Εντερική απόφραξη και ανεφρακτική: συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Η απόφραξη του εντέρου αποτελεί μια σοβαρή ιατρική κατάσταση κατά την οποία κάποιο σημείο του εντέρου, είτε του παχέος είτε του λεπτού, μπλοκάρεται και εμποδίζει τη φυσιολογική διέλευση των τροφών και των αερίων. Αυτό συχνά οδηγεί σε αδυναμία αφόδευσης και αποβολής αερίων, διόγκωση της κοιλιάς και έντονο κοιλιακό άλγος.

τύποι απόφραξης του εντέρου

Ανάλογα με το σημείο στο οποίο προκύπτει η απόφραξη, οι γιατροί ξεχωρίζουν δύο κύριες μορφές: απόφραξη λεπτού εντέρου και απόφραξη παχέος εντέρου.

• Απόφραξη λεπτού εντέρου: Πάνω από το 80% των περιστατικών αφορά το λεπτό έντερο. Η εμπόδιση αποτρέπει την κίνηση της χώνευσης προς το παχύ έντερο, προκαλώντας λειτουργικές δυσχέρειες στην πέψη.
• Απόφραξη παχέος εντέρου: Εδώ η παρεμπόδιση εμποδίζει την αποβολή των κοπράνων, τα οποία συσσωρεύονται στο έντερο και μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω προβλήματα υγείας.

Ο κίνδυνος αυξάνεται ιδιαίτερα όταν η απόφραξη είναι πλήρης, καθώς ούτε τα υγρά, ούτε τα αέρια ή οι τροφές μπορούν να κινηθούν στο πεπτικό σύστημα, γεγονός που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Στην περίπτωση μερικής απόφραξης, η διέλευση είναι περιορισμένη αλλά παραμένει επικίνδυνη.

ψευδο-απόφραξη

Υπάρχουν περιστάσεις όπου δεν υπάρχει φυσικό εμπόδιο στο έντερο, αλλά η κινητικότητα επηρεάζεται λόγω διαταραχής στη λειτουργία των μυών ή των νεύρων του εντέρου. Ορισμένα φάρμακα, ιδιαίτερα ισχυρά παυσίπονα, μπορούν να συμβάλλουν σε αυτήν την κατάσταση.

πώς εμφανίζεται η απόφραξη του εντέρου;

Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με τον βαθμό απόφραξης, αλλά κύριο γνώρισμα αποτελεί ο έντονος κοιλιακός πόνος γύρω από τον ομφαλό και οι κράμπες. Συχνά παρατηρούνται τα εξής:

• Δυσκοιλιότητα
• Αδυναμία αποβολής αερίων
• Καταβολή ή έλλειψη όρεξης
• Ναυτία, εμετός
• Σκληρή, πρησμένη κοιλιά
• Διάρροια (σε περιπτώσεις μερικής απόφραξης)

Μπορεί να εμφανιστούν στοιχεία αφυδάτωσης, όπως σκουρόχρωμα ούρα και αυξημένος καρδιακός ρυθμός.

συμπτώματα σε παιδιά

Τα παιδιά εκδηλώνουν παρόμοια συμπτώματα με τους ενήλικες, αλλά μπορεί να εμφανίζουν λήθαργο, υπερβολικό κλάμα και να τραβούν τα πόδια προς την κοιλιά. Ενδέχεται να παρουσιαστεί αίμα στα κόπρανα, δυσκοιλιότητα ή εμετός με πρασινωπό ή κιτρινωπό χρώμα υγρού. Σε κάποιες περιπτώσεις ανεβαίνει και η θερμοκρασία.

αίτια απόφραξης του εντέρου

Τα αίτια που μπορεί να οδηγήσουν σε απόφραξη είναι ποικίλα:

