Οζώδης θυρεοειδής: συμπτώματα, διάγνωση, θεραπεία και χειρουργική αντιμετώπιση**Εξήγηση επιλογών:** – Το “Skydliaukės mazgai” αποδίδεται ως «οζώδης θυρεοειδής» ή «οζίδια θυρεοειδούς». Στον ιατρικό λόγο στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε συχνά τον όρο «οζίδια θυρεοειδούς» ή απλώς «θυρεοειδικά οζίδια». – Προσαρμόστηκαν οι έννοιες “diagnostika, gydymas ir operacija” σε «διάγνωση, θεραπεία και χειρουργική αντιμετώπιση» για πιο φυσικό ιατρικό ύφος στα ελληνικά, αντί του κατά λέξη «εγχείρηση». – Εναλλακτικά, απλούστερη απόδοση με ίδια ακρίβεια: **Οζίδια θυρεοειδούς: συμπτώματα, διάγνωση, θεραπεία και χειρουργική επέμβαση**

Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συμπαγείς σχηματισμοί ή κυστικές αλλοιώσεις που εμφανίζονται στη θυρεοειδή περιοχή του τραχήλου. Ο θυρεοειδής αποτελεί κεντρικό αδένα του οργανισμού, υπεύθυνο για την παραγωγή ορμονών, τη ρύθμιση του μεταβολισμού, τη λειτουργία της καρδιάς και πολλές βασικές σωματικές διεργασίες. Ορισμένες φορές τα κύτταρα της θυρεοειδούς αναπτύσσονται με μη φυσιολογικό ρυθμό, με αποτέλεσμα τη δημιουργία όζων.

Πώς εντοπίζονται οι όζοι του θυρεοειδούς

Οι περισσότεροι όζοι στον θυρεοειδή είναι μικρών διαστάσεων και δεν είναι ορατοί ή ψηλαφητοί. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι όζοι αυξάνονται σε μέγεθος και μπορούν να γίνουν αισθητοί ή να φανούν στον λαιμό κατά την κατάποση ή την αφή. Όγκοι μεγαλύτερων διαστάσεων μπορεί να προκαλούν αίσθημα πίεσης, ενόχληση ή άλλα συμπτώματα.

Τύποι όζων στον θυρεοειδή

• Αδένωμα θυρεοειδούς. Πρόκειται για καλοήθεις εκβλαστήσεις του ιστού του θυρεοειδούς που γενικά δεν προκαλούν συμπτώματα και σπάνια απαιτείται θεραπεία. Συνήθως αρκεί η περιοδική παρακολούθηση με υπερηχογράφημα.
• Τοξικό αδένωμα. Ορισμένοι όζοι παράγουν περισσότερες θυρεοειδικές ορμόνες από το φυσιολογικό, οδηγώντας σε υπερθυρεοειδισμό. Οι τοξικοί όζοι σπανίως είναι κακοήθεις.
• Κύστεις του θυρεοειδούς. Αυτές είναι κοιλότητες με υγρό και σχεδόν ποτέ δεν εξελίσσονται σε κακοήθεις βλάβες.
• Βρογχοκήλη. Η διόγκωση ή το οίδημα του θυρεοειδούς ονομάζεται βρογχοκήλη και συχνά σχετίζεται με έλλειψη ιωδίου ή αυτοάνοσες διαταραχές. Η θεραπεία απαιτείται μόνο αν υπάρχουν συμπτώματα.
• Πολυοζώδης βρογχοκήλη. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται όταν διαπιστώνονται πολλαπλοί όζοι σε διογκωμένο θυρεοειδή. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι μη κακοήθεις. Αν υπάρξουν ενδείξεις καρκίνου ή σημαντικά συμπτώματα, προτείνεται θεραπεία.

Κακοήθεις όζοι του θυρεοειδούς

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εμφανίζεται όταν τα κύτταρα αυτού του αδένα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και ξεφεύγουν από τους φυσιολογικούς μηχανισμούς ελέγχου. Οι πλέον συχνές μορφές θυρεοειδικού καρκίνου έχουν αργή εξέλιξη, ενώ υπάρχουν και πιο επιθετικές παραλλαγές. Οι τύποι περιλαμβάνουν τον θηλώδη, τον θυλακιώδη, τον καρκίνο από κύτταρα Hurthle, τον μυελοειδή, καθώς και λιγότερο διαφοροποιημένους ή αναπλαστικούς όγκους. Το είδος του καρκίνου καθοδηγεί τις θεραπευτικές επιλογές.

Πιθανά συμπτώματα όζων του θυρεοειδούς

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι όζοι του θυρεοειδούς δεν προκαλούν αισθητές ενοχλήσεις. Παρόλα αυτά, υπό προϋποθέσεις, ιδίως αν ο όζος μεγαλώσει ή έχει ορμονική δραστηριότητα, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα.

