης τερηδόνας ή σφράγισμα πολύ κοντά στον πολφό, μπορεί να εμφανιστεί πιο έντονη δυσφορία, που αν επιμείνει υποδεικνύει την ανάγκη περεταίρω θεραπείας.

Σπανίως, παρατηρείται διάχυτος πόνος που αντανακλάται και σε άλλα σημεία του στόματος, αλλά αυτό το φαινόμενο διαρκεί συνήθως έως δύο εβδομάδες.

Αλλεργικές αντιδράσεις σε σφραγίσματα

Μολονότι εξαιρετικά σπάνια, κάποιοι άνθρωποι ενδέχεται να εμφανίσουν αλλεργία στα αμαλγάματα, συνήθως λόγω υπερευαισθησίας στον υδράργυρο ή σε άλλα μεταλλικά στοιχεία. Η αντίδραση εκδηλώνεται συνήθως ως εξάνθημα ή κνησμός στο δέρμα. Σε περίπτωση αλλεργίας, προτείνεται μετάβαση σε επιλογές σφραγισμάτων διαφορετικής σύνθεσης.

Φθορά και απώλεια σφραγισμάτων

Οι πιέσεις κατά τη μάσηση ή το τρίξιμο των δοντιών, με τον καιρό, προκαλούν φθορά, αποκόλληση ή θρυμματισμό στα σφραγίσματα. Καθώς περνούν τα χρόνια, οι αποκαταστάσεις μπορεί να χάσουν τη στεγανότητά τους, επιτρέποντας τη διείσδυση μικροβίων και αυξάνοντας τον κίνδυνο τερηδόνας ή φλεγμονής. Ο τακτικός έλεγχος εντοπίζει έγκαιρα φθορές ή διαρροές, ώστε να γίνουν οι κατάλληλες διορθώσεις.

Μεγάλες ή επανειλημμένες εμφράξεις ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν το υπόλοιπο δόντι, απαιτώντας τελικά ανασύσταση με στεφάνη. Στα νέα σφραγίσματα πιθανές πρόωρες αποκολλήσεις οφείλονται σε ατέλειες της τοποθέτησης, ενώ στα παλιά σε χρόνια τερηδόνα ή φυσική φθορά του οδοντικού ιστού.

Ασφάλεια των αμαλγαμάτων

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν συζητήσεις σχετικά με το αν ο υδράργυρος που υπάρχει στα αμαλγάματα είναι επιβλαβής. Αν και το συγκεκριμένο μεταλλικό στοιχείο περιλαμβάνεται στη σύσταση, όταν αναμειγνύεται με χαλκό, άργυρο και άλλα μέταλλα δημιουργεί μία σταθερή ένωση που χρησιμοποιείται στην οδοντιατρική πάνω από έναν αιώνα. Η εμπειρία δείχνει πως τα αμαλγάματα είναι ασφαλή, ωστόσο κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να ανησυχούν για ενδεχόμενους κινδύνους.

Μέχρι σήμερα, οι μελέτες δεν έχουν τεκμηριώσει σύνδεση μεταξύ αμαλγαμάτων και σοβαρών ασθενειών. Σε κάθε περίπτωση, άτομα που είναι έγκυες, επιδιώκουν εγκυμοσύνη ή παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευαισθησία στον υδράργυρο, συστήνεται να συμβουλεύονται τον θεράποντα οδοντίατρο για εναλλακτικές επιλογές.