• Στροφή ή περιτύλιξη του εντέρου (γνωστό ως συστροφή εντέρου), που μπορεί να είναι συγγενές ή να εμφανιστεί αργότερα στη ζωή.
• Φλεγμονή του εντέρου (όπως σε περιπτώσεις εκκολπωματίτιδας), που προκαλεί διόγκωση των τοιχωμάτων.
• Διείσδυση τμήματος του εντέρου μέσα σε άλλο (εισολκή), φαινόμενο που εμφανίζεται συχνότερα στα παιδιά.
• Δημιουργία συμφύσεων μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα, που περιορίζουν την κινητικότητα του εντέρου.
• Όγκοι ή νεοπλάσματα, ιδίως του παχέος εντέρου, τα οποία φράσσουν τη δίοδο των τροφών και των κοπράνων.
• Η ύπαρξη κήλης, στενώσεων λόγω φλεγμονής ή ακτινοθεραπείας επίσης δύναται να περιορίσει τη διέλευση.
• Βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία του εντέρου μπορεί να διακόψουν την αιμάτωση και, εάν τμήμα του εντέρου νεκρωθεί, να αποφράξει την κυκλοφορία.
• Κατάποση ξένων σωμάτων, όπως τρίχες, παιχνίδια ή ακόμη και χολόλιθοι, μπορεί να προκαλέσει απόφραξη.

τρόφιμα που ενδέχεται να προκαλέσουν απόφραξη

Αποφρακτικές καταστάσεις που προκαλούνται αποκλειστικά από τρόφιμα είναι σπάνιες και συχνά σχετίζονται με αργή πέψη λόγω άλλων ασθενειών, όπως υποθυρεοειδισμός ή αυτοάνοσα νοσήματα. Αναφέρονται περιστατικά από δαμάσκηνα, καρύδα, βερίκοκα και μπανάνες που μπορούν να οδηγήσουν σε απόφραξη.

παράγοντες κινδύνου

• Νόσος του Crohn
• Εκκολπωματίτιδα
• Κήλη
• Καρκίνος παχέος εντέρου, στομάχου ή ωοθηκών
• Προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα
• Ακτινοθεραπεία στην κοιλιά ή σε παρακείμενες περιοχές
• Μεταστάσεις στον εντερικό σωλήνα από καρκίνους των πνευμόνων, μαστού ή δέρματος

διαγνωστικές μέθοδοι για την απόφραξη του εντέρου

Για τη διάγνωση, ο γιατρός θα αξιολογήσει τα συμπτώματα, θα ζητήσει πληροφορίες για το ιατρικό ιστορικό, θα εξετάσει την κοιλιά για διόγκωση, ευαισθησία ή χαρακτηριστικούς ήχους. Ενδεχομένως θα πραγματοποιηθούν αιματολογικές εξετάσεις για επιβεβαίωση αφυδάτωσης ή φλεγμονής. Η διάγνωση συμπληρώνεται συχνά με απεικονιστικό έλεγχο.

απεικονιστικές εξετάσεις

• Ακτινογραφία κοιλίας: Μπορεί να απεικονίσει το σημείο απόφραξης ή διάτρηση εντέρου, αν και δεν παρέχει πάντα ασφαλή συμπεράσματα.
• Κλύσμα με βαριούχο ή αέρα: Εγχύεται σκιαγραφικό υγρό από το ορθό. Η εξέταση αυτή είναι χρήσιμη ειδικά στη διάγνωση και ταυτόχρονη αντιμετώπιση της εισολκής εντέρου στα παιδιά.
• Αξονική τομογραφία: Επιτρέπει την αναλυτική απεικόνιση των εντερικών τμημάτων και τον εντοπισμό της παρεμπόδισης.
• Υπερηχογράφημα: Εφαρμόζεται κυρίως στα παιδιά και δείχνει τη δομή του εντερικού σωλήνα με λεπτομέρεια.

αντιμετώπιση και θεραπεία

Η νοσηλεία είναι συχνά απαραίτητη για ασθενείς με απόφραξη του εντέρου. Η πλήρης απόφραξη απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μερικής απόφραξης μπορεί να εφαρμοστεί συντηρητική θεραπεία, με παρακολούθηση μέχρι την αποκατάσταση της εντερικής λειτουργίας. Η διαχείριση εξαρτάται από τη σοβαρότητα και το αίτιο.

