Διαταραχή Κροταφογναθικής Άρθρωσης: Αίτια, Συμπτώματα και Θεραπεία

Η έντονη ενόχληση στην περιοχή της γνάθου ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη διαταραχής της κροταφογναθικής άρθρωσης. Σε πολλές περιπτώσεις, τα συμπτώματα βελτιώνονται με απλές πρακτικές στο σπίτι, αν και ορισμένες φορές απαιτείται ιατρική υποστήριξη.

Τι είναι η διαταραχή της κροταφογναθικής άρθρωσης

Η κροταφογναθική άρθρωση, γνωστή και ως σύστοιχη άρθρωση της κάτω γνάθου, ενώνει την κάτω γνάθο με τα κροταφικά οστά εκατέρωθεν του κρανίου. Η λειτουργία αυτής της πολύπλοκης άρθρωσης επιτρέπει βασικές κινήσεις, όπως η ομιλία, το μάσημα, το χασμουρητό και το τραγούδι, απαιτώντας κίνηση της κάτω γνάθου πάνω-κάτω και πλευρικά.

Όταν η λειτουργία της άρθρωσης ή των παρακείμενων μυών διαταράσσεται, προκύπτει κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο δυσλειτουργίας της κροταφογναθικής άρθρωσης. Αν και χρησιμοποιείται συχνά η φράση “διαταραχή TMJ”, στην πραγματικότητα το TMJ αναφέρεται στην ίδια την άρθρωση, ενώ ο όρος διαταραχή TMJ περιγράφεται ως TMD.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης διαταραχής tmj

Η ακριβής αιτία που οδηγεί σε διαταραχή της κροταφογναθικής άρθρωσης δεν έχει διασαφηνιστεί πλήρως. Οι ειδικοί θεωρούν ότι τόσο οι ανωμαλίες της άρθρωσης όσο και οι διαταραχές των γύρω μυών συμβάλλουν στην εκδήλωση των συμπτωμάτων.

• Τραυματισμοί, όπως χτυπήματα στη γνάθο ή στον αυχένα, είναι δυνατόν να επηρεάσουν τη λειτουργία της άρθρωσης και των παρακείμενων μυών.
• Σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών ασκούν υπερβολική καταπόνηση στην άρθρωση, οδηγώντας σε φλεγμονή με το χρόνο.
• Αρθρίτιδα που εντοπίζεται στην κροταφογναθική άρθρωση μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, πόνο και ακαμψία.
• Η ένταση και το άγχος οδηγούν συχνά σε αύξηση της μυϊκής τάσης στο πρόσωπο και τη γνάθο, με αποτέλεσμα ακούσιο τρίξιμο των δοντιών ή σύσφιξη των μυών.
• Μετατόπιση του δίσκου ή των μαλακών ιστών της άρθρωσης μπορεί να διαταράξει την ομαλή κίνηση της γνάθου.

Έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες εμφανίζουν το πρόβλημα συχνότερα από τους άνδρες, ενώ εξετάζονται και διαφορές στη δομή και τη βιομηχανική της συγκεκριμένης άρθρωσης μεταξύ των δύο φύλων.

Συμπτώματα διαταραχής tmj

Η διαταραχή της κροταφογναθικής άρθρωσης συνοδεύεται συνήθως από έντονο αίσθημα δυσφορίας. Ο πόνος μπορεί να έχει προσωρινό χαρακτήρα ή να παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, επηρεάζοντας τη μια ή και τις δύο πλευρές του προσώπου. Συνήθως αφορά νεαρούς ενήλικες έως περίπου 40 ετών.

• Πόνος ή ευαισθησία στη γνάθο, στο πρόσωπο, γύρω από τα αυτιά, στον αυχένα ή στους ώμους.
• Περιορισμένη κίνηση της γνάθου που δυσχεραίνει το άνοιγμα του στόματος.
• Αίσθημα μπλοκαρίσματος ή «κλειδώματος» της γνάθου σε ανοιχτή ή κλειστή θέση.
• Ακουστικά φαινόμενα, όπως ήχοι “κλικ” ή τριξίματος κατά την κίνηση της άρθρωσης, που ενίοτε συνοδεύονται από πόνο ή μπορεί να μην προκαλούν ενόχληση.
• Αίσθηση κόπωσης ή τάσης στους μυς του προσώπου.
• Δυσκολία κατά το μάσημα ή αιφνίδια αίσθηση ότι τα δόντια δεν ταιριάζουν πλέον σωστά μεταξύ τους.
• Οίδημα στην περιοχή του προσώπου.
• Οδοντικός πόνος, ενοχλήσεις στα αυτιά, κεφαλαλγίες, ημικρανίες, ζαλάδα, εμβοές.
• Αίσθημα υπερευαισθησίας ή μούδιασμα στα δάχτυλα, καθώς και πόνος σε ώμους και αυχένα.

