Βραδυκαρδία (αργός καρδιακός ρυθμός): συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Η βραδυκαρδία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο καρδιακός ρυθμός μειώνεται και καταγράφεται λιγότερο από 60 παλμούς το λεπτό. Αυτό υποδηλώνει ότι η καρδιά λειτουργεί με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με το φυσιολογικό, καθώς ο φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός στους ενήλικες κυμαίνεται συνήθως από 60 έως 100 παλμούς το λεπτό.

παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία της καρδιάς

Ο χαμηλός καρδιακός ρυθμός δεν αποτελεί πάντα απειλή για την υγεία. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της ξεκούρασης ή του ύπνου, η καρδιά επιβραδύνει φυσικά τον ρυθμό της και μπορεί να πέσει κάτω από τους 60 παλμούς το λεπτό. Άτομα που αθλούνται συστηματικά, ειδικά επαγγελματίες αθλητές, συχνά έχουν φυσιολογικά χαμηλότερο σφυγμό – μεταξύ 40 και 60 παλμών το λεπτό – και για αυτούς αυτό θεωρείται φυσιολογικό.

Ωστόσο, σε κάποιους ο αργός καρδιακός ρυθμός προκαλεί ανεπαρκή παροχή οξυγόνου στους ιστούς και τα όργανα. Συχνά αυτό είναι ένδειξη ότι το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς δεν λειτουργεί σωστά, οδηγώντας σε διάφορα συμπτώματα.

διαφορές μεταξύ βραδυκαρδίας και ταχυκαρδίας

Η βραδυκαρδία χαρακτηρίζεται από αργό καρδιακό ρυθμό, ενώ η ταχυκαρδία αφορά επιτάχυνση των παλμών (συνήθως άνω των 100 παλμών το λεπτό). Και οι δυο διαταραχές σχετίζονται με προβλήματα του καρδιακού ρυθμού, αλλά διαφέρουν ως προς τη συχνότητα των παλμών.

πώς λειτουργεί η καρδιά;

Η ανθρώπινη καρδιά αποτελείται από τέσσερις θαλάμους: δυο επάνω (κόλποι) και δυο κάτω (κοιλίες). Στον δεξιό άνω κόλπο υπάρχει ένας εξειδικευμένος σχηματισμός κυττάρων, ο φλεβοκόμβος, που παράγει ηλεκτρικά σήματα τα οποία προκαλούν τους παλμούς της καρδιάς. Εάν η δημιουργία ή μετάδοση αυτών των σημάτων επιβραδύνεται ή διακόπτεται, ο ρυθμός της καρδιάς μειώνεται.

μορφές και τύποι βραδυκαρδίας

• φλεβοκομβική βραδυκαρδία

  Η συνηθέστερη μορφή βραδύ καρδιακού ρυθμού. Όταν ο ρυθμός πέφτει κάτω από 60 παλμούς το λεπτό χωρίς να εμφανίζονται συμπτώματα, πιθανόν δεν απαιτείται θεραπεία. Η κατάσταση θεωρείται σοβαρότερη αν ο σφυγμός φθάσει κάτω από 40 παλμούς το λεπτό.

• φλεβοκομβική παύση

  Όταν ο φλεβοκόμβος δεν παράγει παροδικά ηλεκτρικά σήματα, η καρδιά μπορεί να χάσει έναν ή περισσότερους παλμούς. Αυτό προκαλεί συμπτώματα ιδίως σε περιπτώσεις παρατεταμένης ή συχνής απώλειας παλμών και ενδέχεται να δημιουργήσει επιπλοκές.

• νόσος του φλεβοκόμβου

  Όταν ο φλεβοκόμβος δεν λειτουργεί σωστά, ο ρυθμός της καρδιάς γίνεται μη σταθερός – μπορεί να είναι είτε αργός είτε ταχύς. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σύνδρομο νοσούντος φλεβοκόμβου.

• σύνδρομο ταχιβραδυκαρδίας

  Συχνά συνδέεται με κολπική μαρμαρυγή. Πρόκειται για διαταραχή που οφείλεται σε δυσλειτουργία του φλεβοκόμβου και εκδηλώνεται με εναλλαγές πολύ γρήγορου και πολύ αργού καρδιακού ρυθμού. Μπορεί να εμφανιστούν έκτακτοι παλμοί, ζάλη ή λιποθυμία, ενώ αυξάνει η πιθανότητα αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.

• κολποκοιλιακός αποκλεισμός

  Όταν η μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων από τον φλεβοκόμβο μπλοκάρεται, η καρδιά επιβραδύνει σημαντικά τον ρυθμό της.

συμπτώματα βραδυκαρδίας

Πολλοί με αργό σφυγμό αισθάνονται απολύτως υγιείς, ειδικά όσοι είναι δραστήριοι σωματικά. Αν όμως εμφανιστούν συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο ή αίσθημα πίεσης στην περιοχή του θώρακα
• Έντονη κόπωση
• Αίσθημα ‘χτύπων’ ή ανώμαλος καρδιακός ρυθμός
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Εξασθένιση μνήμης, σύγχυση, δυσκολίες συγκέντρωσης
• Ζάλη, αδυναμία ή επεισόδια λιποθυμίας
• Ευερεθιστότητα, εναλλαγές διάθεσης

πότε είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε γιατρό;

