Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου: συμπτώματα, αιτίες, διάγνωση, θεραπεία

Το σύνδρομο θωρακικής εξόδου αποτελεί κατάσταση όπου τα συμπτώματα προκαλούνται από πίεση στην περιοχή της θωρακικής εξόδου. Η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί στενό διάστημα ανάμεσα στο κάτω τμήμα του αυχένα και το άνω μέρος του θώρακα, μέσα από το οποίο περνούν αγγεία, νεύρα και μυϊκές δομές. Λόγω της συμπίεσης σε αυτό το κανάλι, μπορεί να εμφανιστούν πόνος, μούδιασμα ή ακόμη και οίδημα στα άνω άκρα, φαινόμενα που συχνά γίνονται πιο έντονα όταν τα χέρια ανυψώνονται.

Ποικιλία συμπτωμάτων

Τα κυριότερα σημάδια του συνδρόμου θωρακικής εξόδου παρατηρούνται συνήθως στα χέρια και τα δάκτυλα, όμως μπορεί να επηρεαστούν επίσης ο αυχένας ή η ωμική περιοχή. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι τα παρακάτω:

• Πόνος στον αυχένα, τον ώμο ή το άνω άκρο
• Μούδιασμα ή αίσθημα μυρμηγκιάσματος
• Οίδημα
• Αδυναμία των χεριών
• Μεταβολές στο χρώμα του δέρματος – ερυθρότητα, κυάνωση ή ωχρότητα
• Ψυχρότητα στις παλάμες
• Ατροφία των μυών στη βάση του αντίχειρα
• Εξασθενημένος ή δυσδιάκριτος σφυγμός στο αντίστοιχο άκρο
• Επώδυνη διόγκωση πάνω από την κλείδα

Αίτια εμφάνισης συνδρόμου θωρακικής εξόδου

Διάφοροι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε πίεση αγγείων ή νεύρων στη θωρακική έξοδο. Οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Κακώσεις: για παράδειγμα, διάστρεμμα αυχένα ή κάταγμα κλείδας, που μπορεί να αφήσουν ουλώδη ιστό ή να δημιουργήσουν φλεγμονή
• Κακή στάση σώματος: χαμηλωμένοι ώμοι και αδύναμοι μυς της ωμοπλάτης
• Επαναλαμβανόμενες κινήσεις: συχνή ανύψωση ή επανάληψη ίδιων κινήσεων με το χέρι (συχνότερο σε αθλητές ή όσους ασχολούνται με σχετικά χόμπι)
• Συγγενείς ανωμαλίες: επιπλέον πλευρά ή πιο στενή θωρακική έξοδος
• Περιττό βάρος: αυξημένο φορτίο στους μύες που συγκρατούν την κλείδα
• Εγκυμοσύνη: οι αλλαγές στους αρθρώσεις κάνουν τους ιστούς πιο χαλαρούς
• Διαταραχές ύπνου
• Όγκοι ή μάζες στην ανώτερη περιοχή του θώρακα ή της μασχάλης
• Στρες και διαταραχές της διάθεσης

Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες και νεαρά άτομα, κυρίως ηλικίας 20 έως 40 ετών. Υψηλό κίνδυνο παρουσιάζουν κολυμβητές, παίκτες μπέιζμπολ, τενίστες και όσοι εκτελούν καθημερινά επαναλαμβανόμενες κινήσεις με τα χέρια.

Τύποι συνδρόμου θωρακικής εξόδου

Το σύνδρομο κατατάσσεται σε τρεις κύριες κατηγορίες, ανάλογα με τον τύπο του ιστού που πιέζεται:

• Νευρογενής μορφή – η συχνότερη, αφορά πίεση στα νεύρα που φεύγουν από τη σπονδυλική στήλη προς τα χέρια
• Φλεβική μορφή – συμπιέζονται οι κύριες φλέβες
• Αρτηριακή μορφή – αφορά συμπίεση των αρτηριών

Η νευρογενής μορφή αντιπροσωπεύει σχεδόν το σύνολο των περιστατικών, ενώ οι άλλες δύο είναι πιο σπάνιες αλλά συνήθως προκαλούν σοβαρότερες επιπλοκές.