Τρόποι διάγνωσης της διαταραχής tmj

Άλλα προβλήματα, όπως τερηδόνα, φλεγμονή ιγμορείων, ρευματικές ασθένειες ή νόσοι των ούλων, μπορούν να παρουσιάσουν παρόμοια κλινική εικόνα. Ο γιατρός καταγράφει προσεκτικά τα συμπτώματά σας και εξετάζει τις κροταφογναθικές αρθρώσεις για τυχόν ευαισθησία, δυσκαμψία, ή ασυνήθιστες κινήσεις.

Συνήθως ζητείται να ανοιγοκλείσετε το στόμα, ενώ αξιολογείται η κινητικότητα της γνάθου, η σύγκλιση των δοντιών και η κατάσταση των αντίστοιχων μυών. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται απεικόνιση με ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία για λεπτομερέστερη εκτίμηση της άρθρωσης και των μαλακών μορίων. Σε ειδικές περιστάσεις εφαρμόζεται ήπια επεμβατική τεχνική με κάμερα για άμεση παρατήρηση της περιοχής.

Εφόσον χρειαστεί, μπορεί να παραπεμφθείτε σε στοματογναθικό χειρουργό ή ορθοδοντικό για επιπλέον διαγνωστικό έλεγχο και καθορισμό της θεραπείας.

Πρακτικές αυτοβοήθειας στο σπίτι

Υπάρχουν μέτρα που προτείνουν οι ειδικοί τα οποία μπορείτε να εφαρμόσετε μόνοι σας για να μειώσετε τα συμπτώματα και να προστατεύσετε την άρθρωση της γνάθου.

• Χρήση μη συνταγογραφούμενων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως η ιβουπροφαίνη, για τη μείωση του πρηξίματος και των μυϊκών πόνων.
• Εφαρμογή εναλλάξ παγοκύστης στην πάσχουσα περιοχή για 10 λεπτά και στη συνέχεια ζεστής κομπρέσας ή υγρής πετσέτας για 5 λεπτά· επανάληψη αρκετές φορές ημερησίως.
• Κατανάλωση τροφών με απαλή υφή που μασιούνται εύκολα, όπως σούπες, πουρές, γιαούρτι, βρασμένα λαχανικά ή ψάρια. Προτείνεται να κόβετε τις τροφές σε μικρά κομμάτια και να αποφεύγετε σκληρά ή τραγανά τρόφιμα που απαιτούν έντονο μάσημα ή μεγάλες μπουκιές.
• Περιορισμός κινήσεων που καταπονούν τη γνάθο, όπως παρατεταμένο χασμουρητό, φωνές ή χρήση τσίχλας.
• Επαγρύπνηση στη στάση του σώματος – αποφεύγετε να στηρίζετε το πηγούνι στην παλάμη, μην κρατάτε το τηλέφωνο μεταξύ ώμου και αυτιού και κάθεστε σε εργονομικά σωστή στάση για τη μείωση της έντασης σε πρόσωπο και αυχένα.
• Διατηρείτε τα δόντια ελαφρώς ανοιχτά για να χαλαρώσει η πίεση στην άρθρωση. Αν διαπιστώνετε οτι σφίγγετε τα δόντια κατά τη διάρκεια της ημέρας, τοποθετήστε τη γλώσσα ανάμεσα στα δόντια.
• Εφαρμόστε τεχνικές χαλάρωσης, μάλαξη του προσώπου ή εξειδικευμένες ασκήσεις εφόσον συστηθούν από ειδικό. Διαφορετικές μέθοδοι διαχείρισης άγχους ή βιοανάδρασης επίσης προσφέρουν βοήθεια.
• Σταματήστε να μασάτε στυλό, πάγο, νύχια ή τσίχλα και μην προσπαθείτε να ανοίξετε συσκευασίες ή να αφαιρέσετε ετικέτες από ρούχα χρησιμοποιώντας τα δόντια.
• Αλλάξτε τη στάση ύπνου – μην κοιμάστε μπρούμυτα, καθώς αυτή η θέση μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του TMJ.