Εάν παρατηρήσετε πως ο καρδιακός σας ρυθμός είναι ασυνήθιστα αργός και ταυτόχρονα αισθάνεστε αδυναμία, λιποθυμία, θωρακικό πόνο ή άλλα ενοχλήματα, πρέπει να ζητήσετε ιατρική εκτίμηση χωρίς καθυστέρηση. Αυτό είναι ακόμη πιο κρίσιμο αν τα συμπτώματα εμφανίζονται αιφνίδια ή επιδεινώνονται ραγδαία:

• Επίμονος πόνος στο στήθος
• Αιφνίδια δυσκολία στην αναπνοή
• Ζάλη, αδυναμία ή επεισόδια λιποθυμίας

αιτίες αργού καρδιακού ρυθμού

Η βραδυκαρδία είναι δυνατόν να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως:

• Έλλειψη βασικών μεταλλικών στοιχείων, κυρίως ασβεστίου, μαγνησίου και καλίου
• Διατροφικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένης της νευρικής ανορεξίας
• Φλεγμονές στην καρδιά (μυοκαρδίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα)
• Λοιμώξεις, όπως φαρρυγγίτιδα από στρεπτόκοκκο, νόσος του Lyme ή του Chagas
• Ρευματικός πυρετός ή ρευματική καρδιοπάθεια
• Συγκεκριμένα φάρμακα όπως β-αποκλειστές, ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου, αντιαρρυθμικά, ηρεμιστικά, ναρκωτικές ουσίες
• Επεμβάσεις στην καρδιά ή ακτινοθεραπεία

ποιοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βραδυκαρδίας;

Η πιθανότητα εμφάνισης βραδυκαρδίας είναι μεγαλύτερη σε άτομα με προϋπάρχουσες καρδιοπάθειες λόγω των εξής παραγόντων:

• Μεγάλη ηλικία
• Υπέρταση
• Κάπνισμα
• Συχνή και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Υψηλά επίπεδα άγχους ή στρες
• Χρήση ψυχοτρόπων τρίτων ουσιών ή ναρκωτικών

διαγνωστικές μέθοδοι για τη βραδυκαρδία

Η διάγνωση της βραδυκαρδίας βασίζεται σε συγκεκριμένες εξετάσεις και κλινική εκτίμηση:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) για την καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς και την αναγνώριση αρρυθμιών
• Ημερήσια καταγραφή καρδιακού ρυθμού με holter
• Φορητός καταγραφέας επεισοδίων για τη λήψη δεδομένων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές
• Δοκιμή εναλλαγής θέσης σώματος για την αξιολόγηση της αντίδρασης της καρδιάς σε μεταβολές στάσης
• Δοκιμή κόπωσης με παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας
• Έλεγχος ύπνου για τη διερεύνηση ρόλου της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας στη βραδυκαρδία
• Εργαστηριακός έλεγχος αίματος για ηλεκτρολύτες, ορμόνες θυρεοειδούς και δείκτες καρδιακής βλάβης

τρόποι αντιμετώπισης της βραδυκαρδίας

Σε όσους δεν παρουσιάζονται συμπτώματα, η αντιμετώπιση ίσως δεν είναι απαραίτητη. Εάν η αιτία σχετίζεται με υπολειτουργία του θυρεοειδούς, προτεραιότητα έχει η αντιμετώπιση του υποκείμενου νοσήματος. Όταν τα αίτια εντοπίζονται στα φάρμακα, οι γιατροί πιθανόν να τροποποιήσουν τη δοσολογία ή να αλλάξουν αγωγή.

Αν ο καρδιακός ρυθμός γίνει επικίνδυνα αργός, ενδέχεται να προταθούν τα εξής:

• Φαρμακευτική αγωγή με ενδονοσοκομειακές ενέσεις (όπως ατροπίνη) για την επιτάχυνση του ρυθμού
• Χρήση προσωρινού βηματοδότη που διεγείρει εξωτερικά τη συστολή της καρδιάς
• Εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη κάτω από το δέρμα για διατήρηση σταθερού ρυθμού

τρόποι μείωσης της πιθανότητας εμφάνισης βραδυκαρδίας

• Συστηματικός προληπτικός έλεγχος
• Χρήση φαρμάκων μόνο με ιατρική οδηγία
• Τακτική σωματική δραστηριότητα
• Διατροφή χαμηλή σε λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη με έμφαση σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης
• Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
• Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης
• Αποφυγή καπνίσματος
• Μετριοπαθής κατανάλωση αλκοόλ

Σε περίπτωση που ήδη πάσχετε από καρδιακή νόσο, είναι σημαντικό να ακολουθείτε προσεκτικά τις οδηγίες του γιατρού και να αναφέρετε άμεσα οποιαδήποτε επιδείνωση ή νέο σύμπτωμα.

συνοπτικά

Η βραδυκαρδία, δηλαδή ο αργός καρδιακός ρυθμός, δεν είναι απειλητική για όλους, αλλά σε αρκετούς μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Εάν εμφανιστούν ανησυχητικά συμπτώματα όπως θωρακικός πόνος, δύσπνοια ή έντονη αδυναμία, είναι απαραίτητο να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια. Η βραδυκαρδία συχνά διαχειρίζεται με κατάλληλη ρύθμιση φαρμακευτικής αγωγής ή σε ορισμένες περιπτώσεις με τοποθέτηση βηματοδότη. Η φροντίδα της υγείας της καρδιάς σε καθημερινή βάση αποτελεί το βασικό μέσο πρόληψης αυτής της κατάστασης.