Η αρχική φράση στα λιθουανικά «Ar polimialgija reumatinė susijusi su smilkininiu arteritu?» στα ελληνικά σημαίνει: «Σχετίζεται η ρευματική πολυμυαλγία με την κροταφική αρτηρίτιδα;»Αναλυτική μετάφραση με προσαρμογή ορολογίας ιατρικού πεδίου: – «polimialgija reumatinė» = ρευματική πολυμυαλγία (καθιερωμένος ιατρικός όρος), – «smilkininiu arteritu» = κροταφική αρτηρίτιδα (ή γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, αλλά το πιο αναγνωρίσιμο στην Ελλάδα είναι το πρώτο), – Ερώτηση τύπου: «Σχετίζεται … με …;»**Τελικός τίτλος:** Σχετίζεται η ρευματική πολυμυαλγία με την κροταφική αρτηρίτιδα;

Η πολυμυαλγία ρευματική αποτελεί φλεγμονώδη νόσο που χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονο μυϊκό πόνο και δυσκαμψία στην κίνηση. Συνήθως επηρεάζει μεγάλες μυϊκές ομάδες, κυρίως στη περιοχή των ώμων, των ισχίων, του αυχένα, της πλάτης και των μηρών. Τα βασικά συμπτώματα συνήθως είναι πιο έντονα κατά τις πρωινές ώρες ή μετά από μακροχρόνια ανάπαυση, οπότε η κινητικότητα γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη. Ο πόνος εμφανίζεται συχνά απότομα και τείνει να μειώνεται μέσα στην ημέρα ή μετά την έναρξη της κίνησης.

Ποικιλία συμπτωμάτων

Η πολυμυαλγία ρευματική συνήθως εκδηλώνεται γρήγορα. Εκτός από τον ξεκάθαρα αισθητό μυϊκό πόνο, τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν:

• Έντονη δυσκαμψία στους ώμους και τα ισχία, ιδιαίτερα κατά το πρωινό ξύπνημα ή μετά από παρατεταμένη ακινησία
• Γενικό αίσθημα αδυναμίας
• Κόπωση και έλλειψη ενέργειας
• Αίσθημα γενικής κακουχίας
• Ήπιοι, διαλειμματικοί πυρετοί
• Απώλεια σωματικού βάρους

Κάποιοι μπορεί να αισθανθούν πόνο και στους μηρούς, εκτός από τους ώμους και τα ισχία. Ωστόσο, οι γάμπες, οι παλάμες και τα πέλματα συνήθως δεν επηρεάζονται, ενώ συχνά η νόσος ξεκινά από τη μία πλευρά του σώματος και στη συνέχεια εξελίσσεται συμμετρικά.

Ποιοι επηρεάζονται από την πολυμυαλγία ρευματική

Συχνότερα εμφανίζεται σε άτομα άνω των 50 ετών, ενώ οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ηλικία περίπου 70 ετών. Η συχνότητα είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σε συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες.

Η ακριβής αιτιολογία της νόσου δεν είναι επαρκώς διευκρινισμένη. Ενοχοποιούνται διαταραχές του ανοσοποιητικού, αλλαγές λόγω ηλικίας, κληρονομική προδιάθεση ή και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Σχέση πολυμυαλγίας ρευματικής με χρονική αρτηρίτιδα

Γύρω στο 10–20% των ατόμων με πολυμυαλγία ρευματική εμφανίζουν ταυτόχρονα συμπτώματα χρονικής αρτηρίτιδας (αρτηρίτιδα της κροταφικής αρτηρίας). Παράλληλα, τα άτομα με χρονική αρτηρίτιδα παρουσιάζουν συχνά και συμπτώματα πολυμυαλγίας ρευματικής. Η χρονική αρτηρίτιδα προσβάλλει κυρίως μεσαίου και μεγάλου μεγέθους αγγεία, κυρίως εκείνα που αιματώνουν την κεφαλή, δημιουργώντας κίνδυνο για επικίνδυνες επιπλοκές.

Συμπτώματα χρονικής αρτηρίτιδας

• Δυνατοί και επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι
• Αυξημένη ευαισθησία στο τριχωτό της κεφαλής
• Δυσάρεστες αισθήσεις στη γνάθο ή στο πρόσωπο, κυρίως κατά τη μάσηση
• Αλλαγές στην όραση, όπως θολή ή παραμορφωμένη εικόνα
• Αίσθημα αδυναμίας και κόπωση
• Πυρετός
• Απώλεια βάρους
• Νυχτερινή εφίδρωση
• Καταθλιπτική διάθεση και γενικό αίσθημα αδιαθεσίας

Διάγνωση της νόσου

Για τη διάγνωση της πολυμυαλγίας ρευματικής, ο ιατρός αξιολογεί τα συμπτώματα και προχωρά σε εξειδικευμένες αιματολογικές εξετάσεις για τον εντοπισμό δεικτών φλεγμονής. Συχνά ζητείται να αναφερθεί αν ο πόνος εντοπίζεται και στις δύο περιοχές των ώμων, αν η δυσκαμψία διαρκεί τουλάχιστον 45 λεπτά μετά το πρωινό ξύπνημα και αν υπάρχει νεοεμφανιζόμενος πόνος στα ισχία. Εξετάζονται οι αρθρώσεις για τυχόν οίδημα, χαρακτηριστικό άλλων φλεγμονωδών νοσημάτων.

Σε πολλούς ασθενείς πραγματοποιούνται επιπλέον εξετάσεις για τον αποκλεισμό της χρονικής αρτηρίτιδας. Εάν υπάρχει υποψία επιπλοκής, μπορεί να ληφθεί δείγμα ιστού από την κροταφική αρτηρία για εργαστηριακή ανάλυση.

Ομοιότητες με άλλες παθήσεις

Τα συμπτώματα της πολυμυαλγίας ρευματικής μπορεί να δυσκολεύουν τη διάκριση από άλλες νόσους όπως:

• Ρευματοειδή αρθρίτιδα
• Διάφορες λοιμώξεις
• Αγγειίτιδες (φλεγμονή αγγείων)
• Ορμονικές ή χημικές διαταραχές
• Μυοπάθειες
• Ογκολογικές παθήσεις

Συχνά συγχέεται με τη ινομυαλγία, η οποία όμως δεν είναι φλεγμονώδης νόσος. Έρευνες αναφέρουν ότι η ινομυαλγία σχετίζεται με δυσλειτουργία στην αντίληψη του πόνου από το νευρικό σύστημα. Ενώ και οι δύο καταστάσεις εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες, η ινομυαλγία αφορά ολόκληρο το σώμα και προκαλεί ευαισθησία σε διαφόρους ανατομικούς σημεία.

Η πολυμυαλγία ρευματική μπορεί να μπερδευτεί με ρευματοειδή αρθρίτιδα, όμως αυτή χαρακτηρίζεται από συχνό οίδημα αρθρώσεων και προσβάλλει κυρίως τις αρθρώσεις των χεριών, των γονάτων ή των ποδιών, ενώ η πολυμυαλγία εστιάζει κυρίως στους ώμους και τα ισχία.

Διαθέσιμες θεραπείες

Η αντιμετώπιση της πολυμυαλγίας ρευματικής στηρίζεται κυρίως σε χαμηλές δόσεις γλυκοκορτικοειδών (στεροειδή φάρμακα), που έχουν άμεση αντιφλεγμονώδη δράση και ανακουφίζουν γρήγορα από πονοκεφάλους και δυσκαμψία. Αυτά τα φάρμακα περιορίζουν τις φλεγμονώδεις διεργασίες και προστατεύουν τους ιστούς, ωστόσο αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό και αυξάνουν την πιθανότητα λοιμώξεων.

Η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής εξαρτάται από την ηλικία, τις συνυπάρχουσες παθήσεις και τα φάρμακα που λαμβάνει ήδη ο ασθενής. Είναι ουσιώδες να συζητούνται αναλυτικά οι ενδεχόμενες ωφέλειες και οι πιθανές παρενέργειες πριν ξεκινήσει η θεραπεία.

Τακτικές εξετάσεις αίματος εκτελούνται για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία και τον έγκαιρο εντοπισμό ανεπιθύμητων εξελίξεων. Αξιολογείται επίσης η λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων, καθώς και το επίπεδο σακχάρου στο αίμα, το οποίο μπορεί να διαφοροποιηθεί κατά τη διάρκεια της αγωγής. Η διάρκεια της θεραπείας συνήθως κυμαίνεται γύρω στο ένα έτος, αν και κάποιοι χρειάζονται στεροειδή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Η μακροχρόνια χορήγηση στεροειδών μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση, οπότε συστήνεται η παράλληλη λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D ώστε να διατηρηθεί η οστική πυκνότητα. Αν χρειαστεί, μπορεί να προστεθούν άλλα φάρμακα, όπως η μεθοτρεξάτη, ιδιαίτερα όταν τα στεροειδή δεν επαρκούν ή προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, προσφέροντας επιπλέον αντιφλεγμονώδη δράση.

Καθημερινότητα με πολυμυαλγία ρευματική

Η κινητικότητα και η αυτοεξυπηρέτηση μπορεί να περιοριστούν σημαντικά, καθώς ακόμη και απλές δραστηριότητες, όπως η υγιεινή, το ντύσιμο ή η μετακίνηση δυσκολεύουν. Πέρα από τη φλεγμονή, η πιο επικίνδυνη επιπλοκή παραμένει η χρονική αρτηρίτιδα, η οποία αν δεν διαγνωστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες στην όραση ή ακόμη και απειλή για τη ζωή.

Μακροχρόνια πρόγνωση

Οι περισσότεροι ασθενείς, με την κατάλληλη θεραπεία και τακτική παρακολούθηση, επιστρέφουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Συνήθως τα συμπτώματα περιορίζονται μέσα σε λίγες ημέρες, όμως η συνολική θεραπευτική διαδικασία διαρκεί ένα έτος ή και περισσότερο. Υπάρχει πιθανότητα υποτροπών, γι’ αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται χαμηλές δόσεις στεροειδών εφ’ όρου ζωής. Η νόσος δεν αυτοϊάται χωρίς θεραπεία.

Όσο πιο νωρίς τεθεί η διάγνωση και ξεκινήσει η συστηματική αγωγή με συνεχές monitoring, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα αποφυγής ή περιορισμού σοβαρών επιπλοκών.

Καθημερινές πρακτικές αυτοφροντίδας

• Ακολουθήστε τις οδηγίες του ιατρού και λαμβάνετε τα φάρμακα σταθερά
• Επιλέξτε ισορροπημένη και πλήρη διατροφή
• Εντάξτε φυσική δραστηριότητα, όπως περπάτημα, ασκήσεις σε νερό ή στατικό ποδήλατο
• Ξεκουραστείτε ανάλογα με τα επίπεδα κόπωσης
• Αξιοποιήστε βοηθητικά μέσα, αν υπάρχουν δυσκολίες σε πρακτικούς τομείς

Σημασία του τρόπου ζωής κατά τη θεραπεία

Κατά την περίοδο λήψης στεροειδών, συνιστάται η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, καθώς και το κάπνισμα, επειδή αυξάνουν την πιθανότητα οστεοπόρωσης. Η άσκηση, βασισμένη σε δραστηριότητες που ενισχύουν τις αρθρώσεις και η επαρκής λήψη βιταμίνης D και ασβεστίου, συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας των οστών.

Βασικά σημεία για την πολυμυαλγία ρευματική

Η πολυμυαλγία ρευματική εκδηλώνεται με έντονη πρωινή δυσκαμψία και πόνο στους ώμους και τα ισχία. Η έγκαιρη προσέγγιση στον ιατρό και η έναρξη θεραπείας είναι καίριας σημασίας, καθώς στο 10–20% των περιπτώσεων μπορεί να αναπτυχθεί χρονική αρτηρίτιδα, μια σοβαρή αγγειακή φλεγμονή με επικίνδυνες συνέπειες. Στους περισσότερους ασθενείς, η πιστή τήρηση του θεραπευτικού πλάνου και η διατήρηση σωματικής δραστηριότητας βοηθούν στη σημαντική ύφεση των συμπτωμάτων.