Κυτταρίτιδα: Συμπτώματα, Αιτίες, Θεραπεία και Άλλες Πληροφορίες**Αιτιολόγηση:** Το “Celiulitas” στα λιθουανικά σημαίνει “κυτταρίτιδα” – φλεγμονή του υποδόριου ιστού λόγω λοίμωξης. Πρόκειται για ιατρικό όρο που στα ελληνικά αποδίδεται ως «κυτταρίτιδα» και όχι ως «cellulite» (αισθητική-καλλυντική κατάσταση). Τα υπόλοιπα στοιχεία (“συμπτώματα, αιτίες, θεραπεία, και άλλη/περαιτέρω πληροφορία”) μεταφράζονται φυσικά και καθιερωμένα στη σχετική ιατρική ορολογία στα ελληνικά.

Ο κυτταρίτιδας αποτελεί μία συχνή μικροβιακή λοίμωξη του δέρματος και των μαλακών ιστών που το περιβάλλουν, η οποία αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθεί γρήγορα σε σοβαρό πρόβλημα υγείας. Η εμφάνιση της λοίμωξης συνήθως συνοδεύεται από ερυθρότητα, πόνο, οίδημα και θερμότητα στην περιοχή του δέρματος που έχει προσβληθεί.

Πώς προκύπτει ο κυτταρίτιδας;

Συνήθως ο κυτταρίτιδας εμφανίζεται όταν βακτήρια εισχωρούν στον οργανισμό μέσω σχισμών, ανοιχτών πληγών ή άλλων τραυματισμών του δέρματος. Αν και οι κνήμες προσβάλλονται πιο συχνά, η μόλυνση δύναται να εμφανιστεί επίσης στο πρόσωπο, στα χέρια ή στα πέλματα. Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί σε βαθύτερους ιστούς ή ακόμα και στο αίμα.

Διαφορές μεταξύ κυτταρίτιδας και συναφών λοιμώξεων

Ερυσίπελας και κυτταρίτιδας

Ο ερυσίπελας αποτελεί επίσης βακτηριακή λοίμωξη του δέρματος, με συμπτώματα αντίστοιχα με του κυτταρίτιδας, όπως ερυθρότητα, οίδημα, θερμότητα και πιθανό πόνο. Πάντως, ο ερυσίπελας επηρεάζει τα επιφανειακά στρώματα του δέρματος, σε αντίθεση με τον κυτταρίτιδα που επεκτείνεται βαθύτερα. Η διαφορική διάγνωση συχνά παρουσιάζει δυσκολίες ακόμα και στους ειδικούς.

Κυτταρίτιδας και απόστημα

Ο κυτταρίτιδας προκαλεί ερυθρότητα, πόνο και οίδημα, αλλά αν συμβεί σχηματισμός συσσώρευσης πύου κάτω από το δέρμα, τότε δημιουργείται απόστημα. Σε αυτή την περίπτωση, εκτός από τα αντιβιοτικά, μπορεί να απαιτηθεί ιατρική παρέμβαση για παροχέτευση του πύου.

Λεμφοίδημα και κυτταρίτιδας

Το λεμφικό σύστημα προστατεύει τον οργανισμό από λοιμώξεις και απομακρύνει συσσωρευμένα υγρά. Βλάβη ή απόφραξη του συστήματος μπορεί να προκαλέσει λεμφοίδημα, το οποίο εκδηλώνεται ως ορατό οίδημα κάτω από το δέρμα. Όταν το λεμφικό σύστημα αποδυναμώνεται, αυξάνεται ο κίνδυνος κυτταρίτιδας επειδή δεν μπορεί να αποτρέψει εύκολα τη διείσδυση βακτηρίων.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου κυτταρίτιδας

Η κύρια αιτία είναι τα βακτήρια που περνούν στον οργανισμό από τραυματισμένο δέρμα. Οι πιο συχνοί μικροοργανισμοί είναι ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α και ο σταφυλόκοκκος ο χρυσίζων, που ανήκουν στη φυσιολογική χλωρίδα του δέρματος. Αιτίες προσβολής αποτελούν:

• Κοπές, εκδορές ή άλλα τραύματα
• Μετεγχειρητικές πληγές
• Δερματοπάθειες όπως έκζεμα, ψωρίαση, μυκητιάσεις
• Τραυματισμοί από ξένα σώματα (π.χ. γυαλί, αγκάθια)
• Κακώς επουλώμενες ή μολυσμένες πληγές

Η έλλειψη καλής υγιεινής εντείνει τον κίνδυνο, καθώς τα βακτήρια εισέρχονται ευκολότερα από μικρές ρωγμές στην επιφάνεια του δέρματος.

