Οι συχνότεροι τύποι εξανθημάτων: είδη, συμπτώματα, αντιμετώπιση και άλλα

Τα εξανθήματα αποτελούν αλλαγές στην εμφάνιση ή την υφή του δέρματος που συνδέονται κατά κύριο λόγο με φλεγμονώδεις διεργασίες. Οφείλονται σε ποικίλους παράγοντες και παθήσεις, γι’ αυτό και παρουσιάζονται σε πολλές μορφές και τύπους.

Συχνότερα συμπτώματα εξανθήματος

Τα χαρακτηριστικά ενός εξανθήματος εξαρτώνται από την αιτία που το προκαλεί. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν συμπτώματα που εμφανίζονται συχνότερα:

• Δημιουργία φυσαλίδων
• Ερυθρότητα στο δέρμα
• Ξηρότητα ή απολέπιση
• Εξάνθημα που θυμίζει κνίδωση
• Οζώδεις βλάβες με υφή επίπεδη, ανυψωμένη ή γυαλιστερή
• Αίσθημα ανησυχίας, κνησμός ή και πόνος
• Οίδημα και φλεγμονή
• Εκτεταμένες περιοχές του δέρματος με αλλοιώσεις
• Κυκλικές ή δακτυλιοειδείς περιοχές εξανθήματος
• Λοίμωξη σε περιοχές όπου υπάρχει βλάβη του δέρματος

Αίτια εμφάνισης εξανθημάτων

Τα εξανθήματα προκαλούνται από εξωγενείς παράγοντες, περιβαλλοντική ευαισθησία ή υποκείμενες οργανικές καταστάσεις. Συχνότεροι παράγοντες είναι:

• Λοιμώξεις από ιούς ή βακτήρια
• Χρόνιες δερματικές παθήσεις όπως ψωρίαση ή έκζεμα
• Στρεσογόνες καταστάσεις
• Επαφή του δέρματος με ερεθιστικές ουσίες (όπως απορρυπαντικά, καλλυντικά, υφάσματα)
• Κληρονομική προδιάθεση για αλλεργίες ή ατοπικές νόσους
• Αλλεργικές αντιδράσεις σε φαρμακευτικές ουσίες
• Παθήσεις όπως η ηπατίτιδα Β ή C
• Σε αρκετές περιπτώσεις, η αιτία παραμένει άγνωστη

Είδη δερματικών εξανθημάτων

Διάφορες δερματοπάθειες ή οργανικές διαταραχές εκδηλώνονται με διαφορετικά είδη εξανθημάτων. Παρακάτω παρουσιάζονται οι πιο συνήθεις:

Έκζεμα

Ο όρος έκζεμα περιλαμβάνει μια ομάδα δερματικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από ερυθρότητα, ερεθισμό, απολέπιση και έντονο κνησμό. Η πιο συχνή μορφή του είναι η ατοπική δερματίτιδα, που προσβάλλει παιδιά και ενήλικες. Το έκζεμα εμφανίζεται συνήθως στα χέρια, στους αγκώνες εσωτερικά, πίσω από τα γόνατα και, στα παιδιά, στο πρόσωπο και το τριχωτό της κεφαλής. Δεν μεταδίδεται και οι εξάρσεις ενδέχεται να σχετίζονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες, χωρίς να αποτελούν άμεση αιτία.

Κνίδωση

Η κνίδωση εκδηλώνεται με ξαφνική εμφάνιση ερυθρών ή ωχρών φουσκωμάτων συνοδευόμενων από κνησμό. Συχνά σχετίζεται με αλλεργικές αντιδράσεις, τσιμπήματα εντόμων, μεταβολές θερμοκρασίας ή λοιμώξεις.

Δερματίτιδα εξ επαφής

Η δερματίτιδα εξ επαφής προκαλείται όταν το δέρμα έρθει σε επαφή με ερεθιστικά ή αλλεργιογόνα, όπως απορρυπαντικά, αρώματα ή χημικές ενώσεις. Τα κύρια συμπτώματα είναι ερυθρότητα, κνησμός και σε ορισμένες περιπτώσεις φυσαλίδες.

Δακτυλιοειδής κοκκιωμάτωση

Μια χρόνια κατάσταση που εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες με καλή γενική υγεία. Το εξάνθημα εμφανίζεται ως δακτυλιοειδής αλυσίδα από ερυθρούς οζίσκους, κυρίως στα χέρια, στους πήχεις ή στο πάνω μέρος των ποδιών. Κάποιες φορές προκαλεί φαγούρα, ενώ άλλα συμπτώματα είναι ασυνήθιστα.

Λειχήνας επίπεδος

Η πάθηση αυτή συχνά διαγιγνώσκεται στους ενήλικες μέσης ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από γυαλιστερούς, επίπεδους, γωνιώδεις οζίσκους με κοκκινωπό-ιώδες χρώμα, που συνήθως εμφανίζονται στους καρπούς, στις ποδοκνημικές, στις κνήμες, στον αυχένα ή στην πλάτη. Μπορεί ακόμα να επηρεάσει το στόμα, τα γεννητικά όργανα ή τα νύχια, ενώ συχνά δημιουργούνται συμπαγείς ομάδες οζιδίων ειδικά στα κάτω άκρα.

