Μη καταβιβασμένος όρχις: συμπτώματα, αίτια, διάγνωση και θεραπεία

Στο τελευταίο στάδιο της εγκυμοσύνης, τα μωρά γνωρίζουν σημαντική ανάπτυξη και ωρίμανση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα μάτια ανοίγουν, τα οστά γίνονται δυνατότερα και η πρόσληψη βάρους αυξάνεται γρήγορα. Στα αγόρια, τότε, οι όρχεις μετακινούνται από την κοιλιακή κοιλότητα στον όσχεο, έναν δερμάτινο σάκο που βρίσκεται κάτω από το πέος.

Τι είναι ο μη καταβιβασμένος όρχις

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας ή και οι δύο όρχεις δεν μεταφέρονται στον όσχεο όπως προβλέπεται. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται μη καταβιβασμένος όρχις. Μπορεί να παρουσιαστεί σε κάθε αγόρι, όμως πιο συχνά αφορά βρέφη που έχουν γεννηθεί πρόωρα.

Συνήθως, ο όρχις καταβιβάζεται αυτόματα μέχρι τον έκτο μήνα ζωής του βρέφους. Αν αυτό δεν γίνει, ο γιατρός κατά κανόνα προτείνει χειρουργική επέμβαση.

Πιθανά αίτια

Οι ακριβείς λόγοι που ο όρχις δεν καταβιβάζεται δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένοι. Πιθανολογείται ότι ρόλο παίζουν παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, η υγεία της μητέρας ή εξωτερικές επιρροές που μεταβάλλουν τη δράση των ορμονών ή το νευρικό σύστημα.

• Πρόωρη γέννηση
• Κληρονομικοί παράγοντες, δηλαδή ύπαρξη αντίστοιχων προβλημάτων στην οικογένεια
• Συγκεκριμένες παθήσεις που επηρεάζουν την εμβρυϊκή ανάπτυξη, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Down
• Χαμηλό βάρος γέννησης
• Έκθεση των γονέων σε ορισμένες χημικές ουσίες, ιδιαίτερα φυτοφάρμακα

Ο κίνδυνος αυξάνεται αν η μητέρα εμφάνισε διαβήτη οποιασδήποτε μορφής στη διάρκεια της κύησης, είχε αυξημένο βάρος, κάπνιζε ή έκανε χρήση αλκοόλ.

Πώς εντοπίζεται ο μη καταβιβασμένος όρχις

Το κύριο σημείο είναι η απουσία ψηλαφητής ή ορατής παρουσίας του όρχεως στον όσχεο. Αν και οι δύο όρχεις δεν έχουν καταβιβαστεί, ο όσχεος εμφανίζεται επίπεδος και μικρότερος από το συνηθισμένο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχει το φαινόμενο του ανασπώμενου όρχεως. Αυτό συμβαίνει όταν ο όρχις ανέβει λόγω ψύχους ή στρες και στη συνέχεια επιστρέφει στη σωστή του θέση. Δεν προκαλεί συνήθως προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, ο πραγματικά μη καταβιβασμένος όρχις μένει σε ανώτερη θέση και δεν κατεβαίνει μόνος του.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Το ζήτημα, συνήθως, εντοπίζεται κατά τους πρώτους ελέγχους μέσα στις πρώτες ημέρες από τη γέννηση. Σε περιπτώσεις αμφιβολίας, ο γιατρός εξετάζει πιθανές εναλλακτικές αιτίες, όπως:

• Έκτοπος όρχις, δηλαδή όρχις σε μη τυπική θέση, κάτι που εντοπίζεται με τη φυσική εξέταση.
• Ανασπώμενος όρχις. Ο γιατρός μετακινεί με προσοχή τον όρχι στη σωστή θέση· αν αυτό επιτευχθεί, ο όρχις θεωρείται ανασπώμενος.

Ενδεχόμενες επιπτώσεις

Η μη καταβίβαση του όρχεως δύναται να προκαλέσει τα παρακάτω προβλήματα:

• Υπογονιμότητα: Οι σπερματοζωάρια ωριμάζουν σε χαμηλότερη θερμοκρασία από αυτή του σώματος. Αν οι όρχεις μείνουν σε μη φυσιολογική θέση για πολύ, επηρεάζεται η γονιμότητα, ιδιαίτερα εάν αφορά και τους δύο. Η έγκαιρη θεραπεία μειώνει αυτόν τον κίνδυνο.
• Κήλες: Ενδέχεται να εμφανιστούν όταν τα εντερικά τμήματα περνούν τους κοιλιακούς μύες.
• Κακώσεις: Ένας όρχις εκτός σωστής θέσης τραυματίζεται ευκολότερα.
• Καρκίνος: Το ιστορικό μη καταβιβασμένου όρχεως αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου των όρχεων. Η επέμβαση όμως βοηθά στην πρώιμη ανίχνευση ενδεχόμενων αλλαγών.
• Συστροφή όρχεως: Όταν ο όρχις περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, διακόπτεται η αιμάτωση, προκαλώντας οξύ πόνο.

Αντιμετώπιση

Συνήθως παρακολουθείται αν ο όρχις θα καταβιβαστεί μόνος του μέσα στους πρώτους μήνες. Έως τους έξι μήνες συνιστώνται τακτικοί έλεγχοι. Αν ο όρχις παραμείνει στη λανθασμένη θέση, προτείνεται επέμβαση.

Η χειρουργική αντιμετώπιση θεωρείται η πιο αποτελεσματική μέθοδος και επιλέγεται συχνότερα. Προτείνεται να γίνεται μεταξύ έξι μηνών και ενός έτους ζωής, προκειμένου να μειώνεται ο κίνδυνος μελλοντικών προβλημάτων γονιμότητας. Κατά τη διαδικασία, το παιδί λαμβάνει αναισθησία ώστε να μην έχει πόνο ή επίγνωση. Τα βήματα περιλαμβάνουν:

• Γίνεται μια μικρή τομή στη βουβωνική χώρα ή στο κάτω μέρος της κοιλιάς για τον εντοπισμό του όρχεως.
• Ο όρχις μεταφέρεται απαλά στον όσχεο.
• Ακολουθεί μικρή τομή στον όσχεο για τη στερέωση του όρχεως στη σωστή θέση.
• Οι χειρουργικές πληγές κλείνουν με ράμματα που απορροφώνται αυτόματα.

Εφόσον δεν υπάρξουν επιπλοκές, το παιδί επιστρέφει στο σπίτι την ίδια μέρα. Συνιστάται χρήση αναλγητικών τις πρώτες ημέρες, τήρηση σχολαστικής υγιεινής και αποφυγή δραστηριοτήτων που μπορεί να ερεθίσουν την περιοχή, όπως το παιχνίδι με παιδικά οχήματα.

Υπάρχει και η επιλογή ορμονικής θεραπείας, όμως αυτή εφαρμόζεται λιγότερο συχνά και τυπικά προσφέρει χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε σχέση με τη χειρουργική μέθοδο.