Εκδηλώσεις από μεγάλους όζους

• Δυσκολία στην κατάποση
• Δύσπνοια
• Πόνος ή ερεθισμός στον λαιμό
• Βραχνάδα στη φωνή

Συμπτώματα από «θερμούς» όζους

• Απώλεια σωματικού βάρους
• Αδυναμία στους μύες
• Δυσανεξία στη ζέστη
• Αίσθημα ανησυχίας
• Ευερεθιστότητα
• Ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός
• Αυξημένη ευπάθεια των οστών

Συμπτώματα από όζους με χαμηλή ορμονική παραγωγή

• Κόπωση
• Δυσανεξία στο κρύο
• Δυσκοιλιότητα
• Ξηροδερμία
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Οίδημα στο πρόσωπο
• Βραχνή φωνή
• Αδυναμία των μυών
• Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης
• Πόνοι ή δυσκαμψία στους μύες
• Πόνοι ή πρήξιμο στις αρθρώσεις
• Λέπτυνση των μαλλιών
• Καταθλιπτική διάθεση
• Εξασθένηση της μνήμης

Αίτια εμφάνισης όζων του θυρεοειδούς

Δεν είναι πάντοτε δυνατός ο προσδιορισμός της ακριβούς αιτίας εμφάνισης όζων, όμως υπάρχουν συχνά αναγνωρισμένες αιτίες:

• Χρόνια φλεγμονή του θυρεοειδούς ή θυρεοειδίτιδα. Ένα παράδειγμα είναι η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, η οποία συνδέεται συχνά με μειωμένη λειτουργία του αδένα.
• Ανεπαρκής πρόσληψη ιωδίου. Έλλειψη ιωδίου στη διατροφή μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία όζων, αν και είναι πιο σπάνια όταν υπάρχει πρόσθετο ιώδιο στα τρόφιμα.
• Καλοήθεις εκβλαστήσεις του θυρεοειδούς. Κάποιες από αυτές εκκρίνουν περίσσεια ορμονών οδηγώντας σε υπερβολικά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα.
• Κακοήθεις μεταβολές. Αν και οι περισσότεροι όζοι είναι καλοήθεις, ορισμένες περιπτώσεις οφείλονται σε καρκίνο του θυρεοειδούς.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο όζων του θυρεοειδούς

Η πιθανότητα εμφάνισης όζων μεγαλώνει με την ηλικία, καθώς περίπου το 50% των ανθρώπων γύρω στα 60 χρόνια εμφανίζει τουλάχιστον έναν όζο. Άλλοι παράγοντες που ενισχύουν τον κίνδυνο είναι:

• Έλλειψη ιωδίου ή σιδήρου στη διατροφή
• Κληρονομικότητα, όταν υπάρχουν περιστατικά θυρεοειδικών νοσημάτων στην οικογένεια
• Γυναικείο φύλο
• Ηλικία μεγαλύτερη
• Προηγούμενη έκθεση σε ακτινοθεραπεία στην περιοχή της κεφαλής ή του τραχήλου
• Κάπνισμα
• Αυξημένο σωματικό βάρος
• Κατανάλωση αλκοόλ

Μέθοδοι διάγνωσης των όζων του θυρεοειδούς

Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αλλαγές στον λαιμό γίνονται αντιληπτές από τον ίδιο τον ασθενή, όπως ένας ψηλαφητός όζος ιδιαίτερα κατά την κατάποση ή το άγγιγμα. Αν παρατηρηθεί τέτοια αλλαγή, συνιστάται επίσκεψη σε ιατρό για λεπτομερέστερη διερεύνηση.

Κατά την αρχική εξέταση, ο γιατρός αξιολογεί το λαιμό, μπορεί να ζητήσει εξετάσεις αίματος, υπερηχογράφημα ή και βιοψία. Το υπερηχογράφημα είναι ανώδυνο, προσφέρει ακριβή εικόνα για το μέγεθος, τον αριθμό, τη δομή των όζων και συμβάλει στη διάκριση καλοήθων από πιθανούς κακοήθεις όγκους. Η βιοψία με λεπτή βελόνα επιτρέπει τη συλλογή μικρής ποσότητας ιστού για τον αποκλεισμό κακοήθειας.

Θεραπευτικές επιλογές

Πολλοί όζοι του θυρεοειδούς δεν απαιτούν καμία θεραπεία, ειδικά αν είναι μικροί και δεν προκαλούν ενοχλήματα. Η στρατηγική διαχείρισης εξαρτάται από τη μορφή, το μέγεθος, τη λειτουργική δραστηριότητα και τον βαθμό επικινδυνότητας του όζου. Εφαρμόζονται οι παρακάτω μέθοδοι:

• Αφαίρεση υγρού. Σε περιπτώσεις που ο όζος είναι κυρίως κυστικός, μπορεί να υγροποιηθεί και να αφαιρεθεί με βελόνα.
• Αφαίρεση με θερμική μέθοδο ή έγχυση αλκοόλης, με σκοπό τη μείωση του μεγέθους ορισμένων όζων.
• Χειρουργική αντιμετώπιση. Αν ο όζος είναι μεγάλος, προκαλεί συμπτώματα ή διαπιστωθεί κακοήθεια, αφαιρείται τμήμα ή το σύνολο του θυρεοειδούς. Ενδέχεται να χρειασθεί χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου μετά το χειρουργείο για την εξάλειψη τυχόν κακοηθών κυττάρων. Αν αφαιρεθεί όλος ο αδένας, απαιτείται δια βίου λήψη ορμονών.

Συνοπτικά

Οι όζοι του θυρεοειδούς αποτελούν συχνό εύρημα, ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Οι περισσότεροι είναι καλοήθεις και δεν επηρεάζουν την καθημερινότητα, ενώ σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων όπως αίσθημα πίεσης στον λαιμό, επίμονη βραχνάδα ή δυσκολία στην κατάποση, η αξιολόγηση από γιατρό είναι απαραίτητη. Η διάγνωση βοηθά στην εκτίμηση του κινδύνου και στην επιλογή της κατάλληλης παρέμβασης — σε αρκετές περιπτώσεις αρκεί η παρακολούθηση, ενώ σε πιο σοβαρές μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική ή άλλη θεραπευτική παρέμβαση.