Διαταραχές και παθήσεις του θυρεοειδούς: τύποι και αιτίες

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένα μικρού μεγέθους αλλά αναντικατάστατο όργανο που ρυθμίζει πολλές λειτουργίες του σώματος μέσω της παραγωγής ορμονών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η λειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να παρουσιάσει διαταραχές, οδηγώντας σε παθήσεις που κυμαίνονται από αθόρυβες και αβλαβείς μέχρι σοβαρές ανησυχίες για την υγεία.

Θέση και βασικός ρόλος του θυρεοειδούς

Ο θυρεοειδής μοιάζει με πεταλούδα και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού, λίγο χαμηλότερα από το μήλο του Αδάμ. Παρά το μικρό του μέγεθος, η σημασία του είναι τεράστια καθώς διαχειρίζεται τον μεταβολισμό, τα επίπεδα ενέργειας, τη λειτουργία της καρδιάς, τη διάθεση, την υγεία των οστών και πολλές ακόμη διεργασίες άλλων οργάνων, μέσω των ορμονών που εκκρίνει στην κυκλοφορία του αίματος.

Τύποι θυρεοειδικών παθήσεων και αίτια

Η πλειοψηφία των προβλημάτων θυρεοειδούς οφείλεται σε αυξημένη ή μειωμένη παραγωγή ορμονών. Οι βασικές κατηγορίες είναι δύο: η υπερβολική έκκριση ορμονών, γνωστή ως υπερθυρεοειδισμός, και η χαμηλή παραγωγή ορμονών, η οποία είναι ο υποθυρεοειδισμός.

Αιτίες υπερθυρεοειδισμού

• Ανοσολογικές διαδικασίες κατά τις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα ωθεί τον θυρεοειδή σε υπερπαραγωγή ορμονών
• Παρουσία οζιδίων που παράγουν υπερβολικές ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών
• Φλεγμονή του αδένα με αποτέλεσμα μικρές περιόδους αυξημένων ορμονικών επιπέδων στο αίμα
• Περιστασιακά, διαταραχές της υπόφυσης ή ύπαρξη όγκου στον θυρεοειδή αδένα

Παράγοντες που προκαλούν υποθυρεοειδισμό

• Οι βλάβες από το ανοσοποιητικό προκαλούν σταδιακή απώλεια λειτουργικότητας του θυρεοειδούς
• Ανεπαρκής ή υπερβολική έκθεση σε ιώδιο
• Αφαίρεση μέρους ή ολόκληρου του αδένα, συνήθως λόγω χειρουργικής επέμβασης
• Φαρμακευτικές αγωγές που μπορεί να καταστέλλουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς
• Σε νεογνά και παιδιά (λόγω έμφυτης έλλειψης ή δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς) ο υποθυρεοειδισμός αποτελεί σοβαρό κίνδυνο

Ποιοι αντιμετωπίζουν κίνδυνο διαταραχών του θυρεοειδούς;

Οι θυρεοειδικές παθήσεις εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες, με τον σχετικό κίνδυνο να είναι αρκετές φορές υψηλότερος απ’ ό,τι στους άντρες. Αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης παρουσιάζουν, επίσης, όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό θυρεοειδικών παθήσεων, άτομα με αυτοάνοσες ασθένειες, μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, αλλά και όσοι έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στον θυρεοειδή ή έχουν δεχθεί ακτινοθεραπεία στην περιοχή.

Συμπτώματα των ασθενειών του θυρεοειδούς

Εκδηλώσεις υπερθυρεοειδισμού

• Έντονη εφίδρωση
• Αίσθημα ανησυχίας, ευαισθησία, διαταραχές καρδιακού ρυθμού
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Πρήξιμο ή εξόγκωμα στα μάτια

Σημάδια υποθυρεοειδισμού

• Κόπωση και έλλειψη ενέργειας
• Καταθλιπτική διάθεση, ελαττωμένη κινητοποίηση, αύξηση βάρους
• Σε παιδιά, επιβράδυνση της ανάπτυξης και της ωρίμανσης
• Σε βρέφη, υποτονικότητα, φτωχή όρεξη και μεγαλύτερη διάρκεια ύπνου σε σχέση με το φυσιολογικό

Πρώιμες ενδείξεις

• Αλλαγές στο σωματικό βάρος ανεξάρτητα από τη διατροφή
• Ασυνήθιστη ευαισθησία στη θερμοκρασία
• Διαταραχές στον εμμηνορροϊκό κύκλο
• Εναλλαγές διάθεσης και επίπεδων ενέργειας

Αν διαπιστωθούν αρκετά από τα παραπάνω σε εσάς ή σε παιδί, είναι απαραίτητο να ζητήσετε τη γνώμη ειδικού γιατρού.

