Σάρκωμα: συμπτώματα, τύποι, αιτίες, θεραπεία

Το σάρκωμα αποτελεί έναν ιδιαίτερα σπάνιο τύπο καρκίνου που προέρχεται από τον συνδετικό ιστό. Αντίθετα με τα συνηθέστερα καρκινώματα, τα σαρκώματα εμφανίζονται σε μέρη του σώματος όπου ο συνδετικός ιστός υποστηρίζει ή ενώνει άλλους ιστούς και όργανα. Συχνότερα αναπτύσσονται σε οστά, μύες, τένοντες, χόνδρο, νεύρα, λιπώδη ιστό ή αιμοφόρα αγγεία – κυρίως στα άνω και κάτω άκρα, χωρίς να αποκλείονται και άλλες περιοχές του σώματος.

Τύποι σαρκώματος

Περισσότερες από 50 διαφορετικές μορφές σαρκώματος έχουν αναγνωριστεί, ωστόσο διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα σαρκώματα μαλακών μορίων και τα οστικά σαρκώματα (οστεοσάρκωμα). Αν και συνολικά είναι σπάνιοι όγκοι, ορισμένοι τύποι εμφανίζονται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες.

Παράγοντες κινδύνου

Οι ακριβείς λόγοι που προκαλούν την εμφάνιση σαρκώματος δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι παράγοντες σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης του συγκεκριμένου καρκίνου:

• Οικογενειακό ιστορικό σαρκώματος
• Υφιστάμενη οστική νόσος γνωστή ως νόσος Paget
• Συγκεκριμένα γενετικά σύνδρομα, όπως νευροϊνωμάτωση, σύνδρομο Gardner, ρετινοβλάστωμα ή σύνδρομο Li-Fraumeni
• Προηγούμενη ακτινοθεραπεία

Συμπτώματα σαρκώματος

Σάρκωμα μαλακών μορίων

Η παρουσία σαρκώματος στα μαλακά μόρια συχνά παραμένει απαρατήρητη στα αρχικά στάδια, καθώς μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος. Το πρώτο σημάδι είναι συνήθως ένας ανώδυνος όγκος· όσο μεγαλώνει, ενδέχεται να πιέσει γειτονικά νεύρα ή μύες, προκαλώντας αίσθημα δυσφορίας, και σε ορισμένες περιπτώσεις δύσπνοια ή άλλα συμπτώματα.

Οστεοσάρκωμα

Τα σημεία του οστεοσαρκώματος συνήθως παρουσιάζονται πιο φανερά και νωρίτερα σε σχέση με άλλα σαρκώματα:

• Πόνος στο προσβεβλημένο οστό, διαλείπων ή συνεχής, που εντείνεται συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Οίδημα – συνήθως εμφανίζεται αρκετές ημέρες ή και αργότερα μετά την εμφάνιση του πόνου
• Χωλότητα όταν ο όγκος εντοπίζεται στο πόδι

Το οστεοσάρκωμα διαγιγνώσκεται συχνότερα σε παιδιά και εφήβους απ’ ό,τι σε ενήλικες. Επειδή οι νεότερες ηλικίες συχνά παρουσιάζουν πόνους και πρηξίματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη ή τραυματισμούς λόγω άσκησης, οστεοσάρκωμα μπορεί να συγχέεται με συνήθεις πόνους της ανάπτυξης. Αν ο πόνος σε ένα παιδί επιμείνει, επιδεινώνεται το βράδυ ή εντοπίζεται μόνο σε ένα άκρο, η επίσκεψη σε γιατρό είναι απαραίτητη. Οι ενήλικες με αντίστοιχα συμπτώματα θα πρέπει επίσης να ζητήσουν ιατρική συμβουλή χωρίς καθυστέρηση.

Διαγνωστικές εξετάσεις για σάρκωμα

Σε περίπτωση υποψίας για σάρκωμα, συνίσταται η διενέργεια πλήρων εξετάσεων. Τυπικά περιλαμβάνονται τα εξής:

• Δειγματοληψία κυττάρων από τον όγκο (βιοψία)
• Απεικονιστικές μέθοδοι: αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, υπέρηχος ή PET scan για την εκτίμηση της εξάπλωσης του όγκου
• Σπινθηρογράφημα οστών αν υπάρχει υποψία για οστεοσάρκωμα

Μέθοδοι θεραπείας σαρκώματος

Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο του σαρκώματος, το σημείο εμφάνισής του, το μέγεθος της διασποράς και από το αν ο καρκίνος έχει επεκταθεί πέρα από το αρχικό σημείο.

• Η χειρουργική επέμβαση στοχεύει στη ριζική αφαίρεση του όγκου. Στις περισσότερες περιπτώσεις οστεοσαρκώματος υπάρχει δυνατότητα αφαίρεσης των καρκινικών κυττάρων με διατήρηση του προσβεβλημένου άκρου.
• Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται για τη συρρίκνωση του όγκου πριν τη χειρουργική επέμβαση ή για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων που ίσως απομένουν μετά το χειρουργείο. Σε κάποιες περιπτώσεις αποτελεί την κύρια θεραπευτική επιλογή όπου η χειρουργική αντιμετώπιση δεν είναι δυνατή.
• Η χημειοθεραπεία χορηγείται συχνά συμπληρωματικά της χειρουργικής επέμβασης ή ως εναλλακτική, κυρίως όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία.
• Στοχευμένες θεραπείες χρησιμοποιούν φάρμακα ή εξειδικευμένες πρωτεΐνες του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να δρουν απευθείας στα καρκινικά κύτταρα, προφυλάσσοντας τους υγιείς ιστούς.
• Η ανοσοθεραπεία διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα για να βοηθήσει τον οργανισμό να αναχαιτίσει την ανάπτυξη και εξάπλωση του όγκου.

Επιβίωση και πρόγνωση σε σάρκωμα

Οι περισσότεροι ασθενείς με σάρκωμα μαλακών μορίων χαμηλής κακοήθειας θεραπεύονται πλήρως μόνο με χειρουργική αντιμετώπιση. Οι περιπτώσεις με πιο επιθετικούς ή πολύπλοκους όγκους παρουσιάζουν σαφώς δυσκολότερη ανταπόκριση στη θεραπεία.

Εφόσον το οστεοσάρκωμα δεν έχει εξαπλωθεί εκτός του σημείου προέλευσής του, οι πιθανότητες πλήρους ίασης κυμαίνονται μεταξύ 60 και 75 τοις εκατό. Η πρόγνωση είναι καλύτερη όταν ολόκληρος ο όγκος απομακρύνεται επιτυχώς με χειρουργική επέμβαση.