Επιλογές θεραπείας

Εάν τα μέτρα αυτοβοήθειας δεν αποδώσουν, το επόμενο βήμα είναι η συζήτηση με τον ιατρό για επιπρόσθετες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

• Φαρμακευτική αγωγή: ο γιατρός ενίοτε συνταγογραφεί ισχυρότερα αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά φάρμακα ή αγχολυτικά, ειδικά εάν το στρες επιδεινώνει τα συμπτώματα.
• Χρήση νάρθηκα ή προστατευτικού επιθέματος: ο οδοντίατρος πιθανόν να προτείνει ειδικό πλαστικό νάρθηκα, ο οποίος εμποδίζει την άμεση επαφή των οδοντικών επιφανειών και ελαττώνει την πίεση στην άρθρωση της γνάθου. Ορισμένα προστατευτικά φοριούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας, άλλα μόνο στον ύπνο.
• Ορθοδοντική θεραπεία ή αποκατάσταση ελλειπόντων δοντιών με στεφάνες, γέφυρες ή ορθοδοντικά συστήματα συμβάλλουν στη βελτίωση της σύγκλεισης και στη μείωση των φορτίων στην άρθρωση.

Συμπληρωματικές μέθοδοι θεραπείας

Για ορισμένους ασθενείς ενδέχεται να χρειαστούν πρόσθετες θεραπευτικές τεχνικές:

• Ηλεκτρική διέγερση νεύρων με χαμηλής συχνότητας ρεύμα στην περιοχή της γνάθου για χαλάρωση των μυών και ανακούφιση από τον πόνο.
• Θεραπεία με υπερήχους (βαθιά θερμότητα) που συμβάλλει στη βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης και στον περιορισμό της ευαισθησίας.
• Υποδόριες ενέσεις τοπικού αναισθητικού ή αντιφλεγμονωδούς στα σημεία έντονης μυϊκής τάσης του προσώπου.
• Θεραπείες με ραδιοκύματα που ενισχύουν τη ροή αίματος στην άρθρωση και συμβάλλουν στη μείωση του πόνου.
• Διαδικασίες λέιζερ χαμηλής ισχύος για την ανακούφιση του πόνου και της φλεγμονής και τη βελτίωση της λειτουργικότητας της γνάθου.

Χειρουργικές παρεμβάσεις

Όταν όλες οι συντηρητικές προσεγγίσεις αποτύχουν, ενδέχεται να εξεταστεί το ενδεχόμενο χειρουργικής λύσης. Επειδή οι χειρουργικές επεμβάσεις έχουν οριστικό χαρακτήρα, συνιστάται πάντα η λήψη δεύτερης ιατρικής γνώμης και προσεκτική αξιολόγηση των κινδύνων πριν τη λήψη απόφασης.

• Η αρθροκέντηση είναι μια απλή διαδικασία κατά την οποία τοποθετούνται λεπτές βελόνες στην άρθρωση και ακολουθεί πλύση για απομάκρυνση τυχόν σωματιδίων ή μετακινημένου τμήματος του δίσκου.
• Η αρθροσκόπηση πραγματοποιείται μέσω μικρής τομής, με εισαγωγή οπτικού μηχανήματος που φέρει κάμερα στην άρθρωση. Αποτελεί ελάχιστα επεμβατική μέθοδο, όπου ο ιατρός μπορεί να αφαιρέσει φλεγμονώδεις ιστούς ή να αποκαταστήσει τη θέση του δίσκου, προσφέροντας γρηγορότερη ανάρρωση και μικρότερες ουλές.
• Σε περίπτωση εκτεταμένης βλάβης των οστικών επιφανειών, ανάπτυξης όγκων ή ύπαρξης ουλών/θραυσμάτων στην άρθρωση μπορεί να απαιτηθεί ανοιχτή χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία η άρθρωση ανοίγει πλήρως. Σε τέτοιες περιπτώσεις το διάστημα αποκατάστασης είναι μεγαλύτερο, ενδέχεται να προκύψουν μόνιμες ουλές ή να εμφανιστούν νευρολογικές διαταραχές.
• Η τροποποιημένη κονδυλοτομή συνίσταται στην αλλαγή της θέσης του οστού της κάτω γνάθου για τη μείωση του πόνου ή την αποδέσμευση της μπλοκαρισμένης άρθρωσης.

Η διαταραχή της κροταφογναθικής άρθρωσης μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα ενοχλητική, ωστόσο οι περισσότεροι ασθενείς βρίσκουν αποτελεσματικές επιλογές αντιμετώπισης. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η εφαρμογή ήπιων πρακτικών αυτοβοήθειας ή πραγματοποιηθεί επίσκεψη στον ειδικό, τόσο πιο εύκολη θα είναι η ανάκτηση της καθημερινής λειτουργικότητας και της φυσιολογικής κινητικότητας της γνάθου.