Επιπτώσεις των διαταραχών του θυρεοειδούς στον οργανισμό

Μια διαταραχή του θυρεοειδούς δεν επηρεάζει μόνο το ρυθμό της καρδιάς, την ενεργειακή απόδοση και τη διάθεση, αλλά μπορεί να έχει επίδραση και στην υγεία των οστών, τη γονιμότητα και την εγκυμοσύνη. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η διεξαγωγή κατάλληλων εξετάσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

Διαγνωστικές επιλογές

• Εργαστηριακές εξετάσεις αίματος για την ακριβή μέτρηση των επιπέδων ορμονών
• Απεικονιστικές μέθοδοι, όπως υπερηχογράφημα ή σπινθηρογράφημα, για την αξιολόγηση του μεγέθους, του σχήματος και τυχόν παρουσίας οζιδίων στον αδένα
• Κλινική εξέταση ψηλάφησης για την ανίχνευση διογκώσεων ή οζιδίων
• Δοκιτική μέτρηση πρόσληψης ιωδίου ώστε να φανεί σε τι βαθμό ο οργανισμός χρησιμοποιεί το ιώδιο για την παραγωγή ορμονών

Πώς να ελέγξετε προληπτικά τον θυρεοειδή στο σπίτι;

• Σταθείτε μπροστά σε έναν καθρέφτη και καταπιείτε νερό, προσέχοντας την περιοχή του λαιμού
• Παρατηρήστε εάν διακρίνονται ασυμμετρίες, πρηξίματα ή ανωμαλίες στο σχήμα
• Εάν διαπιστωθούν επαναλαμβανόμενες αλλαγές, απευθυνθείτε άμεσα σε ενδοκρινολόγο

Μέθοδοι θεραπείας

Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται πάντοτε από το είδος της διαταραχής και την αιτιολογία της:

Παροδικός υπερθυρεοειδισμός λόγω φλεγμονής

Τις περισσότερες φορές αρκεί μόνο η ανακούφιση από τα συμπτώματα με φάρμακα για τον πόνο ή την αντιμετώπιση της φλεγμονής, χωρίς να απαιτείται συγκεκριμένη θεραπεία για τον αδένα.

Αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού

• Θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο με στόχο τη μείωση της παραγωγής ορμονών
• Ειδικά φάρμακα που περιορίζουν την έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών
• Χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του αδένα όταν οι άλλες θεραπείες δεν αποδίδουν

Θεραπευτική προσέγγιση στον υποθυρεοειδισμό

Συνήθως συνταγογραφούνται συνθετικές ορμόνες, οι οποίες λαμβάνονται δια βίου. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες του γιατρού και να ενημερώνεται για όλα τα άλλα φάρμακα ή συμπληρώματα που χρησιμοποιούνται, καθώς ενδέχεται να επηρεάσουν την απορρόφηση της θεραπείας.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του θυρεοειδούς;

Η συνηθέστερη θεραπευτική επιλογή είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου ή και ολόκληρου του αδένα. Σε κάποιες περιπτώσεις, εάν η νόσος έχει εξαπλωθεί, αφαιρούνται επίσης προσβεβλημένοι λεμφαδένες στον τράχηλο.

Εναλλακτικές προσεγγίσεις και επιπρόσθετη ενίσχυση

Μερικοί επιλέγουν εναλλακτικές μεθόδους για αποτοξίνωση, τόνωση του ανοσοποιητικού ή βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα τέτοιων πρακτικών για τα θυρεοειδικά νοσήματα δεν έχει τεκμηριωθεί και είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον ιατρό, χωρίς να διακόπτεται η βασική φαρμακευτική αγωγή.

Η διατροφική σημασία για τον θυρεοειδή

• Εξασφαλίστε επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών, ασβεστίου, μαγνησίου και ιωδίου
• Φροντίστε για επάρκεια βιταμινών Β, Α και C στη διατροφή σας
• Αποφύγετε ουσίες και φαρμακευτικά σκευάσματα που διαταράσσουν τη λειτουργία της καρδιάς ή την ισορροπία του θυρεοειδούς, όπως η καφεΐνη, συγκεκριμένα σκευάσματα για το κρυολόγημα και ισχυρά διεγερτικά

Σημεία που πρέπει να γνωρίζετε για τις παθήσεις του θυρεοειδούς

• Ο θυρεοειδής αδένας ρυθμίζει κρίσιμες λειτουργίες του σώματος μέσω των ορμονών
• Οποιαδήποτε διαταραχή στην ισορροπία αυτών των ορμονών ονομάζεται θυρεοειδική νόσος
• Οι πιο διαδεδομένες παθήσεις είναι αυτές με αυξημένη (υπερθυρεοειδισμός) ή μειωμένη (υποθυρεοειδισμός) παραγωγή ορμονών
• Τα συμπτώματα είναι συχνά παρόμοια με αυτά άλλων διαταραχών, άρα η αυτοδιάγνωση συχνά οδηγεί σε σφάλματα
• Η θεραπεία καθορίζεται με βάση το αίτιο και το είδος της πάθησης – απαραίτητος ο έγκαιρος εντοπισμός και η σωστή αντιμετώπιση