Διαγνωστική διαδικασία

Η διαγνωστική προσέγγιση ξεκινά με λεπτομερή λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση. Ο ιατρός μπορεί να ζητήσει να εκτελεστούν διάφορες κινήσεις με τα χέρια ή τον αυχένα για να παρατηρήσει αν επιδεινώνονται τα συμπτώματα. Εφόσον απαιτείται, πραγματοποιούνται περαιτέρω εξετάσεις:

• Δοκιμασίες θέσης: ελέγχεται αν συγκεκριμένες κινήσεις προκαλούν τα συμπτώματα (αν και αντιστοιχούν και σε άλλες παθήσεις)
• Δοκιμασία μυϊκού αποκλεισμού: ενέσιμη χορήγηση σε γειτονικό μυϊκό ιστό για να διαπιστωθεί αν ανακουφίζονται τα συμπτώματα
• Απεικονιστικές εξετάσεις: ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία που αποκαλύπτουν επιπλέον οστικές δομές, αγγειακή συμπίεση ή άλλες ανατομικές αλλοιώσεις
• Υπερηχογράφημα για εντοπισμό στενώσεων ή αποφράξεων στα αγγεία
• Μελέτες νευρικής λειτουργίας για αποκλεισμό άλλων νευρολογικών διαταραχών
• Ειδικές αιμοδυναμικές εξετάσεις με σκιαγραφικά για ανίχνευση θρόμβωσης ή αλλοιώσεων των αγγείων

Στη νευρογενή μορφή, η διάγνωση παραμένει δύσκολη, καθώς παρόμοια συμπτώματα προκαλούν παθήσεις όπως αρθρίτιδα αυχένα, πιεσμένο νεύρο ή σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Είναι επίσης πιθανή η αδυναμία μυών στη βάση του αντίχειρα.

Οι φλεβικές ή αρτηριακές μορφές ανιχνεύονται συχνότερα μέσω διαταραχών της κυκλοφορίας – παρατηρείται οίδημα, αποχρωματισμός ή απώλεια του σφυγμού στα άκρα.

Επιλογές θεραπείας και αυτοφροντίδα

Οι μέθοδοι αντιμετώπισης εξαρτώνται από τον τύπο και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Σε περιπτώσεις πίεσης νεύρων, συνήθως συνιστώνται τα παρακάτω:

• Φυσικοθεραπεία με ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεων για τον αυχένα και τους ώμους, που βελτιώνουν τη στάση
• Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ενίοτε και μυοχαλαρωτικά
• Ενέσιμες θεραπείες χαλάρωσης των μυών (π.χ. τοξίνη αλλαντίασης), που προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση

Η χειρουργική παρέμβαση εφαρμόζεται σπανιότερα και εφόσον οι συντηρητικές μέθοδοι αποτύχουν να βελτιώσουν την κατάσταση.

Όταν συμπιέζονται αγγεία (φλεβική ή αρτηριακή μορφή), προηγείται θεραπεία της θρόμβωσης ή της οξείας επιπλοκής. Συνήθως ακολουθεί χειρουργική επέμβαση για αύξηση του χώρου για τα νεύρα και τα αγγεία, αφαίρεση επιπλέον οστών ή μυών, αποσυμπίεση των δομών και, εάν κρίνεται απαραίτητο, αποκατάσταση ή παράκαμψη του τραυματισμένου αγγείου.

Συμπληρωματικές συμβουλές που βοηθούν στον περιορισμό των συμπτωμάτων και την ανακούφιση:

• Διατηρήστε ορθή στάση σώματος και κάντε διαλείμματα κατά την εργασία, ιδίως στον υπολογιστή
• Αποφύγετε τη μεταφορά βάρους σε έναν ώμο
• Υιοθετήστε υγιές σωματικό βάρος
• Εντάξτε χαλαρωτικές ασκήσεις στην καθημερινότητα, όπως βαθιές αναπνοές ή προοδευτική χαλάρωση μυών
• Αξιοποιήστε το μασάζ ή θερμαντικές κομπρέσες όπου χρειάζεται

Πιθανές επιπλοκές

Η ελλιπής διάγνωση ή θεραπεία του συνδρόμου θωρακικής εξόδου ενδέχεται να οδηγήσει με το χρόνο σε σοβαρότερα προβλήματα. Μπορεί να παραμείνουν επίμονοι πόνοι και οίδημα στο άκρο, νευρική βλάβη ή ακόμη και νέκρωση των ιστών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η διαταραχή της κυκλοφορίας προκαλεί σχηματισμό θρόμβων στο αίμα, γεγονός που εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία.