Πώς επηρεάζουν τα συναισθήματα τη θερμοκρασία του σώματός σας;

Όλοι έχουμε παρατηρήσει πώς ο ενθουσιασμός μπορεί να προκαλέσει ένα αίσθημα έντονης ζέστης ή πώς ο ξαφνικός φόβος κάνει το σώμα να ψυχραίνεται στιγμιαία. Παρότι η θερμοκρασία του σώματος θεωρείται συχνά καθαρά φυσιολογικός δείκτης, σύγχρονες μελέτες αναδεικνύουν τη στενή σχέση της και με την ψυχολογική μας κατάσταση. Πώς όμως οι συναισθηματικές αλλαγές επηρεάζουν τη θερμότητα του σώματός μας, γιατί αυτές οι μεταβολές παίζουν ρόλο και τι μπορούμε να αντιληφθούμε για τον εαυτό μας παρατηρώντας τέτοιες διακυμάνσεις;

Τι ορίζεται ως φυσιολογική θερμοκρασία σώματος

Η μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος εκτιμάται γύρω στους 36,6°C, με το φυσιολογικό εύρος να κυμαίνεται συνήθως από 36,1°C έως 37,2°C. Η τιμή αυτή διατηρείται σταθερή χάρη στον υποθάλαμο, ένα τμήμα του εγκεφάλου που λειτουργεί ως βασικός ρυθμιστής θερμοκρασίας.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η θερμοκρασία του σώματος μεταβάλλεται ανάλογα με τον κιρκάδιο ρυθμό, τη σωματική δραστηριότητα, την ηλικία, τον μεταβολισμό και τις διατροφικές συνήθειες. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες δίνουν αυξημένη σημασία και στην επίδραση που έχουν τα συναισθήματα στη θερμότητα του σώματος.

Με ποιον τρόπο τα συναισθήματα επιδρούν στη θερμοκρασία σώματος

Φυσιολογικοί μηχανισμοί

Οι συναισθηματικές μεταβολές προκαλούν σημαντικές αντιδράσεις στο αυτόνομο νευρικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια έντονου στρες ή φόβου, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιείται – η καρδιά χτυπά με ταχύτερο ρυθμό, η αναπνοή επιταχύνεται και τα αιμοφόρα αγγεία στενεύουν σε επιμέρους περιοχές του σώματος. Αυτές οι διεργασίες προετοιμάζουν το σώμα να ανταποκριθεί σε απειλές, μέσω του γνωστού μηχανισμού «πάλη ή φυγή».

Οι αντιδράσεις αυτές συχνά συνδέονται με μεταβολές στη θερμοκρασία: η κατανάλωση ενέργειας αυξάνει ή η κυκλοφορία του αίματος μεταβάλλεται ώστε ορισμένα μέρη, όπως το πρόσωπο, να κοκκινίζουν ή να ζεσταίνονται, ενώ άλλα, όπως τα άκρα, να ψύχονται. Έτσι εξηγείται γιατί ανάλογα με τη συναισθηματική μας κατάσταση νιώθουμε κύματα θερμότητας ή ψύχρας.

Η επιστημονική προσέγγιση στην «συναισθηματική θερμοκρασία»

Για πολλές δεκαετίες, επιστημονικές μελέτες εξετάζουν πώς η θερμοκρασία του δέρματος στο πρόσωπο, τα χέρια ή τα πόδια μεταβάλλεται υπό την επίδραση διαφόρων συναισθημάτων. Εργαστηριακές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στη Φινλανδία το 2013 ζήτησαν από εθελοντές να βιώσουν διαφορετικές συναισθηματικές καταστάσεις. Η χαρτογράφηση της θερμότητας έδειξε ότι συναισθήματα όπως ο θυμός ή η χαρά αυξάνουν τη θερμοκρασία του προσώπου και του στήθους, ενώ καταστάσεις όπως η θλίψη και το στρες συχνά σχετίζονται με μείωση της θερμότητας στα άκρα.

Τα βασικά συμπεράσματα των ερευνητών συνοψίζονται στα εξής:

• Η χαρά οδηγεί σε αύξηση της θερμότητας, ιδίως στο στήθος, τα χέρια και το πρόσωπο.
• Ο φόβος ή το στρες προκαλούν ψύχος στην περιφέρεια, δηλαδή σε χέρια και πόδια, αλλά μπορεί προσωρινά να αυξάνουν τη θερμοκρασία στο κέντρο του σώματος.
• Ο θυμός ενισχύει την αιμάτωση στα χέρια και επιφέρει ένα έντονο αίσθημα ζέστης.
• Η θλίψη συχνά σχετίζεται με συνολικά χαμηλότερη σωματική θερμοκρασία ή με διαταραχή της ομοιόμορφης κατανομής της θερμότητας.

Η σημασία των συναισθηματικά προκαλούμενων μεταβολών θερμοκρασίας

Η αύξηση ή η μείωση της θερμοκρασίας επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται σε διαφορετικές συνθήκες. Ο θυμός και ο φόβος προετοιμάζουν τους μύες και την εγρήγορση, ενώ η θλίψη μειώνει τους ρυθμούς, σηματοδοτώντας την ανάγκη για ηρεμία. Αυτού του είδους οι διακυμάνσεις επηρεάζουν όχι μόνο το σώμα αλλά και τη διάθεση ή ακόμη και τη γενικότερη υγεία.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η παρατεταμένη ένταση ή η χρόνια θλίψη συνδέονται συχνά με μειωμένες θερμοκρασίες στα άκρα, εντείνοντας την αίσθηση κόπωσης, το ψύχος στα χέρια και τα πόδια ή ακόμη και τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, τα θετικά συναισθήματα βελτιώνουν τη ροή του αίματος και λειτουργούν σαν φυσικός τρόπος θέρμανσης του σώματος, ιδιαίτερα κατά τους ψυχρούς μήνες.

Υπάρχει κίνδυνος από τις συναισθηματικές διακυμάνσεις της θερμότητας του σώματος;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συναισθηματικά προκληθέντες μεταβολές της θερμοκρασίας είναι σύντομες και δεν προκαλούν κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Όταν όμως παρατηρείται έντονος πυρετός ή ψύχος δίχως εμφανή συναισθηματική αιτία, αυτό ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη άλλης υποκείμενης πάθησης, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η επικοινωνία με γιατρό.

Ιδιαίτερη προσοχή συστήνεται εάν:

• Η θερμοκρασία σώματος υπερβαίνει τους 38°C ή πέφτει κάτω από τους 35°C χωρίς προφανή αιτία.
• Συνυπάρχουν συμπτώματα όπως αδυναμία, διαταραχές συνείδησης ή έντονη εξάντληση.
• Υπάρχουν συχνές εξάψεις ή επεισόδια ψύχρας, χωρίς να σχετίζονται με έντονες συναισθηματικές εξάρσεις.

Επιπλέον παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμική απόκριση του σώματος

Δεν είναι πάντα εύκολο να διαχωρίσουμε τις συναισθηματικές επιδράσεις καθώς και άλλες αιτίες όπως ορμονικές διαταραχές, διατροφή, σωματική κόπωση, φαρμακευτική αγωγή ή περιβαλλοντικές συνθήκες συχνά ευθύνονται για διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Για παράδειγμα, οι εξάψεις της εμμηνόπαυσης σχετίζονται κυρίως με μεταβολές των οιστρογόνων, αλλά έντονα συναισθήματα μπορεί να εντείνουν το φαινόμενο.

Διαχείριση συναισθημάτων και βελτίωση της αίσθησης θερμότητας

Εγκεκριμένες μέθοδοι ρύθμισης της θερμοκρασίας μέσω συναισθηματικού ελέγχου

Υπάρχουν αποδεδειγμένοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να επηρεάσουμε την υποκειμενική μας αίσθηση θερμότητας, καλλιεργώντας θετικές σκέψεις ή εφαρμόζοντας τεχνικές χαλάρωσης.

• Βαθιές αναπνοές ηρεμούν το νευρικό σύστημα, μειώνουν τον καρδιακό ρυθμό και το ρυθμό της αναπνοής, αποτρέποντας απότομες μεταβολές θερμοκρασίας.
• Η πρακτική διαλογισμού και η γιόγκα περιορίζουν την υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος και ενισχύουν τη διατήρηση της εσωτερικής θερμότητας.
• Γέλιο και ευχάριστες δραστηριότητες αυξάνουν προσωρινά την καρδιακή ροή και βελτιώνουν τη συνολική αίσθηση θερμότητας.
• Η κατανάλωση ζεστού φαγητού και ροφημάτων μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του ψύχους, ειδικά υπό συνθήκες άγχους.

Διαδεδομένες παρανοήσεις για τη θερμοκρασία και τα συναισθήματα

• Ο μύθος ότι το στρες δεν προκαλεί άνοδο της θερμοκρασίας διαψεύδεται, αφού έντονα στρεσογόνα γεγονότα μπορεί να οδηγήσουν σε παροδικό πυρετό χωρίς να υπάρχει λοίμωξη, φαινόμενο που ονομάζεται και «συναισθηματικός πυρετός».
• Το αίσθημα ψύχους λόγω φόβου δεν είναι απλώς αποκύημα της φαντασίας, αλλά μπορεί να καταγραφεί αντικειμενικά ως φυσιολογική αντίδραση.
• Η άποψη ότι τα συναισθήματα δεν επηρεάζουν τις λειτουργίες του σώματος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού επηρεάζουν έντονα όχι μόνο τη διάθεση αλλά και τη λειτουργία της καρδιάς, του αγγειακού συστήματος και των μηχανισμών θερμορύθμισης.

Πότε είναι σκόπιμο να συμβουλευτείτε γιατρό

Εάν οι μεταβολές της θερμοκρασίας εμφανίζονται χωρίς εμφανή συναισθηματική αιτία, διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή συνοδεύονται από άλλες ενδείξεις όπως πόνο, εφίδρωση ή σοβαρή αδυναμία, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε σε επαγγελματία υγείας. Η επαναλαμβανόμενη ή παρατεταμένη διακύμανση της θερμοκρασίας μπορεί να υποδηλώνει κάποιο σοβαρότερο υποκείμενο πρόβλημα.

Συνοψίζοντας

Οι μεταβολές της θερμοκρασίας του σώματος δεν αποτελούν μόνο δείκτη παθολογικών καταστάσεων, αλλά αποκαλύπτουν όψεις της συναισθηματικής και φυσιολογικής μας κατάστασης. Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ολοένα και περισσότερο ότι τα συναισθήματά μας μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά το αίσθημα ζέστης ή ψύχους, με τις σχετικές διακυμάνσεις συνήθως να είναι μικρές και πρόσκαιρες. Η αυτοπαρατήρηση, η διαχείριση του άγχους και μία θετική αντιμετώπιση των συναισθημάτων συμβάλλουν στην ισορροπία σώματος και ψυχής.