• Ενυδάτωση: Χορηγούνται ενδοφλέβια υγρά και ηλεκτρολύτες για την αντιμετώπιση αφυδάτωσης.
• Φαρμακευτική αγωγή: Ενδέχεται να δοθούν φάρμακα κατά της ναυτίας, για τον έλεγχο του πόνου ή για τη θεραπεία λοιμώξεων μέσω ενδοφλέβιας οδού.
• Ρινογαστρικός σωλήνας: Εισάγεται ένα λεπτό σωληνάκι από τη μύτη στο στομάχι για την αφαίρεση υγρών και αερίων και την ελάττωση της ενόχλησης.
• Αναστολή σίτισης: Συχνά χρειάζεται προσωρινά διακοπή λήψης τροφής και υγρών από το στόμα, ώστε το έντερο να «ξεκουραστεί». Τα θρεπτικά συστατικά παρέχονται παρεντερικά.
• Τοποθέτηση στεντ: Σε ορισμένες περιπτώσεις, τοποθετείται ένας ειδικός σωλήνας για να κρατήσει το σημείο απόφραξης ανοικτό ώσπου να σταθεροποιηθεί η κατάσταση.
• Αποσυμφόρηση εντέρου: Με σωλήνα ή ενδοσκοπικά, όταν είναι απαραίτητο να μειωθεί η πίεση και να ανακουφιστούν τα συμπτώματα.

χειρουργική επέμβαση

Όταν η αιτία είναι όγκος, κήλη ή νέκρωση τμήματος του εντέρου, η χειρουργική αφαίρεση της αιτίας ή του προσβεβλημένου τμήματος είναι απαραίτητη. Σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται κολοστομία ή ειλεοστομία, όπου το άκρο του εντέρου οδηγείται στο κοιλιακό τοίχωμα και συνδέεται με εξωτερική σακούλα. Συχνά, όταν ο ασθενής αναρρώσει, γίνεται επανασύνδεση του εντέρου.

διαχείριση ψευδο-απόφραξης

Αυτή η κατάσταση συχνά υποχωρεί χωρίς παρέμβαση, αρκεί να εξασφαλιστεί σωστή χορήγηση υγρών και θρεπτικών συστατικών ενδοφλεβίως ή μέσω ρινογαστρικού σωλήνα και να παρακολουθούνται τα συμπτώματα.

ενδείξεις ανάρρωσης

Η μείωση της κοιλιακής διόγκωσης, η υποχώρηση του πόνου και η επαναφορά της δυνατότητας αποβολής αερίων ή κοπράνων αποτελούν ενδείξεις ότι η εντερική λειτουργία έχει αποκατασταθεί.

καθημερινές συμβουλές και πρόληψη

Σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο απόφραξης ή μετά από επεισόδιο, είναι κρίσιμο να τηρούν πιστά τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Προτείνονται τα ακόλουθα μέτρα:

• Επαρκής κατανάλωση υγρών
• Συχνή λήψη μικρών γευμάτων
• Πολύ καλό μάσημα κάθε μπουκιάς
• Αποφυγή ωμών φρούτων και λαχανικών, τροφών ή συμπληρωμάτων με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες
• Καθημερινή φυσική δραστηριότητα, τουλάχιστον για μισή ώρα

Πρέπει να τονιστεί ότι κάθε σοβαρό περιστατικό απόφραξης εντέρου χρήζει άμεσης ιατρικής εκτίμησης. Η έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών.

πιθανές επιπλοκές

• Σύνδρομο βραχέος εντέρου (μειωμένη απορρόφηση σημαντικών θρεπτικών συστατικών)
• Αποστήματα (συλλογές πύου στην κοιλιακή χώρα)
• Νέκρωση ιστών (στραγγαλισμός), όταν διακόπτεται η αιμάτωση του εντέρου με αποτέλεσμα τη γάγγραινα ή λοίμωξη
• Διάτρηση του εντέρου, που προκαλεί διαρροή των περιεχομένων στην περιτοναϊκή κοιλότητα και αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης
• Περιτονίτιδα, σοβαρή φλεγμονή του περιτοναίου που μπορεί να εξελιχθεί σε γενικευμένη λοίμωξη

βασικά σημεία

Η απόφραξη του εντέρου αποτελεί μια ιατρική επείγουσα κατάσταση, όπου το έντερο παύει να επιτρέπει τη διέλευση τροφής, υγρών ή αερίων. Τα πιο τυπικά συμπτώματα είναι η δυσκοιλιότητα, ο πόνος και η διάταση της κοιλιάς, καθώς και η ναυτία. Η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής φροντίδας είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή σοβαρών συνεπειών.