• Τραυματισμοί στο δέρμα
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. λόγω διαβήτη, καρκίνου, ηπατικών ή νεφρικών παθήσεων)
• Διαταραχές της κυκλοφορίας, ανεπάρκεια φλεβικού ή λεμφικού συστήματος
• Υπερβάλλον βάρος σώματος
• Ιστορικό παλαιότερης κυτταρίτιδας

Τύποι κυτταρίτιδας και συνήθεις περιοχές εμφάνισης

• Περιοφθαλμικός κυτταρίτιδας: φλεγμονή γύρω από το μάτι, συχνή στα παιδιά, εμφανίζεται μετά από λοιμώξεις της μύτης ή τραυματισμούς της περιοχής των ματιών.
• Οφθαλμικός κυτταρίτιδας: εντοπίζεται βαθύτερα, στους λιπώδεις ιστούς και τους μύες του οφθάλμου, και ενδέχεται να προκαλέσει διαταραχές στην όραση.
• Περιπρωκτικός κυτταρίτιδας: εμφανίζεται κυρίως στα παιδιά ως φλεγμονή στην πρωκτική περιοχή, συνήθως από στρεπτοκοκκική λοίμωξη.
• Κυτταρίτιδας του μαστού: εκδηλώνεται με ερυθηματώδη, ζεστή και διογκωμένη περιοχή στο στήθος, συχνά μετά από συσσώρευση ιδρώτα ή σε επιβαρυμένα σενάρια (μετά από τραύματα, χειρουργεία ή ακτινοθεραπεία), αυξημένος κίνδυνος υπάρχει σε άτομα με μεγάλο στήθος ή υπερβάλλον βάρος.
• Κυτταρίτιδας στο πρόσωπο: βακτήρια εισέρχονται από τραυματισμούς δέρματος του προσώπου, εξαιτίας προβλημάτων στα αυτιά, τα δόντια, στους κόλπους ή μετά από τσίμπημα.

Περιοχές με συχνότερη εμφάνιση

Ο κυτταρίτιδας εντοπίζεται συχνά στις κνήμες, τα πέλματα, τα χέρια ή τα δάκτυλα, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε άλλα σημεία, όπως τα μάτια ή το πρόσωπο.

• Δάκτυλα και πέλματα: σχετίζεται συνήθως με μυκητιασικές λοιμώξεις των ποδιών, διαβήτη ή διαταραχές της κυκλοφορίας, όπου παρατηρείται οίδημα, ερυθρότητα, φυσαλίδες ή απολέπιση.
• Μάτια (οφθαλμικός ή περιοφθαλμικός κυτταρίτιδας): στα παιδιά επικρατεί ο περιοφθαλμικός τύπος, με πρήξιμο και ερυθρότητα στα βλέφαρα και δυνατότητα εξέλιξης.
• Η περιοχή του προσώπου: τραυματισμούς στο δέρμα μπορούν να προκαλέσουν πόνο, δυσχρωμίες και αίσθηση δυσφορίας.
• Κνήμες: συχνά εμφανίζονται φυσαλίδες, οίδημα, ερυθρότητα και αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος.

Εκδήλωση των συμπτωμάτων κυτταρίτιδας

Στα αρχικά στάδια, παρατηρείται μικρή ερυθρότητα, υπερευαισθησία, θερμότητα και ταχεία διόγκωση στο δέρμα. Μερικές φορές το δέρμα μοιάζει με φλοιό πορτοκαλιού ή αναπτύσσονται φυσαλίδες. Τυπικά συμπτώματα είναι:

• Ταχεία εξάπλωση ερυθρής περιοχής ή εξανθήματος
• Πόνος ή υπερευαισθησία στην αφή
• Αίσθημα αυξημένης ζέστης στο προσβεβλημένο σημείο
• Κόπωση, αδυναμία
• Έκκριση – κιτρινωπό ή διαυγές υγρό, μερικές φορές πύον
• Πυρετός, ρίγος

Συνήθως ο κυτταρίτιδας δεν συνοδεύεται από έντονη φαγούρα, αν και μπορεί να παρατηρηθεί ήπια κνησμός στη φάση επούλωσης της πληγής. Ο τοπικός πόνος είναι βασικό χαρακτηριστικό της κατάστασης.

Διαγνωστική προσέγγιση του κυτταρίτιδας

Έμπειρος γιατρός μπορεί συχνά να θέσει τη διάγνωση με την κλινική εξέταση και τη συζήτηση των συμπτωμάτων. Εάν χρειαστεί, διενεργείται αιματολογικός έλεγχος ή λαμβάνεται δείγμα υγρού από την προσβεβλημένη περιοχή για εργαστηριακές εξετάσεις. Σε περιπτώσεις υποψίας βαθύτερης λοίμωξης ή ανίχνευσης ξένου σώματος, μπορεί να απαιτηθεί απεικονιστική εξέταση, όπως ακτινογραφία.

Πιθανές επιπλοκές

Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο κυτταρίτιδας μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές όπως βακτηριαιμία (μόλυνση του αίματος), μόλυνση καρδιακών βαλβίδων (ενδοκαρδίτιδα), φλεγμονή των οστών (οστεομυελίτιδα), σήψη ή νέκρωση ιστών. Ενδέχεται επίσης να παρουσιαστεί λοίμωξη αρθρώσεων ή βλάβη ιστών κάτω από το δέρμα.