Ροδόχρους πιτυρίαση

Η ροδόχρους πιτυρίαση είναι σύνηθες και ήπιας μορφής εξάνθημα. Αρχικά εμφανίζεται μια μεγαλύτερη, ροζ και απολεπιζόμενη πλάκα στο στήθος ή την πλάτη, και ακολουθεί η εμφάνιση πολλών μικρότερων κηλίδων. Συχνά συνοδεύεται από κνησμό, ερυθρότητα και φλεγμονή και εκτείνεται σε στήθος, λαιμό, κοιλιά, μπράτσα ή μηρούς. Ο τρόπος εμφάνισης και εξάπλωσης ποικίλλει ανά άτομο.

Άλλες αιτίες

Εξανθήματα μπορεί να προκληθούν και από ιογενείς νόσους, όπως η ιλαρά ή η ανεμοβλογιά. Συνήθης αιτία αποτελεί και η ψωρίαση, μια χρόνια πάθηση όπου σε ορισμένες περιοχές σχηματίζονται παχιές ερυθρωπές ή κοκκινωπές πλάκες με άφθονες λεπιδώσεις. Κύριες περιοχές εντόπισης είναι τα γόνατα, η πλάτη, οι αγκώνες, το τριχωτό της κεφαλής και τα γεννητικά όργανα.

Διαδικασία διάγνωσης εξανθήματος

Η διάγνωση των εξανθημάτων συχνά είναι απαιτητική λόγω των πολλών πιθανών αιτίων. Για να γίνει ακριβής εκτίμηση, ο ιατρός εξετάζει τις αλλοιώσεις του δέρματος, λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό και, αν χρειαστεί, πραγματοποιεί πρόσθετους ελέγχους:

• Βιοψία δέρματος με λήψη μικρού δείγματος για ανίχνευση βακτηρίων ή ιών
• Εργαστηριακές εξετάσεις αίματος για συνολική εκτίμηση ή ανίχνευση αντισωμάτων
• Δοκιμές αλλεργίας (με δοκιμή νυγμού ή επιδερμιδικής επικάλυψης) με στόχο τον εντοπισμό πιθανών αλλεργιογόνων

Μέθοδοι θεραπείας εξανθημάτων

Η επιλογή της αγωγής εξαρτάται πρωτίστως από την αιτία. Συνήθεις τρόποι αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:

• Κρέμες και αλοιφές χωρίς άρωμα, εμπλουτισμένες με ενυδατικά συστατικά όπως κεραμίδια, γλυκερίνη ή παραφινέλαιο
• Φαρμακευτικά σκευάσματα με ή χωρίς ιατρική συνταγή, π.χ. κρέμες με βάση την υδροκορτιζόνη για ανακούφιση από τον κνησμό, την ερυθρότητα και το οίδημα
• Ισχυρότερα τοπικά ή συστηματικά κορτικοστεροειδή σε περιπτώσεις σοβαρής έκτασης
• Τοπικοί ανοσοτροποποιητές, που ρυθμίζουν την ανοσολογική αντίδραση και χρησιμοποιούνται σε ήπιες έως μέτριες μορφές εκζέματος
• Ενέσεις ενδοδερμικές ή ενδομυϊκές, οι οποίες εφαρμόζονται σε σοβαρά περιστατικά για ταχεία μείωση του κνησμού ή της φλεγμονής
• Φωτοθεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία σε περιπτώσεις όπου οι λοιπές θεραπείες δεν ενδείκνυνται. Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν ξηρότητα, κνησμό, υπέρχρωση ή ταχύτερη γήρανση του δέρματος, ενώ η θεραπεία γίνεται υπό ιατρική επίβλεψη
• Αντιισταμινικά ή παρόμοια φάρμακα, για την αντιμετώπιση του κνησμού και των αλλεργικών αντιδράσεων
• Ανοσοκατασταλτικές θεραπείες σε επίμονες και δύσκολα ελεγχόμενες περιπτώσεις

Πιθανές επιπλοκές

Συνήθως τα εξανθήματα αντιμετωπίζονται εύκολα χωρίς σημαντικά προβλήματα, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις ενδέχεται να παρουσιαστούν επιπλοκές όπως:

• Λοίμωξη του δέρματος, ιδιαίτερα σε περίπτωση συνεχούς ξυσίματος όπου δημιουργούνται ρωγμές και διευκολύνεται η είσοδος βακτηρίων ή άλλων παθογόνων
• Σοβαρή αλλεργική αντίδραση, όπου μαζί με το εξάνθημα ενδέχεται να εμφανιστεί επικίνδυνο οίδημα ή απόφραξη των αεραγωγών

Πρόληψη εξανθημάτων

Υπάρχουν πρακτικές που συμβάλλουν στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης εξανθημάτων ή στην αποφυγή υποτροπών, ιδίως σε περιπτώσεις ατοπικού εκζέματος:

• Μειώστε το καθημερινό σας άγχος
• Αποφύγετε μάλλινα ή τραχιά υφάσματα και ερεθιστικές χημικές ουσίες όπως σκληρά σαπούνια, έντονα απορρυπαντικά ή διαλύτες
• Φροντίζετε να ενυδατώνετε συστηματικά το δέρμα
• Προστατευθείτε από απότομες αυξομειώσεις θερμοκρασίας ή υγρασίας
• Αποφύγετε δραστηριότητες που προκαλούν έντονη εφίδρωση ή υπερθέρμανση του σώματος
• Εάν γνωρίζετε ότι έχετε αλλεργία σε συγκεκριμένες ουσίες, πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας μετά από επαφή μαζί τους