• Εκτεταμένη περιοχή ερυθρότητας και οίδημα στο δέρμα
• Αίσθημα μειωμένης αίσθησης, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Σκούροχρωμη ή μαύρη δερματική εμφάνιση
• Φλεγμονή γύρω από τα μάτια ή πίσω από τα αυτιά

Θεραπευτική αντιμετώπιση κυτταρίτιδας

Ο πρωταρχικός στόχος της αγωγής είναι η καταστροφή των βακτηρίων που προκαλούν τη λοίμωξη. Ο γιατρός συνταγογραφεί αντιβιοτικά κυρίως από το στόμα (όπως δικλοξακιλλίνη, κεφαλεξίνη). Η επιλογή του αντιβιοτικού καθορίζεται από το είδος της μικροβιακής λοίμωξης και τη γενική κατάσταση του ασθενή. Η θεραπεία διαρκεί τουλάχιστον 5 έως 14 ημέρες, ακόμη κι αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν γρήγορα.

• Αν δεν σημειώνεται βελτίωση μετά από λίγες ημέρες ή εάν η λοίμωξη παρουσιάζει μεγάλη εξάπλωση, η αντιβιωση χορηγείται ενδοφλεβίως με νοσηλεία.
• Ελαττωμένη άμυνα του οργανισμού ή εντοπισμός της λοίμωξης σε πρόσωπο ή γύρω από τα μάτια απαιτούν στενή παρακολούθηση σε νοσοκομείο.

Φροντίδα στο σπίτι

Εκτός από τα αντιβιοτικά, η ανάρρωση μπορεί να ενισχυθεί στο σπίτι με τα παρακάτω:

• Διατηρήστε την πάσχουσα περιοχή ελαφρώς ανυψωμένη για μείωση του οιδήματος
• Εφαρμόστε ζεστές κομπρέσες στην προσβεβλημένη περιοχή
• Χρησιμοποιήστε ελαστικούς επιδέσμους ή κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης για βελτίωση της κυκλοφορίας
• Μετά από ιατρική καθοδήγηση, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη χωρίς συνταγή

Κρατήστε την πληγή καθαρή και καλυμμένη για να επιταχύνετε την επούλωση.

Χειρουργική θεραπεία

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αρκούν τα αντιβιοτικά για την πλήρη ανάρρωση από τον κυτταρίτιδα. Χειρουργική επέμβαση απαιτείται μόνο όταν σχηματιστεί απόστημα ή χρειαστεί αφαίρεση νεκρού ιστού.

Πρόληψη κυτταρίτιδας

• Φροντίζετε την προσωπική υγιεινή, πλένετε τα χέρια και το δέρμα με σαπούνι, κυρίως μετά από επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον ή δραστηριότητες άθλησης
• Ενυδατώνετε τακτικά το δέρμα για να αποτρέψετε ρωγμές
• Προτιμήστε άνετα, καλά εφαρμοστά υποδήματα και βαμβακερές κάλτσες. Αποφύγετε τη βάδιση χωρίς παπούτσια σε εξωτερικούς χώρους
• Φροντίζετε σχολαστικά τις πληγές σας, αλλάζετε επιδέσμους καθημερινά και παρατηρείτε για σημάδια φλεγμονής
• Προσοχή στο κόψιμο των νυχιών για να μην τραυματίσετε το δέρμα
• Σε περίπτωση διαβήτη, ελέγχετε καθημερινά τα πέλματα – ακόμη και μικροτραυματισμοί μπορεί να δημιουργήσουν επιπλοκές
• Φροντίζετε για την καλή διαχείριση χρόνιων παθήσεων δέρματος, κυκλοφορίας και λεμφικού συστήματος που αυξάνουν τον κίνδυνο
• Χρησιμοποιείτε απωθητικά εντόμων και ενδύματα με μακριά μανίκια και παντελόνια για να προστατευθείτε από τσιμπήματα

• Αναζητήστε ιατρική συμβουλή σε περίπτωση βαθιών πληγών, δαγκωμάτων, βαριάς ή μολυσμένης κάκωσης, τραυματισμών επαφής με θαλασσινό νερό ή αν πάσχετε από χρόνιες καταστάσεις υγείας

Πορεία και πρόγνωση κυτταρίτιδας

Η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με αντιβιοτικά οδηγεί στη θεραπεία μέσα σε διάστημα 7 έως 10 ημερών στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, χωρίς μακροπρόθεσμες συνέπειες. Πιο σοβαρές περιπτώσεις ή άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό μπορεί να χρειαστούν μακρύτερη νοσηλεία και παρεμβάσεις. Η έγκαιρη αντιμετώπιση μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών.

Συνοπτική επισκόπηση

Ο κυτταρίτιδας είναι μία ταχέως διαδιδόμενη βακτηριακή λοίμωξη, που συνηθέστερα αφορά τα κάτω άκρα ή άλλα σημεία με τραυματισμένο δέρμα. Η εμφάνιση ερυθρότητας, πόνου, οιδήματος και πυρετού απαιτεί άμεση έναρξη θεραπείας. Η έγκαιρη χορήγηση αντιβιοτικών αποτρέπει σοβαρές εξελίξεις και συμβάλλει στην πλήρη ανάρρωση.